با ورود مذاکرات هسته ای ایران با گروه ۵+۱ به مرحله دوم و افزایش تماس های مستقیم بین مقامات ایرانی و آمریکایی، طیف تندرو حکومت ایران، این بار از زبان احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان نسبت به آنچه که “ارتباط زیرزمینی” بین ایران و آمریکا می نامند، واکنش نشان داد.
جنتی با وجود آنکه به دلیل کهولت سن دیگر قادر نیست که به طور مرتب در مراسم نمازجمعه تهران سخنرانی کند، اما کماکان سخنرانی های وی در این جایگاه جنجالی است.
او روز جمعه در مراسم نمازجمعه تهران نسبت به بهبود احتمالی رابطه ایران و آمریکا واکنش تندی نشان داد و گفت: “پیام مردم به مسئولین در راهپیمایی ۲۲ بهمن این بود که ضدآمریکایی باشید نه اینکه مردم چیزی بگویند و شما راه دیگری بروید. عده‌ای در این کشور شبکه زیرزمینی برای رابطه با آمریکا درست می‌کنند. من نمی‌دانم از کوزه آمریکا چه نوشیده‌اند”.
او می افزاید: “آمریکادوستی در اعماق وجود عده ای نفوذ کرده و در هر مناسبتی چیزی می‌گویند و لگدی می‌پرانند. الان هم برخی در فکر رابطه هستند. می‌خواهید با چه کسی رابطه برقرار کنید؟ مردم نه آمریکا را قبول دارند و نه شما را. چرا راهتان را از مردم جدا می‌کنید؟اولا بدانید این کار شما باطل است و به نتیجه نمی‌رسد و اگر هم در جلسات مخفی، پیام بگیرید و پیام بدهید، مردم با شما نیستند و تا مردم نخواهند، هیچ کاری صورت نمی‌گیرد و مقام معظم رهبری نیز در پیشاپیش مردم هستند”.
دبیر شورای نگهبان که شایع است بزودی جای خود را به صادق لاریجانی خواهد داد همچنان بر تنور ضد آمریکایی دمیده و خطاب به کسانی که به قاعده دولتمردان هستند گفته “آمریکایی‌ها هنوز به هیچ جایی نرسیده، در امور کشور ما دخالت‌هایی می‌کنند و می گویند چرا وزیر امور خارجه ما به سر قبر شهید مغنیه رفته است؟ شهدا در دل ما جا دارند چه در لبنان و چه در ایران و قبرشان زیارتگاه ما است. به آنها چه ربطی دارد که فضولی می‌کنند؟ بعد پیام می‌دهند که در مسائل هسته‌ای کوتاه بیایید و برنامه‌های موشکی خود را متوقف کنید. شما چه کاره‌اید؟ برنامه‌های موشکی ما چه ربطی به شما دارد؟ به ما می‌گویند ارتباط خود را با حزب‌الله قطع کنید. مگر می‌شود چنین کاری کرد. حالا که به قدرتی نرسیده‌اند این توقعات را دارند؛ وای به روزی که رابطه برقرار شود و اینها سیاست‌گذاری کنند”.
او درحالی از شکل گیری “ارتباط زیرزمینی” با آمریکا سخن گفته که بنا به افشاگری چندماه قبل آسوشیتد پرس چند تن از مقامات عالیرتبه ایران در شورای عالی امنیت ملی ایران، قبل از انتخابات ریاست جمهوری با ویلیم برنز، معاون وزیر خارجه آمریکا در عمان دیدار و گفت و گو کرده بودند.
اسوشیتدپرس چندی قبل خبر داده بود: جیک سالیوان به طور مخفیانه به عمان سفر کرده تا در آنجا با چند تن از مقامات رسمی ایرانی دیدار کند. این دیدار که در ژوئیه سال ۲۰۱۲ رخ داد، یکی از نخستین دیدارهای رو در روی دولت باراک اوباما با ایران بوده و جیک سالیوان شخصا در برقراری تماس میان دو کشور نقش داشته است. شماری از مقامات ارشد دولت آمریکا پیش‌تر در گفت‌وگو با آسوشیتدپرس تأیید کرده بودند که سالیوان و چند نماینده دیگر دولت آمریکا به طور مخفیانه دست‌کم پنج بار با مقامات ایرانی در سال ۲۰۱۲ میلادی دیدار داشته‌اند که این دیدارها راه را برای امضای توافق‌نامه هسته‌ای که در ماه نوامبر میان ایران و قدرت‌های غربی در ژنو به امضا رسید، هموار کرده است.
