معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که برای عملی کردن ایده سعید امامی و راه‌اندازی “سازمان نظام رسانه‌ای” با سد مخالفت روزنامه‌نگاران برخورد کرد و منصرف شد، این روزها طرح نیمه‌تمام وزارت ارشاد دولت احمدی‌نژاد را در دستور کار قرار داده و لیست اولین گروه دارندگان “کارت حرفه‌ای روزنامه‌نگاری” را منتشر کرده است.
ایده جمع‌آوری یک پایگاه اطلاعاتی از روزنامه‌نگاران ایرانی و صدور کارت برای آنها، در وزارت ارشاد دولت قبل پیگیری می‌شد اما با اقبال کم روزنامه‌نگاران، مجبور شدند اهرم‌های فشاری مانند لزوم ثبت‌نام در این سامانه برای دریافت هدیه نقدی احمدی‌نژاد را طراحی و اجرا کنند. اما “سمان” به دلیل ماهیت دولتی خود نیمه تمام رها شد. گویا حسین انتظامی اکنون در پی احیای میراث دولت احمدی‌نژاد و حضور بیشتر دولت در امور صنفی روزنامه‌نگاران است.
تسهیلات دولتی برای دارندگان کارت دولتی
حسین انتظامی،حتی به تایید خودش- شخصا علاقه بسیاری به “سازمان نظام رسانه‌ای جمهوری اسلامی” داشته و دارد، اما فعلا آن را مسکوت گذاشته است. او پیش از این و در مقابل یک اعتراض جمعی دیگر هم اعلام کرده بود صدور “پروانه خبرنگاری” را منتفی کرده است. حالا کارت خبرنگاری، سومین تلاش او است.
روز سه‌شنبه، ۲۳ دی ماه، اداره کل مطبوعات و خبرگزاری های داخلی، اولین لیست خبرنگاران و روزنامه نگاران دارای کارت حرفه‌ای را منتشر کرد. در این لیست نام ۴۴ نفر آمده که همگی در حوزه‌های غیرسیاسی مشغول به کارند و برایشان کارت‌هایی با اعتبار دو تا چهار سال صادر شده است.
بنا به اعلام این اداره کل، تسهیلاتی به دارندگان این کارت‌ها تعلق می‌گیرد که از جمله می‌توان به انواع تسهیلات دولتی، صدور کارت خبرنگاری بین المللی برای مأموریت‌های خارجی، ارایه خدمات بیمه تکمیلی، دوره های آموزشی رایگان مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، خدمات مشاوره حقوقی حرفه‌ای و همچنین کمک هزینه آموزش زبان خارجی، تسریع در رسیدگی به تقاضای انتشار رسانه و قرار گرفتن در فهرست خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در پاسخ به استعلام دستگاه‌ها اشاره کرد.
در وبسایت “سمان” از زیر مجموعه‌های معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که “سیستم جامع مستند سازی سوابق و آثار خبرنگاران کشور” معرفی شده، توضیحات بیشتری داده شده که البته همراه با انواع و اقسام غلط‌های نگارشی و دستوری(از جمله استفاده فراوان از فعل “می‌باشد”) است.
در این توضیحات آمده که “الگویی جدید و مطابق با آخرین فرایندهای نظارتی مستندات در دنیا می باشد به طوری که این اجازه را به کاربران می دهد تا معتمدانه پرونده مجازی خود را تکمیل نموده و پس از ممیزی آن که در اداره کل مطبوعات داخلی مورد بررسی قرار می گیرد و پس از تایید به عنوان مستندات قطعی مورد استعلام و استناد جهت تسهیلات و حمایت های لازم دیگر قرار گیرد.”[متن وبسایت، بدون تغییر استفاده شده است]
نحوه صدور کارت هم به این شکل تعریف شده که پس از ارایه پرونده به “کمیسیون کار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری” و ارزیابی محتوای آن، خبرنگار بر اساس امتیازی که “کسب می نماید” یکی از رتبه های “خبرنگار کارآموز، خبرنگار، خبرنگار ارشد، روزنامه نگار، روزنامه نگار ارشد، روزنامه نگار خبره را اخذ کرده و مطابق با آن رتبه، کارت خبرنگاری ایشان صادر و به وی اعطا می گردد”. [متن وبسایت، بدون تغییر استفاده شده است]
سمان؛ از دولت احمدی‌نژاد تا دولت روحانی
“سمان” ایده جدیدی نیست. در بهار ۱۳۹۰، احسان قاضی‌زاده، مدیر کل آن زمان مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از همه خبرنگاران خواست تا در این سامانه ثبت‌نام کنند. مرداد ماه آن سال وقتی نوبت به هدیه نقدی احمدی‌نژاد به مناسبت روز خبرنگار رسید (برای خبرنگاران متاهل ۴۰۰ هزار تومان و برای خبرنگاران مجرد ۳۰۰ هزار تومان) این وزارتخانه اعلام کرد تنها خبرنگارانی مشمول دریافت این هدیه می‌شوند که در “سمان” ثبت‌نام کرده باشند. اما این الزام نه در آن سال و نه در سال بعد چندان جدی گرفته نشد. هرچند وزارت ارشاد دولت احمدی‌نژاد مدعی بود ۸ هزار روزنامه‌نگار در این سامانه عضو شده‌اند.
