دیوید سنجر
پشت تصمیم گیری روز جمعه پرزیدنت اوباما برای تمدید مهلت مذاکرات برای ۴ ماه محاسبه ای بود که دولت آمریکا برای ایجاد فشار و تشویق همزمان به ایران انتخاب کرد: ادامه تحریم های خردکننده و در عین حال چشاندن طعم دسترسی به دارایی های خارج از کشور که در صورت رسیدن به توافق بطور کامل اجرا خواهد شد.
برخی از جمهوریخواهان کنگره استدلال کرده‌اند که این تمدید ۴ ماهه مذاکرات، راهی برای ایران به وجود می‌آورد تا در حین اینکه به مذاکره با گروه ۱+۵ ادامه می‌دهد، سوخت نیز تولید کند. نمایندگان کنگره برای وضع تحریم‌های بیشتر علیه ایران به دولت آمریکا فشار وارد کرده‌اند اما کاخ سفید تصریح کرده است که چنین فشاری در این نقطه از زمان احتمالاً مشکل را بدتر می‌کند.
مارک کیرک، سناتور جمهوریخواه ایالت ایلینویز و سناتور منندز، دموکرات از ایالت نیوجرزی بیشترین تلاش را کردند تا تحریم ها را افزایش بدهند. آنها درست بعد از اعلام این خبر که مدت مذاکرات تا ۲۴ نوامبر تمدید شده است، گفتند: “ما نمی توانیم اجازه بدهیم که ایران برای ساخت بمب اتمی، زمان بخرد.”
مارک کیرک می گوید: “درحالی که آمریکا بارها مشوق های سخاوتمندانه ای به ایران داده است تا برنامه های اتمی اش را محدود کند، اما رهبر ایران، علی خامنه ای همواره این مشوق ها را رد کرده است. وقت آن رسیده است که برای رسیدن به یک نتیجه دیپلماتیک فشار را به ایران بیشتر کنیم.”
آقای اوباما در کوتاه مدت در این بحث پیروز می شود. تمدید چهارماهه مذاکرات مدت طولانی نیست که کنگره بتواند در موردش تصمیم منفی بگیرد و آقای اوباما هشدار داده است که تحریم های بیشتر علیه ایران را وتو خواهد کرد. اما در دراز مدت مقامات دولتی می دانند که مشکلات عمیق تری پیدا خواهند کرد. دست نیافتن به یک توافق با ایران به نوعی یک تضمین برای کنگره است تا خواستار منع دسیابی ایران به سلاح اتمی بشود. سابقه تاریخی نشان داده است که چنین تضمینی وجود ندارد و راه های بسیار دیگری برای منع یک کشور از دستیابی به سلاح اتمی وجود دارد.
حتی اگر توافق صورت نگیرد، بازهم بعید است که آقای اوباما کنگره را تشویق کند تا تحریم های بیشتری در مورد ایران اعمال کند. دلیل انتخاب تاریخ ۲۴ نوامبر توسط آقای اوباما این است که هنوز تا زمانی که کنگره در درست دموکرات هاست یک ماه وقت دارد تا از اعمال تحریم بیشتر علیه ایران جلوگیری کند.
ایران از تمدید مهلت مذاکرات سود می برد: می تواند به سرمایه ۲.۸ میلیارد دلاری اش دست پیدا کند که بلوکه شده بود. اما در کنگره آمریکا بیش از ۳۰۰ نفر نامه ای را امضا کرده اند که با برداشته شدن تحریم های آمریکا درصورت عدم توقف برنامه هسته ای ایران و حمایتش از حماس و گروه های تروریستی دیگر مخالف هستند. اینها مواردی است که حتی در مذاکرات وین مطرح نشده بود.
یک تحلیلگر که نخواست نامش فاش شود، گفت: “یک مخالفت شدید با هر نوع توافق وجود دارد و این فقط شامل جمهوریخواهان نیست و مطمئن هستم نقشه ای برای برخورد با آن مطرح است.”
