قلیان همچنان خبرساز است. پس از وزیر اسبق بهداشت، رییس دولت گذشته و فرمانده ناجا، اکنون نوبت به رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری رسیده است تا درباره قلیان اظهارنظر کند. اما او نخستین مسوولی است که با ممنوعیت قلیان مخالف است و از آن گذشته، تاکید می‌کند که دلیلی ندارد بین زنان و مردان برای استفاده از قلیان تفاوتی وجود داشته باشد.
احمدی‌نژاد ممنوع کرد و کوتاه آمد
چند هفته پیش، فرمانده ناجا در برنامه تلویزیونی “پایش” از جلسه شبانه با رییس‌جمهور و داستان ممنوعیت و رفع ممنوعیت قلیان در دولت احمدی‌نژاد صحبت کرد.بعد وقتی نوبت به حضور محمدعلی نجفی رسید، از او هم درباره قلیان پرسیده شد و رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ضمن اعلام موافقت با قلیان تاکید کرد: “اگر برای تفریح و زندگی مردم، محدودیت‌هایی ایجاد کنیم، پس از مدت کوتاهی با عوارض دیگری مواجه می‌شویم. باید در تصمیم‌های خود تجدید نظر کنیم. به‌عنوان مثال، استفاده از قلیان در محیط‌های مشخص و استاندارد را ممنوع کردیم و قلیان به پارک‌ها و خانه‌ها راه یافت.”
او همچنین معتقد بود که برای استفاده از قلیان نباید بین زن و مرد تفاوتی باشد: “حالا بنده با همسرم یا دخترم رفتیم قلیان بکشیم دو پک هم آنها بزنند چه مشکلی دارد؟ می دانم خیلی ها با حرفهای من مخالف هستند اما ببینیم مجموع محدودیت ها قابل دفاع هستند؟ اگر نبود بدانیم بعضی محدودیت ها را زیاد به مردم تحمیل می کنیم و در تصمیمات، تردید کنیم.”
مجری هم به او پیشنهاد داد که در مناظره‌ای تلویزیونی با موضوع قلیان حضور پیدا کند و نجفی به شوخی پاسخ داد: “من درباره قلیان تخصصی ندارم آقای مرعشی[رییس سازمان در دولت خاتمی] تخصص دارند.”
نجفی با اشاره به واکنش های موافق و مخالفی که از سوی مردم درباره اظهار نظرش در خصوص قلیان اعلام می‌شد، پیشنهاد داد تا تلویزیون درباره قلیان نظرسنجی برگزار کند.
پیش از او، سردار اسماعیل احمدی‌مقدم برای نخستین بار به موضوع ممنوعیت قلیان در دولت نهم پرداخت؛ ممنوعیتی که در آن زمان به پای نیروی انتظامی نوشته بود. اما فرمانده ناجا گفت پس از اصرار کامران باقری لنکرانی، وزیر وقت بهداشت مبنی بر ممنوعیت قلیان، جلسه‌ای شبانه در دولت برگزار شده است: “ساعت ۱۰ شب احضار شدم در حالی که موضوع جلسه را نمی دانستم. در آن شب معاون اول و رئیس جمهور در جلسه حاضر بودند و گفتند بهتر است برای کنترل دخانیات تعرفه سیگار را زیاد کنیم و من ضمن مخالفت با این طرح گفتم این موضوع باعث می شود قاچاق کالا افزایش و میزان سموم سیگارها نیز به دلیل عدم کنترل افزایش یابد. در آن شب گفتند به هر حال باید در این خصوص اقدامی صورت گیرد.”
او ادامه داد: “فردا شب جلسه ای با معاون اول رئیس جمهور برگزار شد و تصمیم گرفتند وارد میدان شویم و برخورد کنیم اما ما گفتیم نمی توان جلوی کار ۵۰ هزار قهوه خانه را گرفت و قبول کردند که در قهوه خانه هایی که فقط چای و قلیان عرضه می کنند به جای قلیان دیزی و غذا عرضه شود تا آمدیم این طرح را اجرا کنیم با فشار اتحادیه احمدی نژاد کوتاه آمد.”
به گفته احمدی‌مقدم، رییس‌جمهور سابق به گونه‌ای رفتار کرد که به نظر رسید ناجا می‌خواهد این طرح را به سرانجام برساند اما دولت مخالف است: “این یک اجحاف در حق پلیس بود البته ما در آن زمان سکوت کردیم و معترض نشدیم.” او همچنین معتقد بود در حوزه دخانیات باید اقدامات فرهنگی انجام و جایگزین‌ها مشخص شود.
