حکومت آیت الله ها از زمان تأسیس سازمان اوپک هیچ گاه ریاست این سازمان را برعهده نداشته، ولی این وضعیت از اول ژانویه تغییر خواهد کرد و شرایط به گونه ای پیش خواهد رفت که اصلاً مورد خوشایند کشورهای غربی نخواهد بود.
ایران از اول ژانویه به طور رسمی و به مدت یک سال ریاست سازمان اوپک را برعهده می گیرد. این اولین باری است که حکومت آیت الله ها به ریاست یکی از قدرتمندترین سازمان های بین المللی نایل می شود. ریاست قبلی سازمان اوپک را کشور اکوادور عهده دار بود. این ریاست بی شک کشورهای غربی، به ویژه ایالات متحده را نگران کرده است.
این تصمیم در ماه اکتبر ۲۰۱۰ با رأی موافق ۱۲ عضو سازمان اوپک در وین مورد تأیید قرار گرفت. ایران به عنوان یکی از پنج کشور اصلی مؤسس اوپک [عربستان سعودی، عراق، کویت و ونزوئلا]، استدلال های محکمی برای به عهده گرفتن این منصب ارائه کرد. این کشور همچنین پس از عربستان دومین تولید کننده نفت سازمان اوپک به شمار می رود و تنها عربستان سعودی و ونزوئلا هستند که ذخایر نفتی شان از ایران بیشتر است.
سناریوی فاجعه بار
البته این مشروعیت که با اعداد و ارقام به دست می آید، مورد خوشایند همگان نیست. جمهوری اسلامی در معرض اتهام شدید کشورهای غربی دایر بر گسترش برنامه هسته ای نظامی است. این کشور از سال ۲۰۰۶ یک سری تحریم های بازرگانی تصویب شده توسط سازمان ملل را متحمل شده است.
ایالات متحده در ماه اکتبر از دیگر اعضای سازمان اوپک خواست که بر ایران فشار وارد کنند تا “این کشور نقش سازنده ای در منطقه ایفا نماید”. این یک مداخله بی سابقه از سوی آمریکا در امور سازمان اوپک به حساب می آمد، و به نظر می رسد که تاکنون نیز نتیجه ای دربر نداشته. واشنگتن نشان داده که رابطه خوبی با هر یک از اعضای عضو این سازمان دارد و می تواند در مورد پیامدهای این ریاست با آنها به مذاکره بنشیند.
درحقیقت، کشورهای غربی این بیم را دارند که ایران در کشمکش هسته ای خود با شورای امنیت، از نفت به عنوان یک حربه استفاده کند. سناریوی فاجعه بار این است که تهران نظر خود در مورد کاهش تولید نفت را به دیگر اعضا تحمیل کند و باعث بالا رفتن قیمت نفت شود. به یاد داریم که سازمان اوپک قبلاً در گذشته نیز به یک سازمان نظامی تبدیل شده بود. این سازمان در سال ۱۹۷۳ به دنبال جنگ “یوم کیپور” تصمیم گرفت تولید خود را کاهش دهد.
نقش افتخاری
بسیاری از کارشناسان براین باورند که ریاست سازمان اوپک یک نقش نمادین است. پل سالیوان، استاد دانشگاه دفاع ملی ایالات متحده در این رابطه می گوید: “سازمان اوپک قبل از هر چیز یک سازمان بازرگانی است که کشورهای عضو آن اغلب منافع بسیار غیرهمسویی با یکدیگر دارند.” تصمیم هایی که در مورد سطح تولید نفت در این سازمان اتخاذ می شود باید به اتفاق آرا برسد. کامران دادخواه، استاد دانشگاه شمال شرقی بوستون می گوید: “مطمئناً ایران در تریبون سازمان اوپک سر و صدایی زیادی به راه می اندازد، ولی در نهایت این مسأله تأثیر کمی روی قیمت خواهد گذاشت.”
با این حال، برخی دیگر از کارشناسان براین باورند که ایران به لطف این تریبون جدید می تواند مشکلات جدیدی، به ویژه برای ایالات متحده، به وجود آورد. سرگئی دروژیلوفسکی، استاد مؤسسه روابط بین المللی مسکو، خاطرنشان می سازد که “ایران با این ریاست نمی تواند امکان بیشتری برای متقاعد کردن دیگر کشورها به انجام برخی مسایل مانند خرید نفت با ارزی غیر از دلار، بیابد.”
آیا این ریاست در نهایت می تواند ارزش پول سبز را در مبادلات بازرگانی کاهش دهد؟
منبع: فرانس ۲۴، ۳۱ دسامبر
