یک نماینده مجلس شورای اسلامی و دو گروه اپوزیسیون جمهوری اسلامی در موضعی مشابه اما جداگانه خواستار برخورد قاطع دستگاه دیپلماسی ایران با تهدید تمامیت ارضی کشور توسط برخی کشورهای عرب شدند. انفعال و برخورد ضعیف دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی در واکنش به ادعاهای امارات متحده عربی درباره تمامیت ارضی کشور، با انتقاد کاربران شبکه های اجتماعی، سایت های خبری و خوانندگان آنها نیز روبرو شده است.
همزمان یک شرکت توریستی ایرانی هم اعلام کرده توری تفریحی برای بازدید ایرانیان از جزایر سه گانه خلیج فارس راه اندازی خواهد کرد.
مدیرعامل شرکت هتل‌های پارس روز یکشنبه، ۲۷ فروردین‌ماه به خبرگزاری ایرنا گفت که جزایر تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی متعلق به ایران است و به همین دلیل قرار است برای گردشگران جزیره کیش، تور بازدید از این سه جزیره راه‌اندازی شود.
تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، سه جزیره ایرانی در خلیج فارس هستند که امارات متحده عربی مدعی اشغال آنها توسط ایران و مالکیت بر این سه جزیره است.
ایران بر پایه اسناد و مدارک مشخص تاریخی برمالکیت همیشگی خود بر این جزایر تاکید می کند، جزایر سه گانه خلیج فارس را جزو سرزمینی همیشگی خود می داند و می گوید بر سر این مالکیت، مذاکره ای در کار نخواهد بود.
این موضع ثابت تمام دولت های ایران در سال هایی بوده که ادعای امارات درباره مالکیت بر جزایر ایرانی آغاز شد.
نام تاریخی خلیج فارس و تملک سه جزیره تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی توسط ایران که در اسناد معتبر و گوناگون تاریخی تصریح شده، از معدود مواضع مشترکی است که هم حکومت جمهوری اسلامی و هم اپوزیسیون حکومت بر سر آن اتفاق نظر دارند.
آنچه به جنجال سیاسی و خبری اخیر منجر شد، سفر روز پنجشنبه گذشته محمود احمدی نژاد به جزیره ابوموسی بود.
رئیس جمهوری اسلامی در جریان سفر به این جزیره، در جمع تعدادی از مردم و مسئولان دولتی با انتقاد از کسانی که نام تاریخی خلیج فارس را تحریف می کنند گفت: “ملت ایران هیچ نگرانی از ناحیه تحریف اسامی چون خلیج فارس ندارد چرا که نگرانی ناشی از ناتوانی و ضعف است که ملت ایران از این نقیصه دور هستند.”
برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، از این شاخآب به نام خلیج عربی نام می برند. این در حالی است که تمام اسناد تاریخی و بین المللی نشان می دهد که خلیج فارس از دست کم 2500 سال پیش به همین نام خوانده می شده است.
احمدی نژاد نیز در ابوموسی به همین مسئله اشاره کرد و گفت: تمام اسناد تاریخی گواه بر «فارس» بودن خلیج نیلگون فارس است.”
به گفته وی، برخی حقایق “مانند نام خلیج فارس مثل خورشید روشن است و نمی‌توان حقیقت آن را زیرسئوال برد.”
احمدی نژاد تاکید کرد: “در طول هزاران سال گذشته هیچ عامل موثر دیگری جز تمدن، فرهنگ و حکومت اسلامی - ایران در بخش وسیعی از عالم از جمله جغرافیای امروز ما وجود نداشته است.”
واکنش امارات متحده عربی
این سفر و سخنان اما با واکنش سریع دولت امارات متحده عربی روبرو شد. شیخ زاید بن نهیان آل ثانی، وزیر امور خارجه امارات، سفر احمدی نژاد را “نقض آشکار حاکمیت امارات بر سرزمین خود” خواند.
او ایران را “اشغالگر” جزایر سه گانه خلیج فارس دانست و گفت که سفر احمدی نژاد “گامی رو به عقب در زمینه تمام تلاش ها و کوشش های امارات به منظور یافتن راه حلی صلح آمیز برای پایان دادن به اشغال سه جزیره اماراتی از سوی ایران” است.
امارات متحده عربی همچنین سفیر خود در تهران را فرا خواند و در اقدامی دیگر، بازی دوستانه میان تیم‌های فوتبال امارات متحده عربی و ایران که قرار بود روز ۲۹ فروردین در استادیوم ورزشی فجیریه برگزار شود را لغو کرد.
