دانیلا پلتکا
ایران در حال پیگیری یک برنامه تسلیحات هسته ای است و تعدادی از مذاکره کننده های سرسخت و البته تعداد بسیاری از مقامات دولت اوباما، به درک این واقعیت نزدیکتر می شوند. واشنگتن موضع خود را رسماً در مهار ایران خلاصه کرده است، سیاستی که به عقیده برخی افراد سبب محدود ساختن قابلیت ایران در اشاعه جنگ افزار هسته ای و ارعاب و تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای خواهد شد. اما باید گفت، تصور اینکه ایران هسته ای قابل مهار شدن است، یک اشتباه است.
بحث های مربوط به مهار کردن یک کشور منطبق با معیارهای جنگ سرد است؛ بحث هائی نظیر: هزینه خارج شدن از مسیر بسیار بالاست؛ این رژیم تنها به قدرت فکر می کند و نه استفاده از تسلیحات؛ سیاست مهار، کار ساده ای است زیرا کشورهای عربی چنان از ایران نگرانند که به انجام هرکاری برای کمک به ما تن می دهند؛ و سرانجام اینکه محمود احمدی نژاد انگشت خود را بر روی ماشه شلیک قرار نداده است. چنین بحث هائی یا اساساً اشتباه هستند و یا گمراه کننده اند.
رژیم شیعۀ ایران در دنیای جاه طلبی های هسته ای و حمایت از تروریسم، نسبت به همسایگان سنی خود بسیار مجرب تر است. یک دانشجوی رشته تاریخ، می تواند به خوبی بفهمد که جامعه بین المللی تنبیه ناچیزی را برای دولت هائی درنظر گرفته که از مرزهای هسته ای گذر می کنند. احتمالاً تهران خود را بیشتر در جایگاه کشوری نظیر هند می بیند که قدرت هسته ای آن به رسمیت شناخته شده، و نه دیکتاتوری کره شمالی که فاقد هرگونه آرمان خواهی و یا نفوذ جهانی است. آن دسته از مسؤولان ایرانی که سودای خروج از پیمان منع اشاعه سلاح های هسته ای را در سر دارند، این رویا را نه به دلیل تبدیل شدن کشورشان به یک فرمانروائی منزوی شیعه، بلکه به این امید در ذهن می پرورانند که ایران دیگر نباید توسط قدرت های متداول و پیمان های ساخته دست آنها محدود شود.
طرفداران مهار ایران می گویند می توان ایران را به کمک «گروهی از کشورهای همفکر» و افزودن بهای ماجراجوئی محدود ساخت. چنین خواسته ای، در سایه تردیدهای موجود میان کشورهای اروپائی و عربی از استحکام چندانی برخوردار نیست. البته کسی نیست که همسایگان ایران را به این دلیل سرزنش کند. آنها درحالیکه از سوی قدرت های دنیا برای قطع دسترسی ایران به سیستم های مالی و تجاری تحت فشار قرار گرفته اند، از این نگرانند که با بی توجهی رهبری بعدی دنیا روبرو شوند؛ رهبری که گوشه چشمی نیز به جایزه صلح نوبل خواهد داشت.
از آن بدتر این است که ایدۀ کلی مهار رژیم ایران، به طور نامناسبی طرح ریزی شده است. شاید پذیرفتن این نکته که رهبری فعلی ایران از ساختار متفاوتی نسبت به حاکمان اتحاد جماهیر سابق برخوردارند، منصفانه نباشد. اغلب اوقات به این فکر می کنیم که سیاست تخریب دوجانبه به مدت بیش از نیم قرن کارائی خود را در برابر شوروی حفظ کرد. با این حال، تندروترین افراد نیز نسبت به «ویرانی کامل» ایران از سوی آمریکا، در صورت دست زدن به یک حمله نظامی هسته ای، تردید دارند. در عوض، بیشتر آنها سخن گفتن از «جدیت»، «تحریک» و «تنش» را تنها یک شیوه گفتاری در حین بروز یک حمله هسته ای درنظر می گیرند. اگر ما در واشنگتن اینگونه فکر کنیم، دیگر دلیلی وحود ندارد که ایرانی ها طور دیگر فکر کنند.
این امکان وجود دارد که ایران مواد سوختی را به اندازه لازم برای تولید یک بمب هسته ای تهیه کند، اما سپس تصمیم بگیرد به سوی ساخت یک سلاح هسته ای یا آزمایش هسته ای پیش نرود. اما این با تاریخ کشورهائی که زرادخانه هسته ای مخفی داشته اند، خصوصاً کشورهائی که مجهز به سیستم های پیشرفته شلیک موشک و کلاهک هسته ای هستند، در تضاد است. البته این هم امکان پذیر است که ایران پس از کسب سلاح هسته ای، نه از آن استفاده خواهد کرد و نه آن را اشاعه خواهد داد. درست است که ایران مایل نیست برخی چیزها را با بقیه تقسیم کند، اما مسلم است که آنها نسبت به استفاده از تسلیحات هسته ای به عنوان یک سپر دفاعی وسوسه می شوند تا بتوانند در پشت آن، به ماجراجوئی خود در لبنان، عراق و اسرائیل ادامه دهند.
طرفداران سیاست مهار می گویند در غیاب یک دیپلماسی کارآمد و یا تحریم های نتیجه بخش، گزینه های در اختیار آمریکا تنها کنار آمدن با موضوع و یا دست زدن به حمله نظامی خواهد بود. مقامات دولت اوباما در خفا اعتراف کره اند رویکرد اسرائیل به منازعات سیاسی آمریکا پیشی گرفته است، زیرا آستانه تحمل اسرائیل در برابر یک ایران هسته ای بسیار کمتر از آستانه تحمل آمریکاست. با این حال، جدا دانستن امنیت ملی آمریکا از اسرائیل یک توهم خطرناک است. نمی توانیم اینطور تصور کنیم که اقدام نظامی اسرائیل، مناقشه بزرگتری را در منطقه به راه نمی اندازد و آمریکا را با خود همراه نخواهد کرد.
چند گزینه مناسب برای بازداشتن برنامه هسته ای ایران وجود دارد. دولت اوباما صرفنظر از یکسال عملکرد اشتباه و تمهیدات شکست خورده، باید برای یافتن راه جدیدی به جلو تحت فشار قرار بگیرد. حداقل اینکه باید امیدوار باشیم، سیاست جدید رئیس جمهور به این تصور اشتباه ختم نشود که یک ایران هسته ای، قابل مهارشدن خواهد بود.
منبع: واشنگتن پست- 15 دسامبر
