دور از چشم تحریم ها در بازار ایران ‏

نویسنده

printerhp.jpg

فرح استکمن ‏

پشت در یک مغازه بی نام و نشان در تهران، پرینترهای اچ پی (هیولت پکارد) تا سقف روی هم چیده شده اند. دسته ‏موتورسوارها بیرون صف کشیده اند تا پرینترها را به دست مشتریان خود در پایتخت برسانند. ‏

علیرغم ممنوعیتی که محاصره فراگیر برای شرکت اچ پی در کالیفرنیای آمریکا بوجود آورده، پرینترهای این شرکت ‏بالاترین رقم فروش در ایران را از آنِ خود کرده اند. ‏

فراوانی کالاهای آمریکائی در ایران، توجه مسؤولان این کشور را به بهشت امن قاچاقچیان کالا در دوبی جلب کرده که ‏همه چیز - از آیفون گرفته تا عروسک های بارتز- را برای فروش به ایران وارد می کنند. با اینحال حجم وسیع ‏پرینترهای اچ پی در بین کالاهای آمریکائی در ایران، از مسیر قاچاقچیان عبور نمی کند، بلکه مجموعه ای از معاملات ‏صورت می گیرد که اچ پی را از زیر سایۀ تحریم های آمریکا دور نگهداشته است. ‏

در سال 1997، دو سال پس از آنکه کلینتون معاملات تجاری با ایران را منع کرده بود، شرکت اچ پی یک شریک تازه ‏تأسیس در دوبی را برای خود پیدا کرد تا محصولاتش را در خاورمیانه به فروش برساند. شرکت شریک در آن زمان ‏ردینگتون گلف خوانده می شد و تنها صاحب سه کارمند بود. بر اساس آنچه در وب سایت ردینگتون گلف آمده و نیز ‏گفته های راجش پندراگیری مدیر اداری این شرکت در دفتر دوبی، تنها هدف این شرکت، “فروش اچ پی به بازار ‏ایران” بوده است. ‏

یک کارشناس تحریم می گوید اگر مدیران اچ پی با علم به ارسال پرینترها به ایران، به توافق می رسیدند، از قانون ‏تخطی کرده بودند. با اینحال، در بررسی شرکت های آمریکائی که محصولاتشان در ایران فروخته می شود، تا کنون ‏برخی شرکت ها که از واسطه (طرف ثالث نظیر ردینگتون گلف) استفاده می کنند از ارزیابی های امنیتی به دور مانده ‏اند. ‏

رابرت کلیفتون برنز، وکیل آمریکائی در واشنگتن که در زمینه قوانین صادراتی آمریکا صاحب تخصص است، می ‏گوید: “استفاده از یک عامل توزیع، ثابت کردن اطلاع داشتن سازنده از فروش محصولات در ایران را بسیار مشکل می ‏سازد”.‏

سخنگوی شرکت اچ پی حاضر نشد بگوید پرینترهای این شرکت تا چه حد در ایران مقبولیت پیدا کرده اند. او به گفتن ‏این جمله بسنده کرد که اچ پی “سیاست همخوانی با تمامی قوانین صادراتی ایالت متحده را در دستور کار خود دارد.“‏

اما آلبرت فرلینگ، مدیرعامل شاخه خاورمیانه شرکت اچ پی، در سال 1999 زمانیکه اعمال تحریم ها از جدیت ‏امروزی برخوردار نبودند، اعلام کرده بود برآورد نرخ رشد اچ پی در ایران بالغ بر 50 درصد در سال است. ‏

گلف نیوز به نقل از وی گزارش کرده بود: “ایران بازار بزرگی برای پرینترهای اچ پی است.” تلاش برای گفتگو با ‏فرلینگ که اکنون شرکت اچ پی را ترک کرده، میسر نشد. ‏

در هر حال، توانائی شرکت اچ پی در گریز از تحریم ها، تأثیر محاصره اقتصادی آمریکا علیه ایران را که در سال ‏‏1995 از سوی بیل کلینتون برای متوقف ساختن ایران از کمک به حماس و حزب الله و نیز مهار برنامه هسته ای آن ‏کشور تدارک دیده شده بود، تحت الشعاع قرار داده است.‏