در نامه فدراسیون امارات به فدراسیون فوتبال ایران، تصریح شده که این تصمیم به خاطر سفر محمود احمدی‌نژاد به جزیره ابوموسی گرفته شده است. با توجه به اینکه نامه امارات به فدراسیون فوتبال ایران دربرگیرنده مسائل سیاسی است، ارائه آن به فیفا می‌تواند محرومیت سنگینی برای فدراسیون فوتبال این کشور در پی داشته باشد.
همچنین خبرگزاری رویترز از نشست اضطراری کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در هفته جاری به دنبال اعتراض امارات متحده عربی به سفر محمود احمدی‌نژاد به جزیره ابوموسی خبر داد.
رویترز می‌گوید که این نشست اضطراری قرار است روز چهارشنبه هفته جاری در شهر ریاض، پایتخت عربستان سعودی، برگزار شود.
دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس نیز که خود را شورای همکاری خلیج می نامد، با محکوم کردن سفر رییس جمهوری اسلامی به این منطقه در بیانیه‌ای مدعی شد که این بازدید نقض حاکمیت دولت امارات به شمار می‌رود نه تغییر وقایع تاریخی و حقوقی و حاکمیت امارات بر جزایر سه گانه.
اتحادیه عرب نیز مدعی شد که این مساله نقض آشکار تلاش‌های مسالمت‌آمیز برای حل این مساله بوده است.
نبیل العربی، دبیرکل این اتحادیه در بیانیه‌ای با بیان اینکه با نگرانی بسیار اخبار مربوط به سفر احمدی‌نژاد به جزیره بوموسی را پیگیری می‌کند، اعلام کرد که باید از این گونه اقدامات که موجب افزایش تنش‌ها در منطقه و تیره شدن روابط کشورهای عربی و ایران می‌شود، خودداری کرد.
او در ادامه ضرورت در پیش گرفتن راه‌حلی مسالمت‌آمیز از طریق انجام مذاکرات مستقیم و یا ارجاع پرونده به دادگاه لاهه را خواستار شد.
واکنش ایران
دولت جمهوری اسلامی در نخستین واکنش به این ادعاها به نقل از معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه ضمن تاکید بر تحکیم روابط دو کشور، این سفر را یک موضوع “داخلی ایران در چارچوب سفرهای استانی رئیس جمهور” دانست.
خبرگزاری مهر به نقل از حسین امیرعبداللهیان از تاکید جمهوری اسلامی در توسعه و تحکیم روابط دو کشور و اهمیت گفت‌و‌گوهای دو جانبه به منظور حل و فصل سوء تفاهمات احتمالی خبر داد.
اسماعیل کوثری، نایب رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز اعتراض امارات متحده عربی به سفر محمود احمدی‌نژاد به جزیره ابوموسی را رد کرد و گفت ایران بر این جزیره “حاکمیت مطلق و کاملی دارد”.
او اظهارات اخیر وزیر خارجه امارات متحده عربی را “به دور از پختگی، بی‌ارزش و ناشی از بی‌اطلاعی مسئولان این کشور” دانست.
کوثری افزود که مقامات اماراتی باید برای درک حاکمیت ایران بر این جزیره را، آن از نزدیک ببینند.
محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز با حمایت از سفر محمود احمدی نژاد به ابوموسی و سخنان او در این سفر از اماراتی‌ها خواست از ایران عذرخواهی کنند و به گفته او “به مسیری که اسرائیلی‌ها حرکت می‌کنند کشیده نشوند.”
او همچنین گفت: “بهتر است دولت امارات رابطه‌ای صادقانه و دوستانه با ایران داشته باشد و اشتباه خود را در همراهی با صدام حسین یکبار دیگر تکرار نکنند.”
عوض حیدرپور، یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی هم در ارتباط با موضع وزارت خارجه در قبال امارات گفت: “وزارت خارجه باید محکم عمل کند؛ در برابر اظهارات نابخردانه نباید سستی کرد و وزارت خارجه ایران می‌بایست جواب وزیر خارجه کم عقل امارات را بدهد.”
او اظهارات وزیر خارجه امارات را “بی‌ربط” و اقدام این کشور در فراخواندن سفیرش از ایران را “ابلهانه” توصیف کرد و افزود: “چون این کار آنها ابلهانه بوده لازم نیست ما واکنش خاصی در عمل متقابل داشته باشیم. همه می‌دانند که ابوموسی متعلق به ایران است و رئیس‌جمهور ایران و هر شهروند ایرانی هر وقت که دلش بخواهد و اراده کند می‌تواند به این جزیره بروند.”
