چند روز پس از آنکه حسن روحانی در نشست سران توسعه پایدار در نیویورک “چالش‌های خشکسالی ممتد و گسترده” را در کنار “تروریسم و خشونت افراطی”، خشونت علیه طبیعت و انسان‌های خاورمیانه خواند، وزیر نیروی دولت او در تهران از بازنگری و توقف برخی برنامه‌های سد سازی در ایران خبر داد.این در حالی است که طی سه دهه گذشته سدهای متعددی در نقاط مختلف کشور احداث شده است.
حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو روز دوشنبه، ۶ مهرماه اعلام کرد که وزارت نیرو در دو سال اخیر بازنگری جدی در برنامه سدسازی داشته است. او صراحتا گفت: “سدهایی که در حوزه دریاچه ارومیه بوده هیچ نتیجه مثبتی نداشته است.”
وزیر نیرو با اشاره به تغییر شرایط آبی کشور همچین افزود: “مثلا ۱۵ سال قبل مطالعه ای برای احداث سد صورت گرفت که آن موقع احداث سد توجیه داشت، اما با توجه به خشکسالی ها و افزایش مصارف آب در بالادست، ساخت سد دیگر توجیهی ندارد.”
به گفته چیت چیان، تعداد سدهای بزرگ ایران تا پایان مرداد ۱۵۳ مورد بوده است.
دو روز پیش از این سخنان، حسن روحانی، ٰرئیس جمهوری اسلامی در نشست سران توسعه پایدار در نیویورک از ضرورت “بازنگری جدی در سیاست‌های سدسازی، احیای تالاب‌های در خطر و همچنین تلاش شبانه روزی برای احیای دریاچه‌های در خطر نابودی” خبر داده و گفته بود این موضوع تنها بخش کوچکی از التزام دولت او “به اهداف توسعه پایدار است.”
با گسترش خشکسالی و کاهش منابع آبی از جمله خشک‌شدن برخی از تالابها و دریاچه‌ها، ایران نیز مانند بسیاری دیگر از کشورهای جهان درگیر بحران آب شده است.
مقامات سیاسی و به ویژه مقامات محیط زیست در سالهای گذشته چندین بار وضعیت آب در کشور را “بحرانی” اعلام کرده اند.
پیشتر برخی از مسئولان از سد سازی در کنار برخی از عوامل اقلیمی به عنوان علل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه خبر داده بودند. به گفته آرمین نوربخش، از مسئولان ستاد احیای این دریاچه “تغییرات اقلیمی و کاهش بارش‌ها، عاملی است که تنها ۱۵ تا ۲۰ درصد در خشکی دریاچه موثر بوده است و بحث‌هایی مثل سدسازی که آن هم باهدف توسعه کشاورزی اتفاق می‌افتد، عامل پر اهمیتی در ایجاد بحران دریاچه ارومیه است.”
علاوه بر سد سازی، حفر غیرقانونی چاه در برخی استانها باعث خشک شدن و کاهش آب تالابها و دریاچه‌ها شده است.
عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه هم در خرداد ماه گذشته در مورد حفر چاه‌های غیر مجاز در دولت دهم گفته بود: “احمدی‌نژاد زمانی که به فیروزکوه سفر کرد، گفت مناطق ممنوعه یعنی چی؟ این دکان وزارت نیرو است هرکس هرجا توانست، چاه حفر کند.”
در پی این سفر آنطور که مسئول احیای دریاچیه ارومیه گفته بود “سه روز اجازه حفارهای چاه سه‌برابر و روزی هزاران متر چاه زده شد. بیلان منفی برداشت آب از زمان انقلاب تا قبل از دولت احمدی‌نژاد منفی ۴۵ میلیارد مترمکعب بود، اما در هشت سال دولت احمدی‌نژاد ۷۵ میلیارد مترمکعب به آن اضافه شد و این روند هم‌اکنون نیز ادامه دارد.”
روز یکشنبه، ۵ مهرماه رحیم میدانی معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا نیز به وجود ۳۰۰ هزار چاه عمیق و غیرعمیق در کشور اشاره کرد و گفت که تعداد این چاه‌ها در تهران به ۳۵ هزار حلقه می‌رسد.
این مقام وزارت نیرو “بستن چاه‌های غیرمجاز و جلوگیری از اضافه برداشت آب” را از اولویت‌های طرح تعادل‌بخشی دانسته است. به گفته او: “اصلاح صدور پروانه‌ها یک کار قانونی است؛ چراکه این طرح تضمین‌کننده منافع افرادی است که چاه‌های مجاز دارند.”
به علت خشکسالی که بسیاری از کشورها و نقاط جهان را در برگرفته، تاکید بر ضرورت مقابله با تهدیدهای محیط زیستی نیز از سوی مسئولان دولتها شدت گرفته است.
روز دوشنبه، همزمان با اعلام وزارت نیرو مبنی بر توقف برخی برنامه‌های سد سازی، بسیاری از سران دولتها مانند روسای جمهور آمریکا و روسیه بر ضرورت مقابله با بحرانهای زیست‌محیطی تاکید کردند.
