نگاهی به نمایشگاه عکاسی کامران عدل
کارگردانی محیط درعکاسی
کامران عدل به گواهی بسیاری از اهالی فن، از سرآمدان عکاسی این دوران است. وی همواره با نگاهی فراتر از دوربین، به جست و جوی عوامل جامعه شناختی و زیست محیطی پرداخته و تلاش او، باعث آشکارشدن زوایای پنهان انسان و طبیعت شده است.
او را می توان از معدود عکاسانی شناخت که با تحمل مشقت و رنج و دشواری های فراوان و سفر به گوشه کنار ایران و جهان، ویژگی های محیط انسانی را دستمایه آثارشان قرار می دهند و دین خود را به هنر عکاسی ادا می کنند.
کامران عدل نمی خواهد عکسهایش معمولی باشند.این را می توان ازآثارش و سعی او در بیانی دیگرگون درکارهایش دریافت. نمایشگاه “تک عکس ها” که مدتی است درگالری شیرین در مقابل چشمان ما قرار گرفته است، تلاشی است در امتداد کارهای قبلی عدل و کوششی است در بیانی فلسفی گونه از نگاه او به انسان و مراحل تکوینش. دقت نظر و وسواس وی در رسیدن به قالبی مناسب، برای بیان افکارش در تعدادی از آثار او جلوه شایسته ای یافته و نشانگر نزدیک شدن احساس او به مفاهیم غیر عینی و یافتن مسیری برای کشف آن معانیست. ارائه عکسها در بخش هایی با نامهای “متمایل”، “نگاه”، “معرکه‌گیری”، “نه راهی به سویی”، “دوچرخه علی کوچولو”، “چه حالی؟”، “در آغاز قصه نقطه بود”، “چه عجله‌ای؟”، “موازی”، “نیمه شب”، “برخورد”، “سایه روشن قرمز”، “نیم‌رخ”، “نگاه کبود”، “کافه دیجیتالی”، “انتظار دستان”، “گل‌های شمعدانی”، “صندلی زرد پلاستیکی”، “پایان راه”، “پنج‌ونیم بامداد” در واقع تلاشی است تا مخاطب را در دنیای رمز گونی که قصد گفتنش را دارد بیشتر داخل کند.کار در این فضا و بیان مفاهیمی غیر معمول و همچنین غیر ملموس سختی غیر قابل انکاری دارد و البته سهل و ممتنع.آنقدر که ممکن است عکاس بدنبال بیانی روان و فهمیدنی شدن مضا مین مورد نظر، به سادگی در طراحی فضای کار و زاویه نگاه رو آورد و از قضا همین، دامی باشد برای ساده انگاری عکاس یا بلعکس، ساده شماری از سوی مخاطب. قدم زدن در این وادی عبور از نازکی بندی است که تا در آن به تجربه و مراتبی از کشف برسی بارها وبارها خواهی لغزید.محیط هائی که عدل به ما نشان میدهد بخصوص در”نیمه شب”و “برخورد”، با نظر خاص او شکل گرفته اند و برای رسیدن به مفاهیم مورد نظر او چیده شده اند.این کارگردانی محیط ممکن است در ظاهر همانی باشد که برخی عکاسان برای رسیدن به ترکیب مورد نظرشان انجام میدهند، اما در آثار کامران عدل کارکردی اساسی تر پیدا می کنند و محملی می شودبرای عبور از لایه های ظاهری و مشاهده لایه های زیرین و در صدد ترسیم مسیری برای راهیابی به معانی مورد نظر او حرکت بر میاید.
معانی و مفاهیمی که در مناسبات معمول زندگی فراموش شده اند و او سعی می کند ما را به آن معانی نزدیک و شاید هم در گیر کند.
یک عکس در صورت ظاهر خود اشاره به حقیقت وجودی آنچه در خود دارد می کند و از همین روست که هنرمندی که قصد ورود به ساحتی دیگر در این هنر را دارد و در پی نگاهی اشراق گراست می بایست با ذات عکاسی که اشاره به لحظه ای واقعی دارد به مبارزه برخیزد و با نزدیک شدن به اتمسفر مضامین مورد اشاره به کشف لایه های درونی و استخراج انرژی های پنهان در آن اقدام کند و بیننده را از درگیر شدن با ظاهر نشانه ها عبور دهد وبه کنه معانی آن ببرد. عدل در عکس “سایه روشن قرمز” بیش از چند بخش دیگر به این مهم دست یافته وتلاشش در بیان معانی مورد عنایتش بیشتر به نتیجه رسیده. اشاره کردن به عکسی مشخص و برتر دانستن چند عکس از یک مجموعه بدون توجه به قصد عکاس در اینچنین مجموعه هایی، به نظر به معنای ورود نکردن در دنیای مورد اشاره اوست چرا که در این گونه مجموعه ها عکاس با کمک همه عکسهای مجموعه درتلاش برای بیان حرف خود است و جدا کردن یکی از همه یعنی رها کردن آنچه صاحب اثر بدنبالش بوده.گرچه می توان درجه موفقیت بعضی آثار را در مقایسه با یکدیگر بررسی کرد اما در نگاه از دور به آن مجموعه نمایش موفق ویا نا موفق کل آن مورد توجه است.
