بعد از گذشت سه سال از تهدیدهای دولت احمدی نژاد علیه انگلستان که ابتدا با تهدید اشغال باغ تابستانی سفارت آغاز شد و در ماه های اخیر ابعاد تبلیغاتی آن افزایش یافت، آخرین تحرکات و واکنش ها نشان می دهد خودداری لندن از دادن پاسخ به این تهدیدها نمایندگان مجلس و هواداران دولت را در وضعیتی قرار داده که طرح قطع روابط با انگلستان همچنان بین کمیسیون امنیت ملی مجلس، شورای عالی امنیت ملی و وزارت خارجه در تردد است.
روابط جمهوری اسلامی و انگلستان در ماه های اخیر با افزایش تنش در روابط دو کشور و ادعاهای مقامات جمهوری اسلامی در مورد دخالت بریتانیا در حوادث پس از انتخابات، دوره پرفراز و نشیبی را پشت سرگذاشته است.در این مدت از روزی که قطع رابطه با انگلیس “تنها یک ربع در دستور کار مجلس” قرار گرفت تا دیروز که غلامعلی حداد عادل ـ سخنران همیشگی تجمعات ضد انگلیسی ـ از “جدی بودن” طرح “کاهش سطح روابط دیپلماتیک با انگلیس” خبرداد، رابطه دو کشور دستخوش تغییرات مختلفی شده است.
سخنرانی آیت الله خامنه ای در عید غدیر گذشته که یک روز قبل از روزدانشجو برگزار شد، با عبارت “این انگلیس خبیث” همراه بود. این عبارت امروز به بنرهای تبلیغاتی راه یافته و در نقاط مختلف شهر تهران به چشم می خورد.
آیت الله خامنه ای و دیگر مقامات حامی دولت، بعد از آن بارها از عملکرد رسانه های انگلیسی در بازتاب حوادث پس از انتخابات و انتشار فیلم ها و تصاویر خشونت پلیس و نیروهای امنیتی- نظامی در برخورد بامعترضان به عنوان “دخالت در امور داخلی ایران” و “جاسوسی و تلاش برای براندازی” یاد کرده و در هر رویدادی کوشیده اند نقش انگلیس را به عنوان یکی از عاملان ناآرامی های پس از انتخابات برجسته کنند.
چنین بود که در دادگاه هایی که پس از انتخابات و با هدف “مجازات حامیان پروژه انقلاب مخملی در ایران” برگزار شد، چند تن از کارمندان سفارت انگلیس در ایران با لباس زندانی در میان متهمان جای داده شدند که خود را “جاسوس” و “افراد فریب خورده سرویس اطلاعاتی بریتانیا” معرفی کردند.
مجموعه این برخوردها در کنار عبارت “انگلیس خبیث” که هم اکنون به صورت بنرهای تبلیغاتی بر دیوارهای معابر تهران واز جمله دیوار مقابل سفارت بریتانیا در تهران آویخته شده، پایه های اصلی خصومت مجلس اسلامی در برابر دولت بریتانیا را ریخت که امروز به تلاش این مجلس برای تصویب طرحی با هدف کاهش سطح مناسبات دیپلماتیک ایران و بریتانیا منجر شده است. طرحی که هر چند با شعار “قطع کامل روابط” شروع شد، هنوز حتی در حد “کاهش روابط” با “انگلیس خبیث” نیز به سرانجام نرسیده است.
طرح تعدیل شده “کاهش روابط دیپلماتیک با انگلیس” قرار بود هفته گذشته و پس از پایان بررسی های کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در صحن مجلس مطرح شود. حال اما با به تعویق افتادن مجدد بررسی این طرح در صحن پارلمان، روز جمعه، جمعی از شرکت کنندگان در نماز جمعه در برابر سفارت انگلیس در تهران تجمع کردند و خواستار تصویب طرح کاهش روابط ایران با انگلیس شدند. خبرگزاری فارس، این تجمع را ”خودجوش” توصیف کرده و نوشته است که “تظاهر کنندگان به شدت به این کشور اروپایی که سابقه دست اندازی به منافع کشور رادارد، اعتراض داشتند. شعارهای “انگلیس ریگی، پیوندتان مبارک”، “مرگ بر انگلیس” و…. توسط مردم تهران سرداده شد”.