روزنامه رسالت، ارگان جناح سنتی اصولگرایان نیز در سرمقاله اخیر خود نوشت که “درشت گویی شیخ امارات را وزارت خارجه باید محکم جواب دهد. واکنش حسین امیر عبداللهیان معاون عربی آفریقایی وزیر خارجه در این مورد کافی نیست و هیچ کس را راضی نمی‌کند.”
به نوشته این روزنامه، کشوری که از پدیداری آن کمتر از 50 سال است که می‌گذرد (امارات) نباید در مورد حاکمیت سرزمینی و جغرافیایی خود به گونه‌ای سخن بگوید که هیچ گاه از آن برخوردار نبوده است. آن هم مدعی کشوری بشود که حاکمیت سرزمینی و جغرافیایی او بر ازنیمی از جهان به بیش از 4 هزار سال قبل در مقاطعی از تاریخ برمی‌گردد.
تاکید بر حفظ تمامیت ارضی
به جز مقام ها و رسانه های حکومتی، داود هرمیداس باوند، استاد حقوق بین الملل و عضو جبهه ملی ایران نیز با انتشار مقاله ای نوشت: “جزایر سه‌گانه خلیج‌فارس بخشی از تمامیت ارضی ایران است و مطمئنا هر ایرانی می‌تواند به هر بخش از خاک سرزمینش سفر کند و نیازی به توضیح دادن در این‌باره به کشورهای دیگر ندارد.”
او افزود: “ایران ضمن آنکه باید روابط حسنه‌ای با همه همسایگان داشته باشد و سعی کند از هرگونه تنش پرهیز کند، لحظات و شرایطی پیش می‌آید که برخی کشورها جسارتی را به سرزمین دیگری در پیش می‌گیرند که خویشتن‌داری و ملاطفت، آنان را نسبت به ادعایشان جری‌تر می‌کند و گمان می‌کنند محق هستند و در نتیجه باید سیاستی محکم در پیش گیرند.”
این عضو جبهه ملی ایران خواستار آن شد که حکومت ایران “با قوت تمام از جزایر خصوصا ابوموسی به عنوان بخشی از تمامیت ارضی خویش دفاع کند.”
گروه دانشجویان و دانش آموختگان لیبرال دانشگاه های ایران نیز در بیانیه ای با تاکید بر حق تاریخی ایران بر خلیج فارس و جزایر سه گانه و انتقاد از عملکرد دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی تاکید کرد که “هرگونه خیال خام درازدستانه برای تصاحب جزیره‌ی ابوموسی و دو جزیره‌ی تنب بزرگ و تنب کوچک، تنها موجب تیرگی هرچه بیشتر رابطه‌ی ایرانیان با اماراتی‌ها خواهد شد و اذهان عمومی ملت ایران را نسبت به این شیخ‌نشین، منفی خواهد کرد.”
این مجموعه مخالف جمهوری اسلامی “ضمن محکومیت شدید ادعای کذب سران اماراتی در باب مالکیت بر جزایر سه‌گانه” ابراز امیدواری کرد که با “برقراری حاکمیت ملی در ایران، منزلت بین‌المللی میهن عزیرمان، روز به روز بالاتر رفته ما شاهد بازپس‌گیری عزت ملی ایرانیان باشیم.”
حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه خلیج فارس هزاران سال قدمت دارد اما در اوایل قرن 19 و به دنبال ضعف دستگاه حکومتی ایران، این جزایر به اشغال بریتانیا درآمدند. با وجود این، هیچ دولتی در ایران هرگز از حق طبیعی کشور در مالکیت این جزایر نگذشت.
این مسئله باعث شد تا چند روز پیش از استقلال کشور امارات متحده عربی از بریتانیا در سال 1354، طی توافقی میان دولت وقت ایران با شیخ شارجه و بریتانیا، نیروهای نظامی و دولتی ایران وارد این جزایر شوند.
بر اساس این توافقنامه، مالکیت تنب بزرگ و تنب کوچک و ابوموسی به ایران بازپس داده شد اما در مورد جزیره ابوموسی مقرر شد که بخشی از امور اداری ناحیه عرب نشین آن بر عهده شارجه گذاشته شود.
به گفته دولت امارات این توافق در آن دوره به زور به آنها تحمیل شده و از نظر حقوق بین‌الملل معتبر نیست اما ایران نیز با مستندات تاریخی، سه جزیره را جزو خاک خود می‌داند و می‌گوید هنگام توافق با بریتانیا، اساسا دولت مستقلی در خلیج فارس به جز ایران وجود نداشته است.
ایران می‌گوید که مالکیتش بر این سه جزیره قابل مذاکره نیست و تنها سوءتفاهمی جزئی درمورد ابوموسی وجود دارد که با گفت‌وگو قابل حل است.
