خاویر سولانا
مردم ایران نظر خود را بیان کردند و نظرشان شنیده شد. بیش از ۷۰ درصد از رأی دهندگان به پای صندوق های رأی رفتند تا میانه روترین نامزد را از میان هشت کاندیدای تأیید صلاحیت شده انتخاب کنند. شورای نگهبان، به عنوان نهادی که صلاحیت نامزدهای انتخاباتی را رد یا تأیید می کند، صلاحیت کاندیداهای دیگر را رد کرد. پیروزی غیرمنتظره حسن روحانی باعث بیدار شدن امیدها شد؛ چه برای دیپلماسی و چه برای اقتصاد ایران که به شدت ازسوی تحریم ها تضعیف شده است.
این گشایش بی شک حائزاهمیت است، ولی امکان تغییر پس از انتخاب روحانی، نه تنها محدود بلکه نامطمئن به نظر می رسد. فراموش نکنیم که علی خامنه ای ایران را رهبری می کند، نه رییس جمهور. با این حال، نتیجه انتخابات نشانه ای از امید است و طرف های مذاکرات بین المللی باید توجه خاصی به این مسأله مبذول دارند و متعاقباً به شکلی سنجیده واکنش نشان دهند.
حال و هوای دو هفته پیش خیابان های تهران چندان متفاوت از انتخابات سال ۲۰۰۹ نبود. در ایران نیز به مانند دیگر نقاط جهان، خیابان ها بهترین شاخص برای اندازه گیری میزان رضایت مردم و تحرکات اجتماعی اند و طبیعی بود که ۷۵ میلیون ایرانی مأیوس از تورم فزاینده و مشکلات اقتصادی، نتیجه انتخابات را جشن بگیرند.
شیوه ای که روحانی بوسیله آن توانست در انتخابات پیروز شود، موضوع کلیدی ماجراست. از ۳۶ ممیز ۷ میلیون رأی ریخته شده به صندوق ها، رییس پیشین هیأت مذاکره کننده هسته ای با به دست آوردن ۱۸ ممیز ۶ میلیون رأی توانست در همان دور اول نامزدهای محافظه کار را شکست دهد. در ابتدا مردم چنین تصوری نداشتند و بسیاری معتقد بودند که سعید جلیلی، از نزدیکان آیت الله خامنه ای، در انتخابات پیروز خواهد شد.
محور اصلاح طلبان و میانه روها یک زمان بندی بی نقص را انجام داد. در هفته قبل از انتخابات، رییس جمهورهای پیشین، محمد خاتمی و هاشمی رفسنجانی، به طور رسمی از حسن روحانی حمایت کردند. سه روز قبل از انتخابات، دیگر نامزد میانه رو، محمدرضا عارف، به خواست محمد خاتمی از حضور در انتخابات انصراف داد و روحانی با حمایت جمعی اصلاح طلبان و میانه روها پیروز انتخابات شد.
من مناظره های ریاست جمهوری را با دقت بسیار دنبال می کردم. حسن روحانی خواستار برقراری مجدد روابط بین المللی و احیای اقتصاد کشور است. مردم ایران ازطریق رأی خود، پیام روشنی را به نفع سیاستی عملگراتر به جهانیان و سران جمهوری اسلامی منتقل کردند. اکنون مردم ایران از خود می پرسند که کدام راه ارجحیت دارد؟ بهبود اقتصادی یا ادامه سیاست مقاومتی.
روحانی در کنفرانس مطبوعاتی برگزار شده پس از انتخابات براین موضوع تأکید کرد که روابط ایران با کشورهای جهان را بهبود خواهد بخشید. او گفت که در عمل شفافیت بیشتری نشان خواهد داد و مواضع بین المللی کشور را ترمیم خواهد کرد. او همچنین بر شفافیت بیشتر در پرونده اتمی و ایجاد اطمینان در نزد جامعه بین المللی تأکید ورزید.
در مورد پرونده هسته ای ایران، بی شک بازگشت به شرایط سال ۲۰۰۳ غیرممکن است. پیشنهاداتی را که آخرین بار به همراه آقای روحانی بر سر میز مذاکره مرور می کردیم، دیگر وجود ندارند. ولی ایران با پیروزی روحانی گام بزرگی را به جلو برداشت. اکنون نوبت طرف های دیگر مذاکره است. آنها باید بدانند که اکنون بهترین موقعیت برای پیشرفت دیپلماتیک طی یک دهه اخیر است و آنها نیز باید گام مشابهی بردارند.
البته نباید فراموش کرد که علی خامنه ای نسبت به هر آنچه که به برنامه اتمی مربوط می شود، همواره حرف آخر را می زند. ولی خامنه ای نیز، با پذیرش پیروزی روحانی در انتخابات، پیامی، هر چند مبهم، منتقل کرده و نشان داده که انجام تغییرات امکان پذیر است.
حال باید دید این پیام در عمل چگونه نمود پیدا می کند. سؤال اصلی این است که خامنه ای تا چه حد به روحانی، که به مانند دیگر رؤسای جمهور تحت فشارهای شدید در سیاست خارجی قرار دارد، آزادی عمل خواهد داد.
اکنون باید راه های ارتباطی میان ایران و ایالات متحده را، حتی به آهستگی، هموار سازیم. اکنون پنجره ای به سوی هر دو طرف باز شده. به لطف دیپلماسی محتاطانه و محرکه های دقیق و حساب شده، می توانیم مواضع خود را از نو بچینیم. همان طور که می دانیم این فرصت ها به ندرت پیش می آیند و باید از آنها استفاده کرد.
ولی یک سؤال بین المللی دیگر نیز نباید بدون پاسخ بماند: نقش ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای. با اینکه روحانی تنها شخصی نیست که قدرت تصمیم گیری در این زمینه را دارد، ولی باید قاطعانه با این مسأله روبرو شود، اگر به واقع قصد دارد روابط بین المللی ایران را بهبود بخشد.
این سؤالی است که روحانی باید پاسخ آن را بدهد: قصد واقعی ایران چیست؟ آیا شما حاضرید به عنوان یک عامل منطقه ای مسؤولیت پذیر عمل کنید و به شکلی سازنده در گفتگوهای بین المللی برای حل و فصل کردن مشکلات به وجود آمده در منطقه تان شرکت داشته باشید؟ یا اینکه همچنان بوسیله عواملی مانند حزب الله، از منافع و نفوذ خود دفاع خواهید کرد و به ایجاد بی ثباتی در کشورهای همسایه، مانند لبنان، عراق و سوریه ادامه خواهید داد؟
من روحانی را می شناسم و می دانم که او شخصیتی تعقل گرا و منطقی است. امیدوارم که بتوانیم یک گفتمان بین المللی ارزشمند و مفید را آغاز کنیم. تلاش های دیپلماتیک احتمالاً با مخالفت برخی شخصیت های تندرو و اصولگرا روبرو خواهد شد، ولی جامعه بین المللی باید به مردم ایران اطمینان کند و پیام روشن آنها را بشنود. اکنون زمان آن رسیده که ما نیز پیامی را به آنها منتقل کنیم. باید راه های ارتباطی را باز کرد و برای پرونده هسته ای ایران یک راه حل مسالمت آمیز و رضایت بخش یافت. بدین ترتیب به رییس جمهور جدید ایران این فرصت را خواهیم داد که بر مسأله احیای اقتصاد ضربه خورده ایران متمرکز شود و خواسته مردم این کشور را اجابت کند.
منبع: لا اوپینیون، ۲۳ ژوئن
