جایگاه رهبر فراتر از سلیقه‌ جناحی

نویسنده
جلال یعقوبی

» هشدار تلویحی هاشمی رفسنجانی به خامنه‌ای

علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی در تازه‌ترین سخنان خود نسبت به تبدیل کردن سیدعلی خامنه‌ای به عنوان رهبر یک جناح سیاسی در ایران ابراز نگرانی کرد.

هاشمی‌رفسنجانی در دیدار با اعضای شورای مرکزی “مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم” پس از آن که درباره اهمیت انتخابات آینده و لزوم حضور “انسان‌های صالح در این مجالس به ویژه خبرگان” سخن گفت، تلکید کرد: “شأن و جایگاه رهبری نظام، فراتر از سلیقه‌های سیاسی جناح‌هاست و یکی از خطرناک‌ترین حربه‌های دوستان نادان و دشمنان دانا و مخالفان نظام، پایین آوردن جایگاه رهبری در سطح یک جناح، گروه و یا حزب خاص است و متأسفانه برخی دانسته یا نادانسته این روزها اهداف خود را با الفاظ و کلماتی ظاهرالصلاح دنبال می‌کنند.”

مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در واقع تشکل روحانی رقیبی است که روحانیون نزدیک به جریان موسوم به چپ در ایران در مقابل مجمع مدرسین حوزه علمیه قم تاسیس کردند و البته این گروه از سوی راستگرایان هیچگاه به رسمیت شناخته نشده است.

اهمیت سخنان هاشمی‌رفسنجانی که در ماه‌های اخیر به رویارویی کامل با رقیبانش کشیده شده، در آن است که بصورتی غیرمستقیم از خامنه‌ای می‌خواهد که بی‌طرفی‌اش در مناقشه‌های سیاسی را حفظ کند. این سخنان که به بهانه انتخابات آینده در ایران بیان شده، هشداری درباره چگونگی مواجهه رهبر جمهوری اسلامی با انتخابات و نحوه تایید صلاحیت‌های آینده نامزدهای انتخاباتی هم هست. چنانچه او همزمان با همین سخنان از “افراد صاحب نظر، اندیشمند و دلسوز نظام و انقلاب اسلامی” دعوت کرد که در انتخابات شرکت کنند: “هر شخصیت صاحب فکر و اندیشه‌ای که دارای قابلیت و توانایی حضور در این مجالس را براساس معیارهای اسلامی و در چارچوب خانواده نظام است، باید براساس وظیفه قانونی و شرعی به عنوان نامزد شرکت کند.”

کشمکش بر سر انتخابات آینده که از ماه‌ها پیش آغاز شده، با حمایت دوباره آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای از نظارت استصوابی شورای نگهبان وارد مرحله جدیدی شد. چندی پیش حسن روحانی تاکید کرده بود که مرحله نظارت و اجرای انتخابات باید از هم جدا شوند و دخالت نهاد ناظر در بخش اجرا نادرست است. این سخنان با واکنش گسترده منتقدان دولت مواجه شد و در نهایت رهبر جمهوری اسلامی نیز مطابق معمول ار شورای نگهبان حمایت کرد. این کشمکش‌ها را در واقع باید طلیعه ردصلاحیت‌های گسترده در انتخابات آینده دانست.