دولت بوش ظرف سال های اخیر به ردیابی دقیق تر شرکت هائی دست زده که راه خود را برای معامله با تهران پیدا ‏کرده اند. در همین حال، فروش اچ پی در میان سایر شرکت های آمریکائی به طور فزاینده ای رشد می کند. ‏

ویکتور دی کمراس که بر سیاست تحریم ایران در وزارت خارجه آمریکا نظارت داشت، می گوید: “هرچه امکان دور ‏زدن تحریم ها برای کشورهای هدف بیشتر شود، تأثیرات و کارآئی تحریم ها کمتر خواهد بود.گ

برخی انواع پیچیده از پرینترها که به دلیل احتمال کاربردهای نظامی در فهرست سیاه وزارت خزانه داری آمریکا قرار ‏دارند، نباید به ایران فروخته شوند، حتی اگر اینکار از طریق غیرآمریکائی ها صورت بگیرد. اما یک کارمند ردینگتون ‏گلف که نخواست نامش فاش شود، گفت شرکت اچ پی چنین محصولات پیشرفته و حساسی را در اختیار ردینگتون گلف ‏نمی گذارد. ‏

آندرو دسوزا سخنگوی وزارت خزانه داری آمریکا که مسؤول کنترل تحریم هاست می گوید شرکت های آمریکائی از ‏فروش محصولات خود به توزیع کنندگانی که “می دانند یا دلایلی موجود است” که مقصد آن ایران خواهد بود، منع شده ‏اند. ‏

برای مثال به گفته وی، اگر شرکت آمریکائی وارد معامله با توزیع کننده ای شود که به طور بارزی در ایران فعالیت ‏می کند، در اینصورت آن شرکت آمریکائی به دلیل تخطی از قوانین مسؤول شناخته خواهد شد. ‏

فشار بر شرکت های آمریکائی برای متوقف ساختن هرگونه ارتباطی با ایران از سال 2004 به ین سو شدت گرفته ‏است. کنگره آمریکا یک کمیسیون امنیتی و مبادلاتی را بوجود آورده است که نام شرکت های تجاری را که دارای ‏هرگونه ارتباط با ایران در شرایط “خطر سرمایه گذاری” هستند، فاش می کند.‏

‏ اچ پی یک مارک شناخته شده خوب برای پرینتر در ایران است. مهدی حسینی 30 ساله و فروشنده پرینتر در میدان ‏ونک تهران می گوید او پرینترهای اچ پی را به دلیل خوش نامی، تا دوبرابر بیشتر نسبت به سایر پرینترها می فروشد.‏

حسینی مانند نیمی از جمعیت ایران، جوانتر از آن است که چیز زیادی از زندگی در ایران را تا قبل از بالاگرفتن تحریم ‏ها در سال 1995 به خاطر بیاورد. او می گوید هرگز چیزی از شرکت ردینگتون گلف نشنیده و فکر می کند تمام ‏محصولات آمریکائی به طور غیرقاونی وارد ایران می شوند. این وضعیت، رنگ و بوی اغواکننده ای به یک چیز ‏ممنوعه می دهد. ‏

او گفت تأثیر واقعی تحریم ها به صورت کمبود جوهر یا کاغذ پرینتر ظاهر نمی شود، بلکه بیشتر در ذهنیت مرد تجلی ‏پیدا می کند.‏

او می گوید: “اثرات روانی بودجود آمده است”، اما احتمالاً نه از نوعی که آمریکا در ذهن دارد: مشتری های ایرانی تا ‏حدی به این دلیل جلب محصولات آمریکائی شده اند که دولت آمریکا تلاش در ممنوعیت صادرات آنها به این کشور ‏دارد. همین باعث شده اچ پی داغ ترین بازار فروش را داشته باشد. ‏

منبع: بوستون گلوب- 29 دسامبر ‏