با ریاست‌جمهوری حسن روحانی، یک اصولگرای میانه‌رو به معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید. او که مشاور مطبوعاتی علی لاریجانی بود و مدیرمسوولی چندین نشریه دولتی و نمایندگی مدیران مسوول در هیات نظارت بر مطبوعات را در کارنامه داشت، از مخالفان جدی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران است و به روایت نامه اعتراضی چند صد روزنامه‌نگار، در پی موازی‌سازی و جایگزین کردن یک نهاد دولتی به جای انجمن صنفی است. او در این راه و همچنین یکی دیگر از برنامه‌های مورد علاقه‌اش ناکام ماند اما حالا پروژه صدور کارت خبرنگاری را آغاز کرده است.
او در مهر ماه امسال نسبت به رویه سابق “سمان” انتقاد کرده و گفته بود قرار است مورد بازنگری و ساماندهی قرار بگیرد. انتظامی گفته بود: “«سمان» را با آن وضعی که بود، متوقف کردیم. پیش از این، شکل کار این طور بود که افراد با فرستادن دو یا چهار اثر منتشرشده در یک سال، اسمشان می‌شد «روزنامه‌نگار». روزنامه‌نگار که با نوشتن چهار اثر در سال، روزنامه‌نگار نمی‌شود؛ روزنامه‌نگاری یک فرایند دائمی و مستمر است. ضمن اینکه، یک تیم پنج نفره متشکل از معاون مطبوعاتی، مدیرکل مطبوعات داخلی، معاون اداره کل مطبوعات داخلی، رییس اداره خبرنگاران اداره کل مطبوعات داخلی و یک استاد دانشگاه به انتخاب معاون مطبوعاتی، به پرونده‌هایی که تقاضای کارت خبرنگاری داشتند، رسیدگی می‌کردند.”
این مقام وزارت ارشاد همچنین توضیح داده بود که عضویت در “سمان” کاملا داوطلبانه شده و به هیچ وجه اجباری نیست. او همچنین منتقد بود که چرا ۲۰ هزار نفر در این سامانه ثبت‌نام کرده‌اند.
انتظامی تاکید کرده بود “نه دولت صلاحیت دارد و نه به مصلحت است که دولت بخواهد برای همه روزنامه‌نگاران تعیین صلاحیت کند”، او چندین بار دیگر نیز به مناسبت‌های مختلف این گفته را تکرار کرده اما هر بار در عمل، رویه متناقضی را درپیش گرفته است.
او مدعی است که آن گروه بررسی دولتی را با نمایندگان چند تشکل روزنامه‌نگاری جایگزین کرده است اما این تشکل‌ها همان هستند که روزنامه‌نگاران منتقد، آنها را چنین توصیف کرده‌اند: “تعداد اعضای همه این تشکل های موازی و دولت ساخته روی هم به ۱۰ درصد اعضای انجمنِ واقعی روزنامه نگاران ایران نیز نمی رسد.”
حسین انتظامی هیچ وقت هم توضیح نمی‌دهد اگر اساسا صلاحیتی برای دولت قائل نیست تا به این عرصه ورود کند، پس چرا این گونه مسائل را به انجمن صنفی واگذار نمی‌کند و هربار طرح و پیشنهادی جدید در جیب دارد، از صدور پروانه خبرنگاری گرفته تا سازمان نظام رسانه‌ای و کارت خبرنگاری.
