پل ریشتر
به گفته دیپلمات های غربی، ایران در جریان گفتگوهای ایران با شش قدرت بزرگ دنیا، نشانه ای از تمایل برای انجام گفتگو های جدید در خصوص برنامه بحث انگیز هسته ای نشان داد اما تن به قبول هیچ تعهد جدی نداده است.
مسؤولان ایرانی گفتند خواستار کنار زدن آنچه سوء تفاهم نسبت به برنامه خود می خوانند شدند. بسیاری از کشور بر این باور هستند که برنامه یاد شده در خدمت تولید تسلیحات هسته ای است. به گفته دیپلمات هایی که نخواستند نامشان فاش شود، تهران اصرار دارد در پی توسعه انرژی هسته ای با مقاصد صلح جویانه است و نشانه ای از عقب نشستن از اجرای این برنامه بروز نداده است.
هرچند موضع ایران نشانه ای از پیشرفت بود، اما حداقل چیزی بود که شش قدرت دنیا پس از 14 ماه سکون می توانستند بپذیرند. شورای امنیت سازمان ملل تحت فشار واشنگتن، حلقه تحریم های اقتصادی علیه ایران را در ماه ژوئن تنگ تر کرد. ایالات متحده و اتحادیه اروپا نیز تحریم های یکجانبه خود را یک ماه پس از آن به تصویب رساندند. آمریکا و متحدانش تهدید کرده اند در صورتیکه ایران به طور جدی به انجام مذاکره متعهد نشود، اقدامات دیگری انجام خواهند داد.
این شش قدرت شامل ایالات متحده، چین، روسیه، انگلستان، فرانسه و آلمان هستند. چین و روسیه با تحریم های تضعیف شده سازمان ملل موافقت کرده بودند اما از وضع تحریم های سخت تر ایالات متحده و اتحادیه اروپا ناخرسندند.
یک دیپلمات اروپایی گفت تعهد ایران به انجام گفتگوهای بیشتر لزوماً تأیید شده نیست. یک مقام اروپایی دیگر نیز گفت وی نسبت به برنامه ریزی برای ادامه گفتگوها “خوش بین” نیست.
یک مقام دیگر که از نزدیک در جریان مذاکرات است گفت اظهارات طرف ایرانی در جلسه روز دوشنبه بیشتر “اظهارات یکطرفه برای مصرف داخلی” بودند و روز دوم تعیین خواهد کرد که آیا جایی برای حرکت رو به جلو وجود خواهد داشت یا خیر.
علیرغم اظهارات علنی قبلی ایران مبنی بر آنکه تنها درباره سایر موضوعات مورد اختلاف گفتگو خواهد کرد، دیپلمات ها از اینکه به نظر می رسید ایران مایل به گفتگو درباره برنامه هسته ای خود است دلگرم شده بودند.
سعید جلیلی رئیس هیأت نمایندگی ایران از اظهارات کلی برای محکوم کردن حملات هفته گذشته در ایران و کشته شدن یک دانشمند هسته ای و زخمی شدن دانشمند دیگر استفاده کرد. تهران مسؤولیت این حملات را متوجه اسرائیل و غرب می داند. ضمناً ایران خواستار گفتگو درباره تهدیدهای نگران کننده علیه ثبات حکومت خود شده است.
دیپلمات غربی گفت موضوع هسته ای، “موضوع اصلی” بود.
نمایندگان شش قدرت بزرگ تحت سرپرستی کاترین آشتون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در گفتگو حاضر بودند. رئیس هیأت نمایندگی آمریکا را نیز ویلیام جی برنز، نفر شماره 3 وزارت خارجه، برعهده داشت.
اگر مقامات غربی نتوانند تهران را بیش از آنچه روز دوشنبه رخ داد متعهد کنند، ممکن است با این شائبه روبرو شوند که اسیر تاکتیک های تأخیری ایرانی ها شده اند.
ایران از سال 2003 تا کنون به گفتگو درباره برنامه هسته ای خود با قدرت های بزرگ دنیا مشغول بوده است. در برخی موارد نیز به نظر می رسید تا نزدیکی قبول توافقات جلو آمده است اما سپس عقب نشینی کرده است.
در اکتبر 2009 چنین به نظر می آمد که گروه شش بر سر خروج موقت اورانیوم غنی شده از ایران با این کشور به توافق رسیده باشند. اما این توافق به دلیل اختلافات موجود در میان مقامات ایرانی نافرجام ماند.
هرچند مقامات ایران اصرار دارند تحریم های اقتصادی آنها را مجبور به توقف برنامه هسته ای نمی کند، اما به نظر می رسد به دنبال راهی برای رفع تحریم ها باشند. برخی تحلیلگران گفته اند ممکن است ایران خواستار رفع تحریم ها در طول مدت مذاکرات شود.
ری تکیه مشاور سابق دولت اوباما گفت ایرانی ها به گفتگو علاقمند هستند، اما “آنها خواستار روندی غیرنتیجه بخش هستند”. تکیه که عضو شورای روابط خارجی است گفت، به درخواست آنها برای ادامه گفتگوها باید با احتیاط نگاه شود زیرا روش مذاکره آنها به شکلی است که از دادن پاسخ منفی خودداری می شود اما در عین حال هیچ تعهدی نیز برعهده گرفته نمی شود.
وی گفت: “خیلی چیزها ممکن هستند و ما می توانیم با بالا رفتن امید و انتظاراتی روبرو شویم که اغلب عملی نخواهند شد.”
مقامات دولت اوباما گفته اند اگر مذاکرات دو روزه با پیشرفت همراه نباشد، آنها به فشار علیه تهران ادامه خواهند داد.
بسیاری از نمایندگان مجلس آمریکا، مقامات اسرائیلی و برخی رهبران عربی نسبت به قریب الوقوع بودن کسب تسلیحات هسته ای از سوی ایران ابراز نگرانی می کنند.
مقامات آمریکا امیدوار بودند چین که سهم بزرگی در اقتصاد ایران دارد، نقش کلیدی را در متقاعد کردن ایران برعهده بگیرد.
اوباما در گفتگوی شنبه شب خود با هو جین تائو رئیس جمهور چین درباره موضوع کره شمالی، از وی خواست برای اعمال فشار بر ایران جهت محدود ساختن برنامه هسته ای خود، به پنج قدرت دیگر دنیا بپیوندد.
منبع: لوس آنجس تایمز- 7 دسامبر