در همین حال، روز گذشته غلامعلی حداد عادل که به تازگی تبدیل به سخنران دائم تجمعات دولتی شده است در گفت و گو با فارس از “جدی بودن” طرح کاهش سطح روابط دیپلماتیک با انگلیس خبرداد.
حداد عادل که ریاست کمیسیون فرهنگی مجلس را برعهده دارد، اظهار داشت: “طرح کاهش رابطه با دولت انگلیس در مجلس جدی است، مگر اینکه دولت انگلیس در خصومت خود با ملت ایران تجدیدنظر جدی کند”.
جالب اینکه برخی از رسانه های منطقه این اظهارنظر حداد عادل را به واسطه نسبت خانوادگی وی با آیت الله خامنه ای، به عنوان دستور رهبر جمهوریاسلامی به مجلس برای تصویب طرح کاهش روابط تلقی کردند.
حداد عادل پس از آنکه یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در هفته گذشته از “شعاری بودن” این طرح انتقاد کرده بود، سخن از جدی بودن آن به میان آورده است.
بنا به گزارش ایسنا، پرویز سروری در گفت و گو با این خبرگزاری گفته بود: “نباید با این مساله به صورت شعاری برخورد کرد که به نفع انگلستان تمام شود، بلکه باید با پیگیری ابعاد مساله راه‌های قطع دست‌های این محور معاند، شناسایی شود”.
وی که دو هفته قبل این انتقاد خود را مطرح کرده، افزوده است: “تردیدی نیست که در حوادث پس از انتخابات انگلیس خبیث محور مقابله با انقلاب و همراهی با ضد انقلاب بوده، لذا نباید این رفتارها بی‌پاسخ بماند”.
وی ادامه داده:“باید کاهش روابط در همه عرصه‌ها را بررسی کنیم تا در یک بستر و زمان‌بندی مشخص و مناسب محقق شود و نه به صورت گرفتن زمان از ما شود و چند روز بعد روز از نو روزی از نو”.
گفتنی است طرح اولیه نمایندگان مجلس که در هفته بعد از سخنرانی آیت الله خامنه ای در عید غدیر به مجلس ارائه شد، دولت را موظف می‌کرد کلیه روابط سیاسی خود با دولت انگلستان را متوقف کند و به حالت تعلیق درآورد. در این طرح تنها شرط بازگشت روابط به حالت عادی اینچنین پیش بینی شده بود: “تنها در صورتی که دولت انگلستان از اقدامات خود علیه دولت و ملت ایران عذرخواهی رسمی و علنی کند برقراری ارتباط مجدد موکول به نظر مجلس شورای اسلامی باشد”.
اما این طرح نزدیک سه ماه است که در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی متوقف مانده و در مرحله کنونی از “قطع کامل روابط” به “کاهش سطح روابط” تعدیل شده و بنا به گفته علاء الدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، تصویب نهایی آن منوط به اعلام نظر شورای عالی امنیت ملی است که ریاست آن بر اساس قانون اساسی بر عهده رئیس دولت است.
در همین حال در اواسط بهمن ماه و پس از آنکه در بازنگری دوم در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، لحن مجلس از “قطع کامل روابط” به “کاهش سطح روابط” تعدیل شد، سخنگوی وزارت خارجه در کنفرانس خبری خود از وجود چنین طرحی ابراز بی اطلاعی کرد و گفت: “موضوع کاهش روابط ایران با انگلیس در دستور کار وزارت امور خارجه نیست”.
