فشارهای حقوق بشری بر ایران در حال افزایش است. چند روز پیش رادیو فردا گزارش داد که گروهی از اعضای سنا و مجلس نمایندگان آمریکا، در نامه‌ای از باراک اوباما، خواستند که در مذاکرات هسته ای با ایران، مسئله حقوق بشر نیز گنجانده شود. در این نامه که به امضای برخی از نمایندگان دموکرات و جمهوریخواه رسیده، آمده بود: “تهران همچنان به بدرفتاری با شهروندان خود و هدف گرفتن اقلیت‌ها ادامه می‌دهد.” در این نامه به افزایش اعدام‌ها، زندانی شدن مدافعان حقوق بشر و وکیلان و روزنامه‌نگاران، فعالان دانشجویی و کارگری نیز اشاره شده بود.
پیش از این هم وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا، التزام جمهوری اسلامی به “رعایت حقوق شهروندان و همسایگانش” را از اهداف نهایی مذاکرات با ایران دانسته و البته سخنگوی وزارت خارجه هم پاسخ داده بود: “مقامات آمریکایی حتما می‌دانند که زیاده‌خواهی‌ها، توهمات و حرف‌هایی که برای مصرف داخلی مطرح می‌کنند جایگاهی در مذاکرات ندارد و حاصلی جز تداوم ناکامی‌های آمریکا در چندین سال گذشته که رئیس جمهور آمریکا نیز بدان اذعان کرده، نخواهد داشت.”
همچنین وندی شرمن چندی پیش صریحاگفت: “دو کشور بیش از سه دهه با هم ارتباط دیپلماتیک نداشتند و همچنان بر سرمسایلی مانند حزب الله و حقوق بشر اختلاف نظر دارند و طبیعی است برای رسیدن به این مرحله سخت هنوز به زمان نیاز داریم.”
در همین حال، روز سوم خرداد، آمریکا در اقدامی معنی دار نام مرتضی تمدن، استاندار سابق تهران، را به فهرست تحریمهای خود اضافه کرد. تمدن به “دست داشتن در سانسور و دیگر فعالیت‌های ضد آزادی بیان و آزادی تجمع شهروندان ایرانی” متهم شده است. در بیانیه وزارت خزانه داری امریکا آمده: “مرتضی تمدن شخصاً در اذیت و آزار مهدی کروبی و میرحسین موسوی، رهبران مخالفان سیاسی در ایران، دست داشته است. علاوه بر این وی در سال ۲۰۱۲ از موقعیت خود استفاده کرده و دستور قطع ارتباطات تلفن‌های همراه را در جریان تظاهرات‌ها داد تا از این طریق با ارعاب شهروندان ایرانی صدای آنها را خاموش سازد.”
گسترش تحریمها به علت مسائل مربوط به حقوق بشر از جمله مواردی است که نگرانی جمهوری اسلامی را برانگیخته است. از آنجا که تحریمهای مربوط به حقوق بشر با مذاکرات هسته ای قابل حل و فصل نیست، مسئولان جمهوری اسلامی نگرانند که با “نرمش قهرمانانه” در زمینه هسته ای نتوانند که همه مشکلات ایجاد شده در اثر تحریم را حل کنند.
چند روز پیش سید حسین نقوی حسینی نماینده مجلس و سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی گفته بود: “ما در این دور از مذاکرات حرفمان این است که در توافق نهایی به محض اجرای توافق کل تحریمها باید رفع و برداشته شود. بر اساس توافق اولیه و در دوران راستی‌آزمایی به تعهدات خود عمل کردیم بنابراین کل تحریمها باید لغو شود اما آنها (غربی‌ها) نظرشان این نیست اولا بازی جدیدی راه انداخته‌اند و می‌گویند که تحریمها دسته‌بندی دارد و حتی یک بازه ۱۰ ساله را برای لغو تحریمها پیشنهاد داده‌اند.”
او تاکید کرده: “غربی‌ها می‌گویند، بخشی از تحریمها مربوط به مسائل هسته‌ای، بخشی دیگر برای حقوق بشر، بخشی دیگر برای تروریسم، بخشی دیگر برای بحران‌های منطقه‌ای و بخش دیگر تحریمها مربوط به موشک‌های بالستیک است. حالا باید ببینیم که کدامیک از تحریمها مربوط به مسئله هسته‌ای است و سپس ببینیم تحریمهای مربوط به این حوزه در چه بازه زمانی رفع می‌شوند. یعنی چیزی دست ما را در لغو تحریمها نمی‌گیرد و این بازی خطرناکی است. بخشی از اختلافات شدید سر همین موضوع است آنها تحریمها را تقسیم‌بندی کرده‌اند و می‌گویند که مثلا فلان تحریم مربوط به تروریسم است و ربطی به مسئله هسته‌ای ندارد.”
