در حالی که بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار است از امروز مذاکره با مقامات جمهوری اسلامی را آغاز کنند، مشاور رهبر جمهوری اسلامی تاکید کرده است تهران از مواضع اتمی خود عقب نشینی نخواهد کرد. همزمان نماینده جمهوری اسلامی در وین نیز خواستار پایان اشتباهات این نهاد بین المللی شده، این در حالی است که مدیرکل آژانس ضمن درخواست همکاری از جانب تهران گفته جمهوری اسلامی به توسعه دستگاه انفجار هسته ای مشغول بوده است. همزمان یک تشکل بسیج دانشجویی نیز در مخالفت با سفر بازرسان آژانس، آنان را گوش و چشم نهاد های امنیتی غربی ها توصیف کرده است.
“ایران بر سر نگرانی‌های ما درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای این کشور وارد مذاکره شود.” این را ژنرال هرمان نکائرتس دیروز در وین گفت. رئیس هیات آژانس بین المللی انرژی اتمی روز شنبه، اندکی پیش از آنکه راهی تهران شود، امید خود برای از سرگیری مذاکرات میان جمهوری اسلامی و غرب را چنین توصیف کرد :” ما چشم انتظار آغاز مذاکرات هستیم؛مذاکراتی که برای مدتی طولانی به تاخیر افتاده است.”
با توجه به مقام بالای ژنرال نکائرتس در آژانس اتمی، ناظران سیاسی عزیمت وی به تهران را آزمونی جدی به منظور محک زدن جمهوری اسلامی در جدیت برای مذاکره با گروه 1+5 ارزیابی کرده اند. هرمان نکائرتس معاون مدیرکل آژانس در امور پادمانها است.
سفری برای خنثی سازی توطئه
اما خبرگزاری های داخلی استقبال سردی از خبر ورود وی و دیگر بازرسان آژانس به کشور کرده و مقامات دیپلماتیک نیز یااظهار نظری پیرامون موضوعات مورد بحث در دیدارهای طرفین نکرده اند و یا سفر پیش روی بازرسان آژانس رابه نوعی “خنثی سازی” توطئه توصیف کرده اند. در همین راستا روز شنبه علی اصغر سلطانیه نماینده جمهوری اسلامی در آژانس بین المللی اتمی که با خبرگزاری دولت ـ ایرنا ـ مصاحبه می کرد گفت: “در این سفر موضوعات مورد نظر آژانس در چارچوب توافق صورت گرفته و تعهدات دو طرف در راستای رفع ابهامات مطرح خواهد شد.”
وی در توضیحی پیرامون موضوعاتی که قرار است در دستور کار قرار گیرد، تنها خاطرنشان کرد که موضوعات مورد نظر آژانس در “چارچوب توافق صورت گرفته” و تعهدات دو طرف در راستای رفع ابهامات مطرح خواهد شد.
نکائرتس نیز دیروز از ارائه توضیح پیرامون اینکه قرار است در تهران با چه کسانی ملاقات کند سرباز زد. هیات شش نفره آژانس بین المللی بامداد دیروز به تهران رسید و قرار است در سه روز کاری با مقامات جمهوری اسلامی دیدار کند و سه شنبه به وین باز گردد.
گزارش اخیر آژانس
علی اصغر سلطانیه از آژانس خواسته است تا “اشتباهات گذشته و رفتار های غیر دوستانه” را متوقف کند. آنچه وی “اشتباه” می داند ارتباط نزدیکی با آخرین گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی دارد؛ گزارشی که یوکیا آمانو طی آن بر خلاف همیشه صراحتاً جمهوری اسلامی را به انجام پروژه‌ها و آزمایش‌های نظامی در راستای رسیدن به سلاح‌های اتمی متهم کرد.در این گزارش از انجام یک انفجار آزمایشی در سال ۲۰۰۳ خبر داده شده بود که در آن کپسول انفجاری مورد استفاده قرار گرفته‌است. آژانس همچنین به اسنادی دست پیدا کرده‌است که بر اساس آن شش گروه مهندس ایرانی تحت نام رمز “پروژۀ ۱۱۱”، برای ساخت کلاهک موشک تلاش کرده‌اند. طراحی این کلاهک‌ها با هدف مشخصی انجام شده‌است: “حمل بار اتمی. “
از دیگر موارد بحث‌انگیز این گزارش، پرده برداشتن از یک برنامه محرمانه نظامی با عنوان “آماد” بود که زیر نظر محسن فخری‌زاده - رئیس کنونی سازمان تحقیقات و نوآوری امور دفاعی- طی سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ میلادی نهایی شد. آماد برنامه‌ای سه‌مرحله‌ای بوده که با طرح تولید نمک سبز آغاز شد. نمک سبز یا تترافلوراید اورانیوم (UF4) در تبدیل اورانیوم به موادی با قدرت انفجاری بالا، که در کلاهک هسته‌ای موشک کاربرد دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در آن زمان علی‌اصغر سلطانیه، گزارش آمانو را “اشتباه تاریخی آژانس” توصیف کرده بود. نماینده جمهوری اسلامی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با انتقاد از انتشار گزارش مذکور گفته بود: “من با آمانو اتمام حجت کرده بودم که انتشار گزارشش کار شایسته‌ای نیست “.
آن گزارش زیربنایی شد برای آنکه غرب شدیدترین تحریم های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی در بیش از سه دهه اخیر را تنظیم کند. در این میان ماه گذشته چهارمین دانشمند اتمی جمهوری اسلامی نیز توسط مهاجمان ناشناس کشته شد و تهران آژانس اتمی را متهم کرد اطلاعات مصطفی احمدی روشن را در اختیار مهاجمان قرار داده؛ اتهامی که آژانس آن را رد کرد.