هیج تضمینی وجود ندارد که این توافق تا چهار ماه دیگر حاصل شود.
هفته گذشته مثل برق گذشت. سه دیپلمات ارشد آمریکایی یکی پس از دیگری به وین رفتند: جان کری، وزیر امور خارجه؛ ویلیام برنز معاون وزیر امورخارجه و وندی شرمن معاون سیاسی وزارت امورخارجه آمریکا که سرپرست تیم مذاکره کننده آمریکا هم هست. وزرای خارجه اروپایی نیز مدت کوتاهی به وین آمدند. حتی برادر رئیس جمهور ایران، به وین آمد و در جلسه با آقای کری حضور پیدا کرد و بعد به ایران بازگشت تا شخصا گزارش این را به برادرش بدهد.
بی تردید پیشرفت مهمی در گفتگو ها حاصل شد همانطور که یکی از مذاکره کنندگان در یک مصاحبه تلفنی اعلام کرد که “ راه حل های اساسی در مورد مسئله اتمی بدست آمده است؛.
مقامات آمریکایی در کنفرانس خبری تأکید کردند که دلیل محکم و روشنی برای تمدید مذاکرات داشتند و ادامه دادند که تمدید مذاکرات به این دلیل بود که توانستند پیشرفت هایی را در زمینه ترغیب ایران به محدود کردن تولید پلوتونیوم در رأکتور آب سنگین اراک به دست آورند و بحث هایی درباره هدف جدید تأسیسات غنی سازی فوردو صورت دادند. برای آمریکایی ها و اسرائیلی ها این موضوع یک پیشرفت محسوب می شود.
اما هنوز یک موضوع مهم حل نشده باقی ماند: آیا رهبر ایران قادر است دست از غنی سازی اورانیوم بردارد؟ غنی سازی اورانیوم منجر به تولید سوخت اتمی برای راکتور های اتمی می شود که در ایران وجود دارد یا قرار است در آینده ساخته شود. آیت الله خامنه ای و سپاه با هر نوع توافقی که این اجازه را از ایران سلب کند، مخالف هستند.
مقامات آمریکایی می گویند که منطقی که ایران می خواهد اورانیوم را خودش غنی سازی کند غیر واقعی است. بازار های زیادی وجود دارند که تامین سوخت اتمی ایران را تضمین می کنند.
وزیر خارجه ایران، جواد ظریف، می گوید که ایران نمی تواند به دلایل امنیت ملی و غرور ملی این کار را انجام بدهد. او می گوید که ایران ۲۰ سال است از گرفتن سوخت برای رآکتورهایش محروم شده است. او در ادامه گفت که ایران پیش از این ۲۰۰ سانتریفوژ داشت اما اکنون ۲۲ هزار سانتریفوژ دارد. فشار بیشتر به ایران رهبران این کشور را به سمت دفاع بیشتر سوق می دهد. برخی از افراد در دولت اوباما نیز با این حرف موافق هستند و می گویند تحریم های نفت و گاز و بانک های ایران که همچنان ادامه خواهد داشت، ایران را بی طاقت می کند و منجر به شکست مذاکرات می شود.
اما گی سیمور، مشاور سابق آقای اوباما در مورد سلاح های کشتار جمعی، سختگیرانه تر برخورد کرد. او که حالا مدیر موسسه اتحاد علیه ایران اتمی است در کنار آقای مارک والاس معتقد است که برای رسیدن به هدفی که دولت دنبال می کند، باید روشن شود که تجارت با ایران تعطیل بماند و تردید در مذاکرات اتمی فضای تجارت در ایران را همچنان پر خطر نگهدارد تا سرمایه های غربی وارد این کشور نشود.
آنها تا آنجا پیش رفته اند که معتقدند شرکای مذاکره باید از این هم جلوتر بروند و بر سر محاصره اقتصادی مجازی ایران در چهار ماه آینده به توافق برسند.
نیویورک تایمزمنبع: 19 ژوئیه
