مایکل اسلکمن – نازیلا فتحی
به گزارش نیویورک تایمز رهبران ایران دیروز اظهارات جسورانه ای در دو موضوع ایراد کردند. رییس جمهور از در اختیار داشتن سه هزار دستگاه سانتریفوژ فعال برای غنی سازی اورانیوم خبر داد و رهبر این کشور نیز از سوی دیگر فرمانده جدیدی را به سپاه فرستاد که در کارنامه اش رهبری یک یورش نظامی به دانشجویان را دارد.
این دو پیام در حالی فرستاده شده که تنها چند روز پیش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته بود ایران تن به مصالحه ای قابل توجه در بحث هسته ای داده است. اقدامی که به گفته تحلیلگران سیاسی برای کاهش فشار ایالات متحده بر سر برنامه هسته ای و دخالتهای ایران ر عراق انجام شده است. این وقایع در حالی است که دستگاه دیپلماسی بوش به خاطر پیشرفت ها در گفتگو با کره شمالی برای توقف برنامه های هسته ای بسیار خشنود است.
زمان بندی واهمیت آنچه از سوی ایران عنوان شده ممکن است تنها از نظر سیاسی و نه محتوای واقعی آن چشمگیر باشد، خصوصا” در مورد اظهارات محمود احمدی نژاد که دستیابی ایران به هدف خود در راه اندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ را اعلام کرده است.
بسیاری از متخصصین فنی در مورد ادعاهای گاه و بیگاه ایران در پشت سر گذاشتن مرحله غنی سازی اورانیوم ابراز تردید می کنند و می گویند اغلب معلوم می شود این گفته ها اغراق آمیز بوده اند.
به نظر می رسد ادعای اخیز احمدی نژاد هم از همین نوع باشد. معذالک متخصصین هسته ای می گویند حتی اگر احمدی نژاد مشغول بازار گرمی باشد، واقعیت یافتن این رویا فقط به زمان نیاز دارد. بر اساس آخرین گزارش سازمان بین المللی انرژی هسته ای که پنج شنبه منتشر شد، ایران 1968 سانتریفوژ در حال کار برای غنی سازی اورانیوم، 328 عدد در مرحله آزمایش و 328 عدد در حال راه اندازی دارد که مجموع تعداد همه آنها به 2624 دستگاه در تاسیسات اصلی نطنز می رسد. این گزارش می افزاید اظهارات ایران در مورد تعداد دستگاه های ذکرشده در متن گزارش تا تاریخ 19 آگوست یا دو هفته پیش درست و دقیق بوده است.
دستیابی به هدف 3,000 دستگاه سانتریفوژ از سوی متخصصین امری چشمگیر تلقی می شود. آنها می گویند اگر ایران این تعداد دستگاه را برای مدت یک سال بی وقفه به کار گیرد، قادر به تولید مقدار اورانیوم غنی شده لازم برای ساخت یک بمب هسته ای خواهد بود.
اما محمد البرادعی، مدیر آژانس بین المللی انرژی هسته ای در مصاحبه هفته گذشته خود گفت به نظر می رسد ایران عمدا” از سرعت اقدامات هسته ای خود کاسته است تا در برابر خواست شورای امنیت سازمان ملل برای توقف کامل این اقدامات، وجهه ای مصالحت آمیز به خود گرفته باشد. او گفت “احساسم به من می گوید” دلیل این کار ایرانی ها در وهله اول سیاسی است.
معذالک ادعای جدید احمدی نژاد نظرات البرادعی را به چالش می کشد و کشورهای غربی و ایالات متحده را ترغیب می کند تحریم های سخت تری علیه ایران ترتیب دهند. تلویزیون دولتی ایران احمدی نژاد را نشان داد در حالیکه می گفت: “غرب فکر میکرد با صدور یک قطعنامه ما تسلیم می شویم اما حالا ما قدم دیگری را در پیشرفت هسته ای برداشته ایم و بیش از سه هزار دستگاه سانتریفوژ در اختیار داریم و هر هفته یک آبشار جدید راه اندازی می کنیم.”
کاخ سفید هشدار داد دور تازه ای از تحریم ها برای فشار به ایران به خاطر خود داری از همکاری در راه است. رابرت سلیترمن، یک سخنگوی کاخ سفید، گفت: “این نوع اظهارات با بیانات قبلی ایران درخصوص همکاری با آژانس بین المللی انرژی هسته ای نا همخوانی دارد.”
پیام همزمانی که از سوی رهبر عالیرتبه ایران، آیت الله علی خامنه ای، برای تغییر فرمانده سپاه پاسداران صادر شد نیز برای ایالات متحده نشانی از تناقض دارد.
گزارشاتی در میان بود که دستگاه دیپلماسی بوش برای اعلام نام سپاه پاسداران به عنوان یک سازمان تروریستی تلاش می کند تا راه را برای وضع تحریم ها علیه این نیرو باز کند. سپاه بر همه ابعاد اقتصادی این کشور کنترل دارد. (هفته گذشته یک مقام عالیرتبه وزارت خارجه که در بحث های داخلی آنها حضور دارد گفته بود ممکن است این تحریم ها تنها متوجه شاخه قدس سپاه شود که به گمان ایالات متحده در عراق دخالت دارد.)
اعتقاد بر این است که سپاه پاسداران در برنامه های هسته ای کشور هم نقش دارد. بنابراین هرگونه اقدامی از سوی ایالات متحده علیه سپاه یا شاخه قدس سپاه به نوعی اقدام در برابر جاه طلبی های هسته ای ایران خواهد بود.
اظهارات ایران علاوه بر ماهیت کاربردی آن علیه فشارهای خارجی، به گفته تحلیلگران دارای بار مصرف داخلی و سیاسی بالایی است. یک دیپلمات اروپایی که با آژانس هسته ای همکاری دارد دیروز گفت: “ احمدی نژاد باید برای طرفدارانش خوراک تامین کند.”
در تهران سعید لیلاز، یک تحلیلگر سیاسی و مقام پیشین دولتی، گفت: “چیزی که مهم است خوی تحکم سیستم است و آن هم تغییری نکرده است.”
از سوی دیگر ایرانی ها اخبار مربوط به تغییر فرمانده سپاه پاسداران را با اشتیاق و علاقه دنبال می کنند.
سپاه پاسداران که حدود دویست هزار نیرو دارد، امپراتوری عظیمی را در بر می گیرد که بر گوشه گوشه اقتصاد ایران و سیستم شهروندی این کشور کنترل دارد. احمدی نژاد در زمان جنگ عضو سپاه بود و تا کنون ده ها عضو سپاه را در پست های مدیریتی سرتاسر کشور و نیز در دولت مرکزی در تهران به کار گرفته است.
سپاه پاسداران طوری طراحی شده که قدرتمند ترین عضو اقتصادی و سیاسی مستقل کشور محسوب شود. جعفری سابقه طولانی در فداکاری برای حمایت از نظام دینی، دولت و سیاست های اصولگرایانه آن دارد.
در سال 1999، او تمایل خود را برای استفاده از سپاه برای یورش به دانشجویان ابراز کرد. او در نامه ای خطاب به رییس جمهور وقت، محمد خاتمی، نوشته بود: “کاسه صبر ما سر ریز شده و اگر فکری به حال این اوضاع نکنید، ما بیش از این تحمل نخواهیم کرد.”
منبع: بوستون گلوب – 3 سپتامبر