همزمان با انتشار بیانیه کانون نویسندگان در مورد نمایشگاه کتاب، که در آن سیاست های دولت محمود احمدی نژاد در زمینه کتاب “آشویتس وار” توصیف شده، عرضه کتاب های محمود دولت آبادی، هوشنگ گلشیری و فروغ فرخزاد در این نمایشگاه، به بهانه انتشار آنها پیش از سال 84 ممنوع شد.
کانون نویسندگان ایران یک روز پس از آغاز به کار نمایشگاه کتاب تهران، در بیانیه ای انتقادی با “خوف آلود” خواندن فضای سانسور در ایران، از روندی با سابقه ای “ننگین و طولانی” سخن گفت که بر اساس آن “زحمات اهل فرهنگ و اندیشه، ناشران مستقل و تمامی گردانندگان حوزه‌ی چاپ و نشر در آخرین مراحل ورود به بازار کتاب با خمیرشدن بر باد می‌رود.”
این کانون که به عنوان اصلی و قدیمی ترین نهاد حمایت از نویسندگان در ایران شناخته می شود، در توصیف سیاست دولت در مورد نویسندگان، آن را به “آشویتس” و “کتاب سوزانی” تشبیه کرده و “یورش دولت به کتابخانه” ها را مورد انتقاد قرار داده است. دولت احمدی نژاد از زمان رسیدن به قدرت در سال 84 ضمن توقیف بسیاری از کتاب های نویسندگان، زمینه حذف بسیاری از کتاب های مرجع تاریخی و سیاسی از کتابخانه های دانشگاهی و عمومی را فراهم و یا اجرا کرده است.
کانون نویسندگان در ادامه این بیانیه به “عادت سانسورچیان وزارت ارشاد” در شناسایی “کلمات جرم” اشاره و همچنین این وزارتخانه را متهم به جلوگیری از حضور برخی از ناشران مستقل در نمایشگاه کتاب کرده است.
در یکی از بحث برانگیزترین سیاست ها از این دست، مسئولان وزارت ارشاد همزمان با آغاز به کار نمایشگاه در روز چهارشنبه دستور تعطیلی غرفه انتشارات آیت‌الله بهشتی، نخستین رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی را صادر کردند. گفته می شود در این غرفه قرار بوده است اثری جدید از آیت‌الله بهشتی با عنوان “مواضع تفصیلی حزب جمهوری اسلامی” عرضه شود.
ناشران در تنگنا
کانون نویسندگان در اعتراض به چنین سیاست هایی است که از ناشرانی سخن می گوید که در چنان “تنگنای حرفه ای” قرار گرفته اند که برای “برای تن ندادن به تهدید و توهین و تحقیر، عطای ورود به نمایشگاه کتاب و رویارویی با برگزارکنندگان آن را به لقایش بخشیده‌اند و نامشان به خطی از خطوط قرمز وزارت ارشاد تبدیل شده است.”
بر اساس آمار وزارت فرهنگ و ارشاد دولت دهم، امسال بیش از ۲۰۰ ناشر از حضور در این دوره محروم شده‌اند.
این تشکل مستقل همچنین به آن دسته ناشرانی اشاره می کند که “مشروط و ملتزم” در نمایشگاه پذیرفته شده اند و از مواجه آنان با فضایی امنیتی در نمایشگاه امسال خبر می دهد: “برگزارکنندگان نه‌تنها با ایجاد گشت‌های نامحسوس و سانسورچی‌های آنلاین فضایی رعب‌آور ایجاد کرده‌اند، که پا را از این فراتر نهاده و در آستانه‌ی نمایشگاه کتاب در حرکتی بی‌سابقه پروانه‌ی نشر تنی چند از ناشران را لغو و برخی از آنها را به مراجع امنیتی احضار کردند.”
کانون نویسندگان در تقبیح نبود آزادی در نمایشگاه کتاب هم به منشور این نهاد مدنی اشاره می کند که بر اساس آن “آزادی اندیشه و بیان”، بی‌هیچ حصر و استثنا را “حق مسلّم همگان” می‌داند و همزمان نسبت به روند رو به افزایش سانسور، اختناق و سرکوب فرهنگی هشدار می‌دهد.
