همزمان با تکذیب خبر پذیرش رفع تدریجی تحریم ها از سوی وزارت خارجه، یک عضو ارشد تیم مذاکره کننده اتمی جمهوری اسلامی از عدم تمدید ضرب الاجل مذاکرات با قدرت های جهانی خبر داده و مدیر مسئول روزنامه کیهان هم گفته مذاکرات با ایالات متحده، غیر قابل اعتماد بودن این کشور را علنی کرده است.
گزارش ۲۹ مهر رویترز از پذیرش رفع تدریجی تحریم ها توسط جمهوری اسلامی خبر می داد؛ موضوعی که به معنای بالا رفتن احتمال دستیابی دو طرف به توافق جامع تا سوم آذر است، اما مرضیه افخم سخنگوی دستگاه دیپلماسی این موضوع را تکذیب کرده و گفته: “این گونه خبرسازی‌ها تلاش برای بر هم زدن فضای کنونی برای استفاده از فرصت زمانی باقیمانده با هدف رسیدن به توافق است.”
افخم که نوع موضع گیری هایش بیش از آنکه به ادبیات میانه رو وزیر خارجه نزدیک باشد، گرایش به طیف های میانه رو جناح راست دارد در اظهارنظری صریح و قاطعانه در خصوص خبر منتشر شده در خبرگزاری بریتانیایی رویترز گفته است: “این مطلب به هیچ وجه درست نیست.”
رویترز روز سه شنبه به نقل از یک مقام ارشد جمهور اسلامی که نامش ذکر نشده بود ادعا کرد که دیپلمات های ایرانی در مذاکرات هفته پیش در وین به طرف غربی گفته اند که در قبال محدود کردن فعالیت هسته‌ای خود تقاضای “رفع کامل تحریم‌ها” را ندارند و برداشته شدن اولیه تازه‌ترین و زیان‌بارترین تحریم‌ها را می‌پذیرند.
جمهوری اسلامی در ماه های اخیر بارها گفته در قبال انجام تعهدات مورد نظر جامعه جهانی خواستار این است که غرب تمام تحریم ها علیه حوزه انرژی و مالی را یک جا بر دارد. غرب اما همواره گوشزد کرده این تحریم ها صرفا به صورت پله پله و با مشاهده سیر انجام تعهدات نظام در برنامه هسته ایش قابل برداشته شدن است و حذف تمام آن ها در روز رسیدن به توافق جامع ممکن نیست.
کارشناسانی که بحران هسته ای جمهوری اسلامی را دنبال می کنند می گویند دولت های غربی برای قانونی کردن تحریم ها علیه تهران در پارلمان های کشورشان از یک سو، و همراه کردن کشورهای خریداران نفت ایران برای کاهش معاملات نفتی خود با تهران تلاش بسیاری کرده و زمانی بسیاری را سپری کرده اند و قصد ندارند اصلی ترین کارت های خود علیه نظام را پیش از آنکه به اطمینان کامل در خصوص رفتار هسته ای تهران برسند یک جا روی میز قرار دهند.
رویترز در گزارش اخیر خود حتی مدعی شده که آیت الله خامنه ای نیز از عقب نشینی تیم هسته ای در خصوص نحوه برداشته شدن تحریم ها حمایت کرده است.افخم اما همچون آیت الله خامنه ای این تحریم ها را “ظالمانه” خوانده و گفته است مقامات نظام همواره خواستار “رفع کامل تمامی آن‌ها” بوده‌اند.
سخنگوی وزارت خارجه روز چهارشنبه نیز در جریان کنفرانس هفتگی خود با خبرنگاران در برابر پرسشی پیرامون اظهارنظر دیپلمات های روس در خصوص رسیدن دو طرف به توافق در ۹۵ درصد موارد اختلاف، ۵ درصد از این عدد کم کرد و گفت: “با توجه به برگزاری مذاکرات از حدود یک سال پیش تاکنون می‌توان گفت که بیش از ۹۰ درصد از مسیر را طی کرده‌ایم و الان در گام‌ها آخر هستیم که البته گام‌های مهم، حساس و سختی است.”
