علی مرعشی
با نزدیک شدن دور بعدی مذاکرات هسته ای، ایران و آمریکا در موقعیتی مشابه قرار گرفته اند. با وجود توافق بر محوریت پیمان ان پی تی جهت نیل گام به گام به سوی توافقات متقابل، دعاوی در جزئیات نهفته اند. در حالی که ایران در تلاش است تا با گنجاندن موضوعات امنیتی منطقه، دستور کار مذاکرات را گسترش داهد، ترجیح گروه ۱+۵ بر تمرکز بر برنامه هسته ای ایران است
البته که این موضوع جدیدی نیست. در مناسبت های مختلف، ایران همواره اظهار علاقه کرده که فراتر از حساسترین و مشکل ترین موضوع که همان برنامه اتمی خودش است، موضوعات امنیتی منطقه ای از قبیل موضوع سوریه، بحرین، افغانستان و عراق را در دستور کار مذاکرات بگنجاند. علیرقم وجود مبنای مذاکرات در این رمینه ها، در صورتی که مقامات ایران حاضر به مذاکره مستقیم با طرف های آمریکایی خود نباشند این امر به هیچ وجه محقق نخواهد شد.
ایران میبایست اینبار در مسکو، از تکرار اشتباه فاحش خود در مذاکرات پیشین جلوگیری کند. در مذاکرات استانبول و بغداد، سعید جلیلی دستور مستقیمی جهت پرهیز از دیدار دوجانبه با طرف آمریکایی خود داشت.
از طرفی، این واقعیت که ویلیام برنز، معاون وزارت امور خارجه آمریکا و وندی شرمن، معاونت امور سیاسی این سازمان هم اکنون از معدود مقامات ارشد آمریکایی هستند که دغدغه های ایران را به طور جدی مد نظر قرار می دهند،بر تلخی حکایت می افزاید. در حاشیه مذاکرات ژنو در سال 2009، برنز و جلیلیمذاکرات سازنده ای در زمینه راکتور تحقیقاتی تهران داشتند که طی آن، برنز به روشنی علاقه امریکا را به همکاری در زمینه اموری فراتر از موضوع هسته ای ایران ابراز داشت.
در نهایت تاسف، این تنها مذاکرات مستقیم در رده های عالی بین ایران و آمریکا در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما بود.
اگر مذاکره کنندگان ایرانی در مسکو، حاضر به مذاکره با شرمن نباشند، می توانند یقین داشته باشند که سخنانشان هیچ شنونده ای در واشنگتن نخواهند یافت. از آنجا که تهران میداند موقعیت فراهم است، اصرارتصمیم گیرندگان بر حفظ بحران و پاشیدن نمک بر زخمهایی که خودایجاد کرده اند، شک دولت اوباما به جدیت و صداقت تهران در مذاکرات را قطعا خواهد افزود.
بدون شک، مقامات آمریکایی و ایرانی می بایست مذاکرات خود را در زمینه هایی فراتر از برنامه اتمی ایران و در سطوح بالا از سر گیرند. همزمان با آماده شدن برای شرکت در مذاکرات مسکو، واشنگتن می بایست از مکانیسم 5+1 برای انتقال پیامی کلیدی به ایران بهره بجوید: وندی شرمن مشتاق دیداری مستقیم و بی چون و چرای نیم تا یک ساعته با سعید جلیلی و شنیدن دغدغه های ایران در کلیه زمینه هاست. وی همچنین آماده کاوش زمینه های بالقوه ی توافق، و گسترش مذاکرات پس از گزارش به پایتخت های مربوطه می باشد
در انضباط دیپلماتیک ایران کمترشکی وجود دارد، ولی هنگامی که این انضباط نمایانگر اضطراب دراستراتژی و خلاقیت و ابتکار محدود در سبک و سیاق آن باشد، به تک بعدی شدن تصویر مذاکره کنندگان ایرانی خواهد انجامید. چنین تصویری، فاصله ای بسیار از روزهایی دارد که حسن روحانی، مسئول اسبق تیم مذاکره هسته ای ایران، در عین دفاع از منافع ملی ایران، واقع بینانه، فصیح و معتبر،حداقلی از همکاری را زنده نگه داشته بود.
تنش میان ایران و آمریکا به پرتگاه جنگ نزدیک شده، و جای سرزنش از هرطرف بسیار است.سوء ارتباط، سوء تفاهم و اشتباهات محاسباتی از هر دو طرف باعث تشدید هر چه بیشتر چرخه برقرار این تنش ها شده است. حال برای اولین بار پس از چندین دهه، فرصتی جهت تعامل دیپلماتیک فراهم است. با در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و جلوه نامعلوم نتیجه آن، اکنون این بهترین فرصت برای تهران است تا سهم خود را در تنش زدایی بوسیله گشودن گره از این دشمنی ایفا کند. ایران میبایست به نتایج مهمی برسد، و تصمیم ایران برای شرکت در مذاکرات دو جانبه با آمریکا، بیانگر عزم ایران برای نیل به این نتایج خواهد بود.
منبع: هافینگتون، هفدهم جون