سایه سیاست بر نمایشگاه کتاب
گفتنی است با توجه به اعتراضات جنبش مخالفان دولت در یکسال گذشته علیه محمود احمدی نژاد، مقامات امنیتی از این بیمناک اند که جنبش سبز بتواند از فضای نمایشگاه کتاب برای سر دادن شعارهایی در حمایت از رهبران سیاسی خود بهره گیرد. از همین رو تدابیر امنیتی بی سابقه ای در نمایشگاه کتاب امسال به کار گرفته شده است. درجه تدابیر امنیتی دولت پس از آن شدت گرفت که مهدی کروبی، هفته گذشته در دیدار با دانشجویان تصریح کرد در نمایشگاه کتاب شرکت خواهد جست.
از آنجا که روزانه حدود چهارصد هزار تن پای به نمایشگاه کتاب می گذارند، مقامات دولتی پیشاپیش نسبت به سیاسی شدن نمایشگاه ابراز نگرانی کرده اند، از این میان می توان به معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اشاره کرد که در بازدید از این نمایشگاه گفته است: “نمایشگاه کتاب یک محیط فرهنگی و هنری است و هیچکس حق ندارد از آن بهره‌برداری سیاسی کند.”
محسن پرویز در اذعان به سیاسی شدن جامعه پس از انتخابات بحث برانگیز دهمین دوره ریاست جمهوری خاطرنشان کرده: “سایه‌ی سیاست در همه‌ی حوزه‌های جامعه سنگین شده است.”
سخنان محسن پرویز در مورد بهره برداری سیاسی از محیط فرهنگی، در حالیست که مسئولان وزارت ارشاد روز گذشته از عرضه کتاب های محسن کدیور در انتشارات “کویر” ممانعت به عمل آوردند که به اعتقاد کارشناسان این اقدام مرتبط با مواضع سیاسی این روحانی ساکن آمریکاست.
بزرگان هم درامان نبودند
آثار شاعران و نویسندگان درگذشته نیز شامل سانسور مسئولان فرهنگی دولت دهم شد؛در همین راستاروز گذشته هوشنگ گلشیری و فروغ فرخزاد هم در فهرست ادیبانی قرار گرفتند که فروش و عرضه کتاب هایشان در نمایشگاه سال 89 قدغن است. شاهکار های ادبی همچون “شاهزاده احتجاب” اثر گلشیری و همچنین مجموعه اشعار فروغ فرخزاد آن سوی خط قرمزهای دولت محمود احمدی نژاد اعلام شده است. همان طور که آثار محمود دولت آبادی نیز با تابلوی ورود ممنوع مسئولان نمایشگاه امسال مواجه شد. مدیر نشر قطره در همین ارتباط گفته است: “امسال به ما اعلام شده است که تمامی کتاب‌هایی که قبل از سال 84 منتشر شده نباید در نمایشگاه عرضه شود. از این رو کتاب‌های محمود دولت‌آبادی راکه در سال 84 منتشر کرده بودیم نمی‌توانیم عرضه کنیم.”
محمود دولت آبادی از جمله شخصیت های ادبی بود که در انتخابات سال 88 از میرحسین موسوی حمایت کرد.
کیهان استثنا است
گفتنی است دستور وزارت ارشاد برای عرضه کتاب های منتشر شده پس از سال 84 شامل استثنائاتی است: از جمله “انتشارات کیهان” که به گزارش خبرگزاری کار کتاب‌هایی را در نمایشگاه عرضه کرده که تعدادی از آنها قبل از سال 80 و حتی در دوره اصلاحات منتشر شده است. کتاب هایی همچون “مولفه‌های تاریخی مدنیت ولایی” که در سال 79 توسط انتشارات کیهان منتشر شده و همچنین کتاب “بازی ترور” که به اصطلاح تحلیلی مستند پیرامون ترور سعید حجاریان است و در آذرماه 82 منتشر شده است.