با این حال وی افزوده است: “همه طرف‌ها به استفاده از فرصت زمانی در ۴۰ روز آینده فکر می‌کنند و هنوز موضوع تمدید مذاکرات در دستور کار کسی نیست.”
فرصت تا پایان ضرب الاجل تنها “۳۳ روز” است و به باور ناظران شمارش معکوس از همین حالا آغاز شده است.
عباس عراقچی، دست راست جواد ظریف در مذاکرات هسته ای هم در جدید‌ترین مواضع خود گفته است که تمدید مذاکرات در دستور کار قرار ندارد.
هرچند گری سیمور، مذاکره‌کننده پیشین ایالات متحده اخیرا خاطرنشان کرده است احتمال تمدید مذاکرات وجود دارد.
روزنامه دنیای اقتصاد با انتشار گزارشی در این ارتباط نوشته است: “با وجود این مواضع متفاوت، اما طرفین مصمم هستند تا کمتر از پنج هفته مانده به پایان مهلت مذاکرات، روی پرانتزهای مورد اختلاف که همان تعداد سانتریفیوژها و جدول زمانی لغو تحریم‌ها است، به توافق جامع و نهایی دست پیدا کنند.”
گری سیمور، معاون مرکز تحقیقاتی امور بین‌المللی دانشگاه هاروارد در گفت‌و‌گو با اندیشکده بلفر درباره مذاکرات هسته‌ای، در پاسخ به این پرسش که چه عواملی مانع از رسیدن ایران و آمریکا به یک توافق هسته‌ای جامع است، گفته: “موضوع اصلی که همواره محور مذاکرات بوده است، بحث کاهش ظرفیت غنی‌سازی ایران برای جلوگیری از تولید سلاح هسته‌ای در این کشور است که در این باره جزئیات فنی مانند تعداد و نوع سانتریفیوژها، اعمال محدودیت در توسعه و تحقیقات هسته‌ای مطرح است.”
گری سیمور در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا ایران و ۱+۵ قادر خواهند بود در پایان نوامبر در صورت نرسیدن به توافق همانند تابستان گذشته مذاکرات را تمدید کنند، گفته است: “دو طرف مایل هستند که در صورت نرسیدن به توافق تا پایان ضرب‌الاجل درباره امکان تمدید مذاکرات با یکدیگر مذاکره کنند؛ چون وضعیت موجود اگرچه عالی نیست، اما به سود دوطرف است.”
اما پیش بینی سرانجام مذاکرات بسیار تیره و تار است و حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان کماکان اظهارنظرات تند خود علیه مذاکره با ایالات متحده پیرامون برنامه هسته ای را مطرح می کند.
نماینده آیت الله خامنه ای در موسسه کیهان می گوید مهم ترین درسی که از یک سال مذاکرات اخیر گرفته شد این است که آمریکایی ها قابل اعتماد نیستند: “ما بارها گفتیم که آمریکا قابل اعتماد نیست. آقایان هم رفتند و دیدند که آمریکا قابل اعتماد نیست. در حقیقت از مهمترین نتایج مذاکرات همین مورد است. عده‌ای طوری وانمود می‌کردند که گویی کلید حل ماجرا اینجاست. (مذاکره با آمریکا) و در گذشته امام(ره) را مانع اعلام می‌کردند و امروز رهبری را در حالی که ما مشاهده می‌کردیم مقام معظم رهبری فرمودند بروید مذاکره کنید اما من خوشبین نیستم. حال دیدیم که نه تنها این مذاکرات نتیجه نگرفته بلکه بدتر نیز شده است.”
شریعتمداری که بارها به طور تلویحی دیپلمات های دولت روحانی را به “خیانت” متهم کرده، البته در سخنان اخیر خود در اولین “نشست مسئولین بسیج دانشجویی سراسر کشور” گفته است: “البته منظور این نیست که این افراد منافع نظام و کشور را می‌فروشند. اینان طبق فرموده مقام معظم رهبری فرزندان انقلابند.”