بعد از شکست اولیه مذاکرات در وین، گفته می شد که علت ناموفق بودن مذاکرات خواسته های جدید غرب در زمینه حقوق بشر و توان موشکی ایران بوده است.
سایت امید هسته ای که به تیم وزارت خارجه دولت نزدیک است، هفته گذشته گفتگویی با داوود هرمیداس باوند منتشر کرد. در این گفتگو از او پرسیده بود: “برخی رسانه ها با فضاسازی القاءکردند که در مذاکرات وین چهار خواسته های غربی ها به مسائل مرتبط با حقوق بشر و سیستم موشکی ایران تسری یافته است. آیا این برای تیم مذاکره کننده ما قابل پیش بینی بود؟”
باوند هم پاسخ داده بود: “انتظار نمی رفت که این موارد در این مرحله عنوان شود، اگر چه که پیچیده تر شدن گفت‌وگوها گریز ناپذیر خواهد بود.”
اینکه در ادامه مذاکرات مسائل جدید از جمله وضعیت حقوق بشر نیز به مسائل مورد اختلاف اضافه خواهد شد، توسط تریبون های راستگرای جمهوری اسلامی مطرح و در مورد آن ابراز نگرانی شده بود. از جمله روزنامه رسالت در سرمقاله روز ۲۹ اردیبهشت که با عنوان “آیا مذاکرات به نتیجه می‌رسد؟” منتشر شد، نوشته بود: “غرب به ویژه آمریکا از مذاکرات به عنوان اهرمی برای زمان گرفتن استفاده می‌کنند و آنها می‌خواهند اول سرعت پیشرفت‌ها را کاهش دهند و سپس آن را متوقف کنند. از سوی دیگر آنها به مذاکرات به عنوان راه‌حل برطرف کردن مناقشات نگاه نمی‌کنند چون روی محدود کردن قدرت موشکی ایران و نیز حقوق بشر به عنوان دو اهرم دیگر حساب باز کرده‌اند. حتی گفته شد اگر گفتگوها پیرامون این دو هم به نتیجه برسد، ممکن است آنها مطالب دیگری عنوان کنند. از جمله اینکه حوزه‌های علمیه باید تعطیل شود و تدریس دروس علوم سیاسی در دانشگاهها در باب تبیین فلسفه سیاسی اسلام هم باید متوقف شود. چون اسلام فلسفه سیاسی غرب و لیبرالیسم را به حاشیه برده است و بزرگ‌ترین تهدید فکری برای غرب است.”!
سایت راستگرای سراج نیز در گزارشی با عنوان “موشک‌های بالستیک و حقوق بشر بهانه‌های بعدی برای فشار بر ایران” نوشته بود: “روز پنجشنبه وزارت خزانه داری آمریکا مرتضی تمدن استاندار سابق تهران را نیز در لیست تجریمهای خود قرار داد. بهانه ای که برای تحریم تمدن مطرح شده بود بااین وجود هیچ ربطی به مذاکرات و برنامه های هسته ای ایران نداشت و او به دلیل جلوگیری از آزادی بیان در لیست تحریم ها قرار گرفته است !بر اساس توافق ژنو قرار بود در طول مدت مذاکرات، هیچ تحریمی علیه ایران و مقام های ایرانی اعمال نشود اما آمریکا با این بهانه که این تحریم ها ربطی به برنامه هسته ای ایران ندارد و در حوزه های دیگر اعمال می شود همچنان به تحریم های خود ادامه می دهد.”
این سایت اضافه کرده بود: “نقشه بعدی آمریکا بعد از مذاکرات هسته ای و موشکی پرداختن به مسایلی نظیر حقوق بشر برای ادامه دادن به تحریم ها است.”
خبرگزاری مهر وابسته به سازمان تبلیغات نیز در گزارشی با عنوان “آمریکا و سناریوی نخ نما شده حقوق بشر” آورده است: “آمریکا در ماه گذشته با مطرح کردن موضوع توان دفاعی ایران و موشک های بالستیک جمهوری اسلامی سعی کرد تا مذاکرات هسته ای را از مسیر خود منحرف کند و این بار نوبت به سناتورهای آمریکایی رسیده تا با ارسال نامه ای به باراک اوباما خواستار مطرح شدن موضوع حقوق بشر در مذاکرات آتی ایران و ۱+۵ شوند.”
نویسنده گزارش افزوده: “تیم ایرانی حاضر در مذاکرات ۱+۵، بارها تاکید کرده که در این مذاکرات فقط در مورد موضوع هسته ای بحث می شود اما گویا آمریکا مایل است تا در این گفتگوها تمامی موارد مورد اختلاف خود با جمهوری اسلامی ایران را اعم از مسائل دفاعی و حقوق بشر مورد بحث قرار دهد؛ موضوعی که قطعا موجب به درازا کشیدن مذاکرات و از مسیر خارج شدن آن می شود.”