گفته ای که باعث خشم کاظم جلالی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شد و وی در تذکری آئین نامه ای خطاب به سخنگوی وزارت خارجه گفت: “موضوع کاهش سطح روابط با دولت انگلیس را مدتی است در کمیسیون امنیت ملی با حضور مسوولان وزارت امور خارجه دنبال کرده‌ایم ولی متاسفم که سخنگوی وزارت امور خارجه با وجودی که در این جلسات صحبت‌هایی در موضوع داشت، اعلام کرد که موضوع کاهش سطح روابط با انگلیس اصلا در دستور کار وزارت خارجه نیست”.
بر این اساس است که کارشناسان سیاست خارجی از این احتمال سخن گفته اند که طرح کاهش روابط سیاسی با دولت بریتانیا، با وجود تعدیل در لحن آن هنوز با مخالفانی در دولت و شورای عالی امنیت ملی روبروباشد. مخالفانی که بنا به ادعای اسمائیل کوثری، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی “منافعی در حفظ رابطه تهران و لندن دارند”. او البته توضیح بیشتری درباره این افراد نداده است.
به نوشته خبرگزاری مهر، وی که پس از فاش شدن محتوای نامه سفیر انگلیس به یک مقام بلند پایه مجلس، که خبرگزاری رویترز در بیستم بهمن ماه گذشته آن را بر روی تلکس خبری خود قرار داد، سخن می گفت، سفارت بریتانیا را “پاتوق صهیونیست ها” خواند.
کوثری در گفت و گوی خود با مهر افزوده بود:” از بعد اطلاعاتی و امنیتی آمریکا و رژیم صهیونیستی اطلاعات خود را از سفارت خانه انگلیس می‌گیرند و در امور سیاسی و فرهنگی سفارتخانه این کشور به دخالت در مسائل داخلی کشورمان می‌پردازند”.
او همچنین مدعی شد که نامه سایمون گس، سفیر بریتانیا در تهران “از سر ضعف” بوده و “نشانگر وابستگی انگلیس به ایران است”.
این در حالی بود که به نوشته رویترز، گس در نامه خود آورده بود: “قطع و یا حتی کاهش روابط ایران با انگستان موجب پشیمانی تهران خواهد شد”.
سایمون گس همچنین پس از انتشار این نامه به دیدار علاءالدین بروجردی رفت و بنا به گزارش ایسنا که بخشی از گفته های سفیر بریتانیا را به نقل از رویترز منتشر کرد، به او گفت: “در صورتی که تهران روابطش را با لندن کاهش دهد باید برای ایران اظهار تاسف کرد”.
در همین زمان بود که منوچهر متکی، وزیر خارجه دولت در اقدامی غیر دیپلماتیک، گفته های سفیر بریتانیا را “یاوه سرایی” نامید و با وجود ادعای سخنگوی وزارت خارجه مبنی بر در دستور کار نبودن قطع روابط با انگلیس، تهدید کرد که تهران به صورت یکجانبه روابط اش را قطع خواهد کرد.
تهدیدی که هنوز عملی نشده و حتی با وجود سه بار ویرایش و تعدیل متن پیشنهادی نمایندگان، به تصویب نرسیده و حداد عادل را وادار کرده است تا از جانب کمیسیونی که عضو آن نیست بگوید: “طرح مجلس جدی است”.
گفتنی است پیش از این و در دی ماه گذشته که این طرح در مجلس مطرح شد، علی لاریجانی، رئیس مجلس موضوع طرح را که در آن روز در قالب تذکرات آیین نامه ای اعلام می شد، “بی اهمیت” توصیف کرده بود.
بنا به گزارش واحد مرکزی خبر، لاریجانی در جلسه اواخر دیماه مجلس که برخی از طراحان طرح قطع رابطه، خواستار رای یک فوریتی مجلس به آن شده بودند، گفت:” زیاد به این موضوع نپردازید چون چندان اهمیتی ندارد”.
لاریجانی افزوده بود: “باید مراجع ذیصلاح در این باره تأمل جدی داشته باشند و در رفتارهایشان دقت بیشتری کنند”.