از سوی دیگر، سخنان غیرمنتظره ‌آیت‌الله سیدعلی شفیعی، عضو مجلس خبرگان رهبری که دیروز در روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران منتشر شد، بخشی از برنامه ماه‌های آینده را روشن‌تر کرده است. شفیعی در این گفتگو که با عنوان “شورای رهبری هاشمی عملی نخواهد شد” منتشر گردید، آشکارا از حضور جریان‌های موسوم به اصلاح‌طلب و همچنین متحدان هاشمی‌رفسنجانی در مجلس خبرگان ابراز نگرانی کرد. او در بخشی از این گفتگو تاکید کرد: “ قلب خود من روشن است که با وضعی که خبرگان و مردم دارند، موضوع نفوذ به این مجلس، به جایی نمی‌رسد! ممکن است آنها زحمت بکشند و فعالیت بکنند. البته آقایانی که با ما دوست هستند، از قبیل جناب آقای مصلحی و بعضی از آقایان دیگر، می‌گفتند: آنها خیلی برنامه دارند و از طریق آقای هاشمی، آسید حسن خمینی، و آقای مجید انصاری تلاش‌هایی می‌کنند، ولی این یک آرزوی خام است! چون استحکام مجلس خبرگان فوق‌العاده زیاد است. در کمیسیونی که آخرین بار در قم داشتیم، این ۸۶ نفری که اعضای خبرگان هستند، ۵۷ نفرشان از سوی جامعه مدرسین تأیید شده‌اند.” شفیعی همچنین فاش کرد: “همین الان در خبرگان دو سه نفر هستند که بناست به اینها بگویند: باید امتحان بدهید، چون اینها تحت عواملی به خبرگان آورده شده‌اند! تا الان آنچه را که دیده‌ایم، دارند با حواس خیلی جمع کار می‌کنند، اگر چه شاکله وجودی روحانیون بر حسن ظن و خوش‌باوری است! ولی بحمدالله افرادی از قبیل آقای یزدی و آقای جنتی، حواسشان خیلی جمع است. الان دو سه نفر را در مجلس خبرگان داریم که هر کدام تحت یک عاملی به مجلس آمده‌اند! نباید گذشته را مطرح کرد، اما شنیده‌ام برای دور آینده یا کاندیدشان نمی‌کنند یا بایستی امتحان بدهند و لذا خود به خود کنار می‌روند!”

سیدعلی شفیعی صادقانه گفته است که ماجرای گرفتن امتحان از نامزدهای خبرگان راهی برای حذف کردن آنها است. در واقع یا حاضر به شرکت در چنین امتحانی نخواهند شد و یا اگر شرکت کنند، از امتحان “علمی” رد می‌شوند و به مرحله بعدی نخواهند رسید. این همان مسیری است که بلافاصله بعد از انتخاب سیدعلی خامنه ای به رهبری جمهوری اسلامی و از اولین خبرگان در زمان زمامداری او آغاز شد و در ابتدا جریان‌های نزدیک به مجمع روحانیون مبارز حذف شدند. از همان زمان مشخص بود که امکان اعمال این حذف‌ها بدون اراده سیدعلی خامنه‌ای ممکن نیست.

با گذشت زمان و قدرتمندتر شدن سیدعلی خامنه ای که در یک برنامه چند ساله و با حذف گسترده رقیبانش انجام شد، رویارویی او با نزدیکان سابق روح‌الله خمینی بیشتر می‌شد. هم در بدنه فرماندهان نظامی از سپاه پاسداران تا ارتش و نیروی انتظامی و هم در نهادهای قضائی و همچنین شورای نگهبان و نهادهای فراقانونی مانند شورای انقلاب فرهنگی و… نیروهای سابق کنار رفتند و متحدان خامنه ای جایگزین شدند.

با گذشت زمان و تضعیف متحدان سابق خمینی، بالاخره نوبت به هاشمی رفسنجانی هم رسید و این کشمکش تا جایی بود که حتی به رد صلاحیت او در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر و حبس فرزند او هم منجر شد.

اکنون هاشمی رفسنجانی تلویحا خواستار بی‌طرفی خامنه‌ای در مناقشه‌های سیاسی شده است. چیزی که سال‌ها است اصلاح‌طلبان نیز خواستار آن بوده‌اند. برای نمونه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری گذشته، مصطفی تاج‌زاده در نوشته‌ای طولانی خواستار اجازه خامنه‌ای برای مشارکت همه جناح‌ها در انتخابات شده و آورده بود: “نتیجه طبیعی احترام به رأی و نظر اکثریت قاطع مردم که در انتخابات شرکت می‌کنند، (صرف نظر از این که به کدام نامزد رأی می دهند) دعاگویی ملت و مورد احترام و تقدیر قرار گرفتن ایشان از سوی همه کاندیداها و حامیانشان با همه اختلاف نظرهایشان خواهد بود. به بیان دیگر وی از رهبری یک جناح به رهبری همه جناح ها، اعم از کسانی که برای مسئولیت های حکومتی برگزیده یا منصوب می شوند و یا کسانی که در موضع منتقد قرار می گیرند، بالا خواهد رفت.”