در حالی که شمارش معکوس برای بر گزاری یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری آغاز شده است، سازمان عفو بین الملل با انتشار بیانیه ای در سالروز انتخابات ۸۸، نسبت به افزایش سرکوب ها در ابراز نگرانی کرد؛ سرکوب هایی که بر اساس بیانیه عفو بین الملل هدف آن مخالفان، کنشگران سیاسی، اجتماعی و صنفی است.
فیلیپ روتر،مدیر بخش خاورمیانه این دیده بان حقوق بشری، سه موضوع را در فضای انتخاباتی پیش رو مورد انتقاد قرار داده است: “نقض پی‌درپی حقوق بشر”، “بی‌پروایی حکومت ایران” و “نبود گفتمانی معنادار از حقوق بشر در تبلیغات انتخاباتی”.
در حالی که به ویژه از سال ۷۶ به این سو انتخابات عموما فضای امنی برای فعالیت های کم هزینه فعالین سیاسی، روزنامه نگاران و شهروندان مهیا می کرد اما حاکمیت در انتخابات سال ۹۲ نشان داده است که به سختی قصد بازکردن فضا برای مشارکت سیاسی و اجتماعی مخالفان را دارد.
در چند هفته گذشته حاکمیت نه تنها برای گشایش فضای سیاسی به زندانیان سیاسی که سال ها است در زندان هستند مرخصی نداده است، که تعدادی از آن ها را که در مرخصی و نزد خانواده هایشان بوده اند به زندان فراخوانده است. بر اساس گزارش سایت هایی که اخبار حقوق بشری در ایران را پیگیری می کنند، احمد زید آبادی، شیوا نظرآهاری، مهدی محمودیان، بهمن احمدی عمویی، مسعود باستانی و حسین رونقی ملکی از جمله افرادی هستند که مرخصی شان تمدید نشده و به زندان فراخوانده شده اند.
از سوی دیگر در روزها و هفته های اخیر برخی افرادی که در ستاد حسن روحانی فعالیت می کرده اند نیز بازداشت شده اند. در یکی از مهمترین حوادث هفته گذشته نیروهای امنیتی برخی از حاضران در حسینیه جماران را که هنگام سخنرانی روحانی با دستبند سبز به نفع میرحسین موسوی و مهدی کروبی ـ رهبران جنبش سبز ـ شعار می دادند بازداشت کردند.
عفو بین الملل نیز در گزارش روز چهارشنبه خود بازداشت اعضای ستاد تبلیغاتی روحانی در جماران را شاهدی بر نگرانی ها از “سرکوب های فزاینده” عنوان کرده است.
عفو بین الملل یک سازمان مردم‌نهاد بین‌المللی و هدف آن “انجام تحقیق و فعالیت برای جلوگیری و خاتمه دادن به تجاوز به حقوق بشر و درخواست عدالت برای کسانی که حقوق آنها پایمال شده‌است.” به‌طور مشخّص این سازمان برای محاکمه عادلانه زندانیان سیاسی، لغو مجازات اعدام و شکنجه، پایان کشتارهای سیاسی و هر گونه نقض حقوق بشر توسط دولت‌ها یا دیگر سازمان‌ها مبارزه می‌کند.
در همین حال خبرها حکایت از آن دارد که همزمان با اعلام حمایت صریح محمد خاتمی و آیت الله هاشمی رفسنجانی به همراه احزاب اصلاح طلب ـ همچون جبهه مشارکت و مجمع روحانیون ـ از کاندیداتوری حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری، فشار ها بر اعضای ستاد وی نیز افزایش یافته است. به گزارش خبرگزاری هرانا شامگاه سه شنبه نیروهای امنیتی چند تن از اعضای ستاد انتخاباتی حسن روحانی در سبزوار را مورد ضرب و شتم قرار داده و ۳ نفر را دستگیر و به محل نامعلومی منتقل کرده اند.
خبری دیگرحاکی از آن است که پنج عضو شورای صنفی دانشگاه عباسپور دو روز پیش از انتشار بیانیه عفو بین الملل در تهران بازداشت شده اند، اتهام این فعالین دانشجویی “اقدام علیه امنیت ملی” است و با این اتهام روانه بند ۲۰۹ اوین – متعلق به وزارت اطلاعات- شده اند.
در چنین فضایی فیلیپ لوتر، به بخش اطلاع‌رسانی سازمان عفو بین الملل گفته است: “جملگی این افراد، زندانیان عقاید و باورهای خویش‌اند و باید هر چه سریعتر آزاد شوند.”
این دست سیاست های جمهوری اسلامی که برای بالا بردن هزینه مشارکت سیاسی مخالفان انجام می شود از سوی لوتر چنین توصیف شده است: “تلاشی فضاحت‌بار برای خاموش کردن منتقدان.”
جمهوری اسلامی از ابتدای سال جدید در زمینه پایین آوردن چشمگیر سرعت اینترنت و مسدود کردن تمامی وی پی ان ها و فیلترشکن ها اقدامات گسترده ای انجام داده است تا فعالین حوزه آنلاین نتوانند همچون چهار سال پیش از این فضا برای مطرح کردن مطالبات انتخاباتی و مشارکت در شبکه های اجتماعی بهره گیرند.
