جورج جان
دیپلمات های کشورهای بزرگ روز سه شنبه از قصد آمریکا و پنج قدرت بزرگ دیگر دنیا برای انجام گفتگوهائی بر سر اتخاذ خط مشی جدید جهت مهار بلندپروازهائی هسته ای ایران خبر دادند.
رابرت گیبس سخنگوی کاخ سفید گفت هدف نهائی مبنی بر واداشتن ایران به تعلیق برنامه غنی سازی اورانیوم، تغییری نکرده است.
با این حال، سه دیپلمات از کشورهای حاضر در این گفتگوها به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفتند واشنگتن و متحدانش قصد بازنگری در خط مشی تماس با ایران بر سر برنامه هسته ای آن کشور را دارند. آنها منتظر پاسخ رسمی تهران به تقاضای تجدید دیدار پس از گفتگوهای بی نتیجۀ سال گذشته هستند.
مقامات دولت اوباما از ابراز نظر علنی درخصوص راهکارهای احتمالی برای پرداختن به موضوع ایران خودداری کردند اما گفتند هدف، بازگرداندن ایران به پای میز مذاکره است.
یک مقام ارشد گفت این تمهیدات می تواند شامل دادن اجازه به ایران برای ادامه غنی سازی در حد معمول برای مدت زمان نا مشخصی باشد.
توافق بر سر این مسأله حدود دو سال پیش میان آمریکا و پنج قدرت بزرگ دیگر- شامل روسیه، چین، انگلستان، فرانسه و آلمان- بدست آمده بود. منظور از این توافق، متعهد کردن ایران به عدم افزایش فعالیت های هسته ای خود در حین زمان لازم برای گفتگوهای رسمی و دستیابی به یک توافق پایدار بر سر وسعت برنامه هسته ای آن کشور بود.
این توافق می تواند شامل مجاز دانستن گوشه ای از فعالیت های غنی سازی داخلی توسط ایران در آینده شود.
گروه شش در جریان پیشنهاد ارائه شده به ایران در ماه ژوئن که مورد پذیرش آن کشور هم واقع نشد، از قصد خود برای “به رسمیت شناختن حق توسعه تحقیقات، تولید و استفاده از انرژی صلح آمیز هسته ای از سوی ایران” در راستای ملزومات معاهده منع گسترش جنگ افزار هسته ای شده بودند.
آنها ضمناً پیشنهاد کرده بودند با برنامه هسته ای ایران “مانند هر کشور دیگر عضوپیمان منع اشاعه (ان- پی- تی) رفتار کنند، به شرط آنکه اطمینان بین المللی در زمینه منحصراً صلح آمیز بودن برنامه های ایران حاصل شود.“
اما دستیابی به چنین سطحی از اعتماد که می تواند به پذیرش برنامه هسته ای ایران از سوی جامعه بین المللی منجر شود، نیازمند سال ها زمان است و تنها پس از دوره ای از تعلیق غنی سازی از سوی ایران امکان پذیر خواهد بود.
مقام آمریکائی در این مورد که آیا دولت آمریکا مجاز دانستن ایران به غنی سازی دائم در سطح کوچک تحت بازرسی بین المللی را مدنظر قرار می دهد یا خیر، ابراز نظر نکرد؛ با این حال وی گفت موضع آمریکا از چندی پیش چنین بوده که ایران حق بهره مندی از یک برنامه انرژی صلح آمیز هسته ای را دارد.
مقام آمریکائی و دیپلماتهای گروه شش به دلیل محرمانه بودن اطلاعات شان، نخواستند نامشان فاش شود.
گروه شش، 6 سال پیش از ایران خواست برنامه غنی سازی خود را متوقف کند و در عوض، پیشنهاد مشوق های اقتصادی و سیاسی را به ایران داد.
گفتگوهای یاد شده به دلیل خودداری ایران از توقف غنی سازی متوقف شد و همین رویداد، به ایران فرصت کافی برای تشدید فعالیت های هسته ای را داد.
تهران ظرف دو سال گذشته بیش از اندازۀ لازم برای تولید یک بمب هسته ای، اورانیوم غنی سازی شده انبار کرده است. ضمناً، تعداد دستگاه های به کار رفته در این فرآیند را از چند صد عدد به چندین هزار افزایش داده است. آژانس بین المللی انرژی هسته ای تعداد سانتریفوژهای مشغول به کار را 5000 عدد اعلام کرده، درحالیکه محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران اخیراً خبر خوش دراختیار داشتن 7000 دستگاه را داده بود. هرچند وی مشخص نکرده تمامی این تعداد دستگاه، مشغول به کار هستند یا خیر.
دولت پیشین آمریکا علیرغم اصرار بر متوقف ساختن برنامه هسته ای ایران، ظرف دو سال آخر فعالیت به نرم تر کردن موضعش دست زد و گفته بود درصورت توافق بر سر زمان، مکان و محتوای مذاکرات رسمی، ادامه غنی سازی را برای مدت محدودی می پذیرد.
به هرحال، اعطای این امتیاز به ایران به دلیل پافشاری آن کشور برای ادامه غنی سازی به عنوان حق یک کشور عضو پیمان منع اشاعه منتفی شد. تصمیم آمریکا برای پایان دادن به غیبت در مذاکرات و اعزام نماینده به پای میز مذاکره با حضور نماینده ایران در سال گذشته نیز نتیجه بخش نبود.
گروه شش هفته گذشته دعوتنامه ی را برای انجام دور تازه گفتگوها به تهران ارسال کردد. واشنگتن نیز اعلام کرد مذاکره کننده آمریکائی در راستای عزم دولت اوباما برای تماس با تهران به جای تلاش برای منزوی ساختن آن کشور، در این گفتوها شرکت خواهد کرد.
منبع: سانفرانسیسکو کرونیکل- 14 آوریل