گزارش های منتشر شده و تکذیب نشده حکایت دارد که در ماه مارس نیز، زمانی که از ورود جیک سالیوان به کاخ سفید تنها یک ماه می‌گذشت، وی سوار بر یک هواپیمای نظامی شده و به عمان می‌رود تا برای ملاقات با نمایندگانی از ایران، به ویلیام برنز، معاون وزیر امور خارجه آمریکا، بپیوندد. دیدارهای ۲۰۱۲ و اوایل ۲۰۱۳ جیک سالیوان و مقام‌های ایرانی بیش از هر چیز بر سر این موضوع متمرکز بود که آیا اصلا آمریکایی‌ها و ایرانی‌ها قادر هستند در کنار یکدیگر در یک اتاق قرار بگیرند. پس از آنکه حسن روحانی، سیاستمداری میانه‌رو، در انتخابات ریاست جمهوری در ایران به پیروزی رسید، ماهیت این دیدارها سریعا تغییر یافت و به مذاکرات اساسی در مورد برنامه هسته‌ای ایران تغییر مسیر داد.
در برخی از منابع آمده که علی اکبر ولایتی مشاور بین المللی رهبر جمهوری اسلامی و فرد مورد اعتماد وی ترتیب دهنده خط رابطی بین بیت رهبری و کاخ سفید بوده و این ها در زمانی رخ داده که گروه هایی از سوی رییس جمهور سابق محمود احمدی نژاد هم در یک زاویه دیگر مشغول فرصت نامه و پیام و درخواست ارتباط با آمریکایی ها بوده است. اما کاخ سفید بر اساس تحلیل مشاوران اوباما بر این اعتماد بوده اند که دولت در ایران کاره ای نیست و همه کار با رهبر است و به همین جهت از میان خطوطی که از تهران شکل می گرفت، خط منتهی به آیت الله خامنه ای را انتخاب کردند که به اعتماد عده ای از تحلیلگران و مخالفان جمهوری اسلامی، انتخابات ریاست جمهوری و امکان یافتن میانه روها برای در دست گرفتن قدرت هم می تواند بخشی از تفاهم های اولیه رهبر و اوباما به حساب آید.
در زمان تهیه این گزارش، برخی شنیده ها حاکی دارد که سعید جلیلی دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی، بدون اطلاع احمدی نژاد که ریاست شورا را به عهده داشت به عنوان نماینده آیت الله خامنه ای در مذاکرات اولیه در عمان حضور داشته است. پیش از این هم اخباری در این باره منتشر شد که از ناحیه جلیلی تکذیب نشد.
از سوی دیگر، همزمان با اظهارات جنتی، ۹۹ نماینده مجلس از جمله نمایندگان نزدیک به چبهه پایداری بار دیگر جواد ظریف وزیر خارجه دولت روحانی را برای “ادای پاره ای توضیحات” به مجلس احضار کردند.
ایرج ندیمی نماینده لاهیجان و سیاهکل در این باره به مهر گفته است: “حسینعلی شهریاری، ابراهیم آقامحمدی، علی‌اکبر آقایی و فرهاد بشیری از جمله نمایندگانی هستند که سوال آنان از ظریف در کمیسیون امنیت ملی مطرح خواهد شد. همچنین سوال مشترک جواد کریمی‌قدوسی، بهرام بیرانوند، احمد آریایی‌نژاد، ابوالقاسم جراره و حبیب آقاجری در نوبت رسیدگی در کمیسیون قرار دارند. سه سوال دیگر از ظریف که امضاهای کمتری دارد به کمیسیون رسیده است”.
حسین سبحانی‌نیا عضو هیأت رئیسه مجلس هم در گفت‌وگو با خانه ملت از احتمال حضور ظریف در مجلس خبر داده و گفته است: “در چند ماه اخیر نمایندگان مجلس خواستار ارائه گزارشی از سوی وزارت امور خارجه به مجلس درباره توافق‌نامه ژنو بودند، از این رو به احتمال زیاد ظریف با حضور در صحن علنی مجلس گزارشی درباره وضعیت پرونده هسته‌ای ارائه می‌کند”.