از سوی دیگر فشارهای بی سابقه نهادهای امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی به روزنامه نگاران باعث شد آن ها اوایل این هفته با انتشار بیانیه ای نسبت به این شرایط اعتراض کنند. ۱۰۰ روزنامه نگاری که بیانیه مذکور را امضا کرده اند با اشاره به افزایش “برخوردهای خارج از ضابطه با رسانه‌های فعال در حوزه فضای مجازی طی ماه‌های اخیر” به شیوه های غیر قانونی اشاره کرده اند که نهادی های امنیتی توسط آن ها روزنامه نگاری آنلاین را تحت فشار قرار داده اند: “اینکه از یک مرجع نامرتبط با رسانه‌های رسمی، تماس گرفته‌شده و به‌شیوه‌ای جدید از آنها خواسته شود که یا متن مشخصی را از روی خروجی خود حذف کنند و یا با فیلترینگ سایت‌شان مواجه می‌شوند، رویه‌ای است که در طول یک سال گذاشته به کرات به‌وقوع پیوسته است.”
با وجودی که فضای سیاسی پیش از انتخابات از منظر بسیاری ناظران هراس انگیز به نظر می آید، اما نگرانی اصلی فعالین حقوق بشر از اتفاقاتی است که ممکن است پس از اعلام نتایج ریاست جمهوری رخ بدهد. آن ها با اشاره به وقایع چهار سال پیش می گویند در صورتی که حاکمیت مجددا تصمیم به تقلب در انتخابات و جابجابی آرای شهروندان به سود کاندیدای مطلوب خود گرفته باشد، احتمالا بار دیگر در روزهای پس از انتخابات فضای سیاسی دچار ناآرامی های جدی خواهد شد.
سال ۸۸، حاکمیت از نیمه شب ۲۳ خرداد ـ– ساعاتی پس از پایان رای گیری ـ– دست به بازداشت گسترده جمع کثیری از سران احزاب اصلاح طلب و روزنامه نگاران و فعالینی زد که در جریان مبارزات انتخاباتی از میرحسین موسوی یا مهدی کروبی حمایت کرده بودند. نیمه شب ۲۵ خرداد نیز نیروی انتظامی و شبه نظامیان بسیج به کوی دانشگاه تهران حمله بردند و ضمن زخمی کردن تعداد کثیری از دانشجویان دست کم ۵ تن از آن ها را نیز به قتل رساندند.
با دعوت میرحسین موسوی و مهدی کروبی از شهروندان برای اعتراض خیابانی به نتایج آرا در روز ۲۵ خرداد، میزان سرکوب حاکمیت چند برابر شد و حاکمیت برای خاموش کردن شهروندانی که می پرسیدند “رای من کجاست” از شلیک مستقیم گلوله به معترضان در سطح شهر استفاده کرد.
شامگاه سی خرداد ۸۸ فیلمی از تمامی رسانه های جهان منتشر شد که آخرین لحظات زندگی دختری ۲۷ ساله را نشان می داد که یک شبه نظامی به رویش آتش گشوده بود. تصویر ندا آقا سلطان به نماد کشته شدگان جنبش سبز بدل شده است. تینا سودی، مریم مهر آذین، اشکان سهرابی، سعید عباسی فر گلچینی، علی فتحعلیان، نادر ناصری، مسعود هاشم زاده، واحد اکبری، حامد بشارتی، فرزاد جشنی، محسن حدادی، بابک سپهر، داوود صدری، سید رضا طباطبایی، سالار طهماسبی، ابوالفضل عبدالهی، علی پور کاوه، ایمان هاشمی و میلاد یزدان پناه از جمله کشته شدگان روز سی خرداد هستند. گفته می شود تعداد کشته شدگان بسیار بیش از این ها است اما ماموران امنیتی با ارعاب خانواده های کشته شدگان آنها را از اعلام رسمی نام وابستگان خود که در خیابان ها از پای در آمدند، منع کرده اند.
گفتنی است تابستان سال ۸۸، میرحسین موسوی و مهدی کروبی و محمد خاتمی کمیته ای با عنوان “کمیته پیگیری آسیب دیدگان حوادث پس از انتخابات” تشکیل دادند که تا بتوانند اطلاعات مربوط به آسیب دیدگان حوادث پس از انتخابات را جمع آوری کنند. اما در هفدهم شهریور ماه چند تن از اعضای این کمیته از جمله رئیس آن علیرضا بهشتی – فرزند آیت الله محمد بهشتی- دستگیر شدند.
سپاه آماده دفاع عاشورایی
مخالفان سپاه پاسداران و شبه نظامیان بسیجی را مسئول اصلی کشتار شهروندان می دانند. در همین حال دو روز پیش سپاه بار دیگر و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری با انتشار بیانیه ای گفته این نهاد نظامی آماده “دفاع عاشورایی” از انقلاب اسلامی است.
سپاه تصریح کرده که بدون توجه به “هجمه‌های رسانه‌ای و جوسازی‌ها”ی معاندین نظام و برخی از “عناصر داخلی”، همچنان در میدان‌های دفاع از کارآمدی نظام و آرمان‌های انقلاب “مهیا” است.