در نمایشگاه کامران عدل نا خواسته راه را بر خود دشوارتر ازآنچه هست کرده و آن در گیر کردن مخاطب با عناوین انتخابی برای عکس ها است. تعابیر ومعانی که این عناوین به آثار داده باعث می شود سطح ارتباط آثار با غالب مخاطبین از دست برود.نامگذاری عکس ها با واژه هایی ناماًنوس جز در مواردی محدود بیش از راهگشائی برای کشف مفاهیم مورد توجه عکاس به سخت شدن و عدم بستر مناسب در فهم آنها بدل شده و به گنگی نشانه ها دامن می زند.
همانطور که اشاره شد تلاش عدل در کشف لایه های درونی فضا های مورد اشاره اش ارزشمند است و او را در مسیری قرار می دهد که قدم زدن در آن برای هر کسی ممکن نیست.دنیایی که بواسطه حضور عده قلیلی از عکاسان هنوز نا شناخته های فراوانی دارد.از این رو جسارت عکاس واستمرار نگاهش در این ساحت از عکاسی، امیدواریهایی برای دستیابی به زبانی اختصاصی در آثارش را در آینده ای نزدیک به همراه دارد.
بیوگرافی…
کامران عدل تحصیلات ابتدایی و بخشی از تحصیلات متوسطه را در تهران و بخشی را در فرانسه ادامه داد و دیپلمه هنرستان صنعتی عکاسی از فرانسه است.
وی پس از اخذ دیپلم هنرستان، در بزرگ ترین مجموعه‌ی لابوراتوراهای ظهور و چاپ عکس اروپا به نام هامل (Hamele) مشغول به‌کار شد و در بخش چاپ عکسهای بزرگ متری به‌کار پرداخت. پس از شش ماه کار نزد هامل، به‌دستیاری ژاک روشون(Jack Rouchon) در امرعکاسی مد پرداخت. ولی این حرفه، روحیه‌ی جستجوگر او را راضی نکرد و سرانجام به‌دعوت سازمان رادیوتلویزیون ملی ایران، که به‌تازگی تأسیس شده بود، در 1347 به تهران آمد و مدیر گروه عکاسی سازمان شد. در همین موقع، وی به تدریس عکاسی در مدرسه‌ی عالی سینما و تلویزیون پرداخت. همکاری وی، با مدرسه‌ی عالی، بیش ازیک سال به‌درازا نکشید و وی از آن پس، انرژی خود را، فقط معطوف کارهای سازمان تلویزیون ملی ایران و تربیت کادر آتی سازمان نمود. در 1350، دانشجویان مدرسه‌ی عالی، خواستار مراجعت کامران عدل به مدرسه‌ی عالی شدند. از آنجا که وظایف وی در این مدت به شدت افزایش یافته بود، کامران عدل، ضمن سرپرستی دروس و کارهای عملی دانشجویان، امر تدریس را به‌آقای علی فرزانه، یکی از همکارانش واگذار نمود. این وضع تا زمان استعفای او از سازمان در اسفند 1353 ادامه داشت.
کامران عدل در دوران خدمتش در تلویزیون ملی ایران، در تمام زمینه های عکاسی فعالیت داشت و بنیان گذار عکاسی نوین خبری، عکاسی نوین صحنه (تله ویزیونی، تأتر، سینما و جشن هنر شیراز)، عکاسی نوین معماری و اجتماعی شد. آرشیو سازمان را، بر متدهای نوین بنیان گذاشت و سرانجام از سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران استعفا داد.
از 1358، همکاری خود را با بنیاد فرهنگی آقاخان، که به تازگی تأسیس شده بود آغاز کرد و به‌عنوان عکاس هیئت داوران جایزه‌ی معماری آقاخان و همچنین عکاسی از شهرهای مختلف جهان اسلام، فعالیت کرد. این همکاری، همچنان ادامه دارد.
در داخل کشور نیز فعالیت چشم گیری داشت و از بزرگ ترین فعالیت‌های صنعتی و معماری کشور، عکاسی کرد. از آن جمله‌اند عکاسی از پیشرفت کارهای ساختمانی مجتمع فولاد اهواز، شروع و راه اندازی فعالیت‌های متروی تهران، عکاسی از پیشرفت کار بازسازی مجلس شورای ملی سابق و مجلس شورای اسلامی و عکاسی از ساختمان مجتمع کنفرانس اسلامی در سعدآباد (وزارت مسکن و شهرسازی).
کامران عدل در زمینه‌ی فرهنگی و هنری نیز فعالیت‌های چشم‌گیری دارد و نگاهی نیز به سایر فعالیت های هنری دارد که آخرین آنها نمایشگاه چیدمان باغ ایرانی اوست در باغ کاخ سعدآباد (فروردین 1384).
کامران عدل علاوه بر کاری های معمول خود، بر روی مجموعه‌های زیادی نیز کار کرده است که بخشی منتشر شده اند و بخش دیگری نیز در دستور کار هستند.
