در گلفروشی زعیم در میدان پاستور تهران می توانید چیزی را ببینید که در جمهوری اسلامی ایران غیرمنتظره است: یک درخت کوچک کریسمس. احمد فروشندۀ پرمشغلۀ این گلفروشی می گوید، هشت سال است که درختان کریسمس را تزئین می کند و آنها را در معرض نمایش می گذارد.
او می گوید، “در روزهای پایانی سال، همۀ لامپ ها و تزئینات را به درخت آویزان می کنیم که این کار برای مسیحیان معنی دارد.” به رغم وجهه ای که ایران بعنوان یک حکومت اسلامی داراست، خرده فرهنگ های مذهبی متعددی در این کشور وجود دارد.
در جنوب تهران که منطقه ای فقیرنشین و مذهبی است، تمثال های اسلامی و زلم و زیمبوهای مربوط به انقلاب پشت ویترین یک مرکز خرید خودنمایی می کنند. در ساختمان نزدیک دانشگاه تهران، مغازه داران با زدن پرچم و پارچه نوشته های سیاه خود را برای محرم، که 29 دسامبر آغاز می شود، آماده می کنند.
از طرف دیگر، در مرکز خرید یک منطقۀ مرفه در شمال تهران، درختان گران کریسمس که با نوارهای زرق و برق دار و لامپ های بسیار کوچک تزئین شده اند، پشت ویترین بوتیک های شیک خودنمایی می کنند. بنظر می رسد این درختان همه جا هستند. درختان کوچک کریسمس در کنار میز پذیرش هتل ها، ساختمان های آپارتمانی و دفاتر به چشم می خورند.
یوریک واروژ کاریم مسیحی منتقد فیلم و نویسندۀ کتاب نژاد ارمنی می گوید، “با برپایی درخت کریسمس، ما صرفا ً خودمان را خوشحال می کنیم.” تعبیر ایران از اسلام اصولگرای شیعه با اصولگرایی سنیان عربستان سعودی متفاوت است. مسیحیان، یهودیان و زرتشتیان ایران قبل از مسلمانان می زیستند و از جهاتی ادعای قوی تری نسبت به هویت ایرانی دارند. بنابراین، درختان کریسمس نیز تاریخ طولانی دارند.
نرگس ملکی طراح کتاب می گوید، “اگر اقلیت مسلمان آمریکا می توانند حق داشته باشند ماه رمضان خود را جشن بگیرند، مسیحیان ایران نیز حق جشن گرفتن دارند.” علاوه بر این، درختان کریسمس باعث شادی کودکان می شوند. شهرام محمدی صاحب یک اسباب بازی فروشی در شمال تهران می گوید، “ما درخت کریسمس را درست می کنیم صرفا ً به این خاطر که مشتریان ما که بچه ها هستند، دوست دارند هر سال این درخت را ببینند. من بعنوان یک کاسب نمی توانم این کار را انجام ندهم.“
فاطمه عسگری که تازه یک عروسک بابانوئل برای نوه اش خریده است، آن را کادو می کند. او می گوید، “ما مسلمانیم، اما نوۀ من که با پدر و مادرش از اینجا رد می شده، این بابانوئل را دیده است. او یواشکی به من گفت آن را برایش بخرم.“
البته، نمایش دادن علنی تزئینات مربوط به کریسمس در ایران، عاری از خطرات احتمالی نیست. در خیابان ویلا در نزدیکی کلیسای مشهور سرکیس ارمنیان، درست همزمان با فرا رسیدن ایام کریسمس، حدود ده دوازه بسیجی با در دست داشتن پرچم هایی که روی آنها شعارهای مذهبی نوشته شده بود، در خیابان رژه می رفتند.
ناصر ربیعی صاحب یک مغازۀ اجناس کادویی در تهران می گوید، چند “همسایۀ بامحبت” به او ”نصیحت” کردند که درخت کریسمس و یا هدایایی که خیلی زرق و برق دارند، پشت ویترین نگذارد، مبادا شبیه به غرب بنظر بیایند. با این وجود، درختان کریسمس پلاستیکی که او می فروشد، به سرعت بفروش می روند، کوچک آنها به قیمت 38 دلار و بزرگ آنها 78 دلار.
منبع: لوس آنجلس تایمز، 19 دسامبر