مصیبت خانواده شاه ایران

نویسنده

» گزارش لا راسون از خودکشی علیرضا

لوئیس فرناندز

روز دوشنبه، شاهزاده علیرضا پهلوی، پسر کوچک فرح دیبا، در منزل خود در بوستون با شلیک گلوله خودکشی کرد. این حادثه مجدداً سرنوشت غم انگیز خانواده سلطنتی ایران از زمان انقلاب اسلامی را احیاء کرد.

پس از انقلاب اسلامی آیت الله ها، شاه ایران تبعیدی را آغاز کرد که او را به مراکش، مکزیک و سپس ایالات متحده رساند. دولت وقت ایالات متحده قبل از گروگان گیری و حمله به سفارت، امکان اقامت کوتاهی برای درمان سرطان و بستری او در بیمارستان را فراهم کرد. در نهایت، رییس جمهور انورسادات به او در مصر پناهندگی سیاسی داد و او یک سال پس از ترک کاخ خود در تهران در آن کشور دار فانی را وداع گفت.

او کشور خود را به یک حکومت دین سالار خشونت طلب تحویل داد. محمدرضا شاه پهلوی پس از برکناری پدرش در سال ۱۹۴۱ روی تخت طاووس جلوس کرد. او پس از کودتای نخست وزیر مصدق مجدداً در سال ۱۹۵۵ به دنبال امضای قرارداد بغداد، به کمک ایالات متحده و انگلستان مجدداً بر تخت سلطنت نشست. شاه به کمک سازمان امنیت و اطلاعات وحشتناک خود، ساواک، مخالفانش را سرکوب می کرد.

در زمانی که آیت الله خمینی در تبعید بسر می برد، شاه و همسر سوم او فرح دیبا، به عنوان امپراطور تاجگذاری کردند. از آن زمان به بعد، مدرن سازی ایران در دورانی که “انقلاب سفید” نامیده می شد سرعت بیشتری گرفت. شش اصلاحات مهم در دستور کار قرار گرفت: اولین اصلاحات، با حمایت مشتاقانه فرح دیبا، آزادسازی زنان بود که اولین مرحله آن در سال ۱۹۳۶ با کشف حجاب و قوانین جدید درباره طلاق و چند همسری آغاز شده بود.

بزرگ ترین موانع، اصلاحات کشاورزی، خصوصی سازی برخی از شرکت های دولتی و نهضت های سوادآموزی بودند. مخالفت مالکان زمین و روحانیون که از مالکیت بر زمین های خود محروم می شدند آغاز شد. پیروی از فرهنگ غرب نیز مشکلات دیگری را سبب شده بود، که در نهایت در سال ۱۹۷۹ موجب فروپاشی حکومت شاه شد. اتهاماتی مانند فساد مالی، سوء استفاده از نفوذ خود، و ایجاد ثروت برای خاندان و دوستان سلطنتی نیز به شاه وارد بود. ایران در زمان جنگ سرد به یک دیکتاتوری نفتی کاملاً مسلح [به وسیله ایالات متحده] تبدیل شده بود.  

محمدرضا شاه که پس از ازدواج با فوزیه، خواهر پادشاه مصر، و ثریا اسفندیاری، نتوانسته بود وارث [ذکوری] برای تاج و تخت بیابد، با فرح دیبا، دانشجوی معماری، ازدواج کرد. اولین فرزند او رضا پهلوی و پس از آن سه فرزند دیگر متولد شدند: فرحناز، علیرضا و لیلا. آخرین فرزند در هتل لوکسی در لندن به زندگی خود پایان داد. فرح دیبا در بیانیه خود به افسردگی دخترش پس از مرگ پدر و اینکه او نتوانسته بود بر این بی عدالتی فائق آید، اشاره کرده بود.

۱۰ سال بعد، روز ۴ ژانویه علیرضا پهلوی در سن ۴۴ سالگی خودکشی کرد، گویی این تراژدی ها پایان ناپذیرند. زندگی برای ملکه سابق ایران که داغ دو فرزندش را دیده آسان نمی گذرد. این خواهر و برادر بسیار به هم نزدیک بودند و زمانی که لیلا به بوستون می رفت، علیرضا برای او یک حامی به حساب می آمد و مصرف قرص های افسردگی لیلا تا حد قابل توجهی کاهش پیدا می کرد. علیرضا هیچ گاه نتوانست مرگ او را هضم کند و از افسردگی شدیدی رنج می برد تا اینکه در نهایت منجر به خودکشی او شد. فرح در خاطرات خود می نویسد که علیرضا حساس ترین فرزند او بود و علاقه خاصی به هواپیما داشت. 

ابتدا مرگ همسر و سپس مرگ دو فرزند لبخند را از لب های فرح دیبا  ربوده است.

منبع: لا راسون، ۸ ژانویه