حالا پس از این نزاع ها و سه ماه پس از انتشار گزارش بحث برانگیز آژانس، نماینده جمهوری اسلامی در وین در اظهارات مداراجویانه تری گفته است: “امیدواریم که آژانس عزم راسخ و رویکرد حرفه ای خود را برای پایان دادن به این روند نشان دهد.”
همزمان خبرگزاری های خارجی نیز گزارش داده اند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ابراز امیدواری کرده است که اعلام آمادگی ایران برای گفت‌وگو در باره برنامه هسته‌ای این کشور، به مناقشه‌ای چندین ساله پایان دهد.
جمهوری اسلامی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متهم به تلاش به فعالیت های غیر صلح آمیز اتمی است؛ اتهامی که جمهوری اسلامی آن را رد می کند. با این حال شورای امنیت تاکنون چهار بار با تصویب قطعنامه هایی، تحریم های سیاسی و اقتصادی ای علیه چهره های حقوقی و حقیقی وابسته به حکومت وضع کرده است. تصویب تمامی تنبیهات شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی در زمان محمود احمدی نژاد صورت گرفته است.
مذاکراتی که از امروز قرار است میان نمایندگان آژانس و مقامات جمهوری اسلامی انجام شود، پس از تبادل نامه هایی میان سعید جلیلی و کاترین اشتون صورت می گیرد. دبیر شورای عالی امنیت ملی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته اند طرفین حاضرند بار دیگر بر سر پرونده اتمی جمهوری اسلامی به پای میز بر گردند. اما با اینکه اشتون در پاسخ به درخواست جمهوری اسلامی برای ادامه مذاکرات از آن استقبال کرده بود، اما از یاد نبرد تا به سران نظام تاکید کند تنها به مذاکرات “معنا دار” علاقه دارد.
ولایتی: عقب نشینی نمی کنیم
اما ناظران از هم اکنون نسبت به نتایج این دیدار خوش بینی نشان نداده و به طور مشخص به اظهارات دیروز مشاور بین المللی رهبر جمهوری اسلامی در یک کنفرانس مطبوعاتی اشاره کرده اند؛ زمانی که علی اکبر ولایتی در پاسخ به پرسشی در مورد “تغییر موضع” تهران در خصوص انرژی اتمی چنین گفت: “هیچگاه مبانی و اصول موضع ایران در خصوص مسایل هسته ای تغییر پیدا نکرده.”
علی اکبر ولایتی اضافه کرد: “جمهوری اسلامی ایران حاضر نیست از فعالیت های صلح آمیز هسته ای خود عقب نشینی کند.”
طبق سنت دیپلماتیک در جمهوری اسلامی آیت الله خامنه ای سیاست های راهبردی نظام را تعیین می کند و اوست که حرف اول و آخر را در برنامه اتمی می زند. برای نمونه پاییز دو سال پیش، پس از آنکه نمایندگان دولت حتی پیش نویس توافقی برای تبادل سه چهارم اورانیوم ایران با غرب را در وین امضا کردند، آیت الله خامنه ای از تهران این توافق را باطل اعلام کرد و از نمایندگان دولت خواست امضای خود را از پای آن توافق نامه بردارند.
بازرسان گوش و چشم نهاد های امنیتی
همزمان بسیج دانشگاه تهران، یکی از اصلی ترین پایگاه های هواداران آیت الله خامنه ای در پایتخت نیز با انتشار بیانیه ای برای نشان دادن مخالفت خود با سفر نمایندگان آژانس به ایران نوشته است: “هنوز داغ شهید هسته‌یی کشورمان، علی اکبر ِ جهاد علمی ایران اسلامی شهید مصطفی احمدی‌روشن آرام نگرفته است که داغ دیگری بر دلمان نشست. در راستای تحریم‌های پی در پی و مواضع خصمانه غربیان نسبت به ایران و از سوی دیگر ترور دانشمندان هسته‌یی، خبری منتشر شد مبنی بر آمادگی ایران برای مذاکره با گروه 5+1 و از آن بدتر سفر بازرسان آژانس انرژی اتمی به ایران.”
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ـ– ایسنا- ـ نویسندگان این بیانیه بر این باورند که بازرسان آژانس، “نقش چشم و گوش” نهادهای امنیتی غربی را در ایران بازی کرده و خواهند کرد. بسیج دانشگاه تهران می گوید: “بخصوص بازرسان آن نقش عمده‌ای را خواسته یا ناخواسته در آن بازی کرده‌اند و دستان آن‌ها به خون پاک شهدای ما آلوده است”.
آمانو درخواست همکاری کرد
علی رغم این بیانیه و مواضع ولایتی، یوکیو آمانو همچون بسیاری از سران تشکل های حقوقی سازمان ملل همچنان آخرین زورهای خود را می زنند تا رهبران جمهوری اسلامی را به صلح در پرونده اتمی فراخوانند. در همین راستا دیروز یوکیو آمانو پس از اعزام بازرسان خود به تهران در گفت و گو با خبرگزاری فرانسه از جمهوری اسلامی خواست تا “رویکردی سازنده” در پیش گیرد و همکاری “قابل توجهی” بکند.
مدیرکل کره ای آژانس در این مصاحبه البته نگرانی های خود از برنامه اتمی جمهوری اسلامی را هم مطرح کرده و گفته است: “ما اطلاعاتی در اختیار داریم که نشان می دهد که فعالیت هایی در زمینه های مرتبط با توسعه دستگاه انفجار هسته ای انجام داده است.”