در واکنش به این سخنان، “نکات‌پرس” وبسایت حامیان احمدی‌نژاد عنوان کرد که بحث قلیان و ممنوعیت آن از سال‌ها پیش مطرح بوده است و با وجود تصمیم دولت برای از سرگیری ارائه قلیان در قهوه‌خانه‌ها، مصوبه دیوان عدالت اداری در بهمن ماه سال ۹۱ را عامل ممنوعیت مجدد دانست. پس از این مصوبه، تعدادی از قهوه خانه‌ها هم به دلیل عرضه قلیان پلمپ شدند. این وبسایت نوشت:” با ممنوعیت استفاده از قلیان، این معضل و خطر اجتماعی از قهوه خانه‌ها و سفره خانه‌های خاص که محل عرضه قلیان بود، به صورت شخصی به وسط پارک‌ها، محیط عمومی و خانواده ها کشیده شد”.
ممنوعیتی که اجرایی نشد
از سال ۸۸ و در زمان حضور لنکرانی در وزارت بهداشت، بحث بر سر استفاده از قلیان بالا گرفته است. در همان سال، هشدارهای زیادی مبنی بر رواج سریع مصرف قلیان در میان جوانان و زنان منتشر می‌شد که در نهایت وزارتخانه را به فکر ممنوعیت ارائه قلیان در سفره‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها انداخت؛ ممنوعیتی که خیلی زود برچیده شد. جمعیت مبارزه با مصرف دخانیات، قدرت بالای “مافیای دخانیات” را عامل رفع این ممنوعیت می‌دانست و اعلام کرد که “به دلیل توزیع و خدمات دهی راحت قلیان در قهوه خانه های سنتی روند مصرف این ماده دخانی خطرناک در میان زنان و دختران جوان جامعه به شکل نگران کننده ای در حال افزایش است”.
همه این نگرانی‌ها و مقاومت‌های صنفی در نهایت منجر به این شد که استفاده از قلیان برای زنان ممنوع شود. حتی در سال ۹۱ و در پی افزایش تقاضاهای زنان برای حضور در سفره‌خانه‌ها و کشیدن قلیان، پیشنهاد شد قهوه‌خانه‌های زنانه ایجاد شود. اما رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت از مخالفت جدی متولی سلامت ایران با اصل قلیان خبر داد: “وزارت بهداشت با اساس قهوه‌خانه‌هایی که قلیان عرضه می‌کنند مخالف است. در بحث اینکه قهوه‌خانه‌ها اختصاصا برای بانوان ایجاد شود به صورت مضاعف مخالفیم؛ چرا که کلید سلامت نسل آینده در دست زنان است.”
قلیان بدتر است یا سیگار
بارها اعلام شده که قلیان مضرتر از سیگار است. از جمله دکتر اردا کیانی، فوق تخصص ریه توضیح می‌دهد: “مصرف قلیان اثرات زیانبارتری از سیگار دارد به‌طوری که میزان دود استنشاق شده مصرف یک ساعت قلیان معادل ۱۰۰ تا ۲۰۰ برابر میزان دود ناشی از یک عدد سیگار است.”
او اضافه می‌کند که اثرات اعتیاد‌آوری قلیان بسیار بیشتر از سیگار است و به همین دلیل احتمال بروز بیماری‌های مزمن تنفسی، سرفه‌های مداوم، خس‌خس سینه و تنگی نفس، هم در افراد‌ی که قلیان می‌کشند و هم دراطرافیان آنها وجود دارد.
به گفته این پزشک متخصص، استفاده از قسمت دهانی و شیلنگ قلیان به‌طور مشترک، خطر انتقال بیماری‌های واگیر‌دار همچون سل و هپاتیت را افزایش می‌دهد و سبب گسترش عفونت‌های دهانی و ریوی می‌شود.
او همچنین هشدار می‌دهد: “متأسفانه در شرایط فعلی هم میزان گرایش مصرف قلیان در خانم‌ها افزایش یافته و هم سن شیوع آن کاهش یافته است که این خود به‌مراتب آسیب‌های جدی را برای دختران و زنان ایرانی به همراه دارد که پیر‌شدن ریه ازآن جمله است به‌طوری که کسی که ۲ تا ۳ بار قلیان در هفته می‌کشد، در سن ۴۰ سالگی ریه‌ای معادل یک فرد ۷۰ ساله خواهد داشت.”
