با گذشت 9 روز از 16 آذر، روز دانشجو، اعتراضات دانشجویی در دانشگاههای سراسر ایران در حالی ادامه دارد که موج تهدید و ارعاب و بازداشت و احضار دانشجویان به شدت فزونی گرفته است. مسولان حکومتی تعداد بازداشت شدگان روز دانشجو در تهران را 204 نفر ذکر کرده اند اما با توجه به آغاز بازداشت فعالین دانشجویی از مدتها قبل از 16 آذر در تهران و سایر شهرستان ها، و همچنین اخبار منتشر شده از بازداشت دانشجویان در شهرهای مختلف ایران در دو هفته اخیر، بیش از هزار دانشجو بازداشت و یا مورد تهدید و بازجویی در کمیته های انضباطی و نهادهای امنیتی قرار گرفته اند. صدور احکام سنگین برای دانشجویان، ترور شخصیتی فعالین سرشناس دانشجویی، سناریوی پاره کردن عکس آیت الله خمینی و طرح تعطیلی دانشگاهها برای یک ترم در شورای عالی امنیت ملی از فشارهای دیگری است که با هدف ارعاب جامعه دانشگاهی، در دو هفته اخیر صورت گرفته است. در گفتگو با فاطمه حقیقت جو و علی افشاری، فعالین سابق دانشجویی ایران و همچنین خانواده محمد پورعبداله که دو روز بعد از 16 آذر به 6 سال حبس تعزیری محکوم شده، به بررسی این مباحث پرداخته ایم.
حکم سنگین محمد پورعبداله
محمد پورعبداله در حالی به 6 سال حبس تعزیری محکوم شده که خانواده او معتقدندحکم صادره برای فرزندشان، متاثر از شرایط سیاسی فعلی کشور است.
این دانشجو که در زندان قزل حصار به سر می برد، از سوی شعبه 15 دادگاه انقلاب، به دلیل شرکت در تجمع دانشجویی روز ۱۶ آذر دو سال پیش ـ۱۳۸۶ـ به اتهام اجتماع و اقدام علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی به شش سال حبس تعزیری محکوم شده، اما حکم زندان او دو روز بعد از 16 آذر امسال اعلام شده است. امری که علی افشاری و فاطمه حقیقت جو، آن را در راستای ارعاب دانشجویان و حذف دانشجویان فعال برای مدتی طولانی از عرصه فعالیت های سیاسی و اجتماعی کشور ارزیابی می کنند. محمد مصطفایی، وکیل پورعبداله نیز معتقد است که این حکم سنگین، با توجه به شرایط حاکم بر جامعه صادر شده و کاملا جنبه سیاسی دارد.
به گفته او در حالی که عدالت حکم می کند که هیچ دادنامه و دستوری در مراجع قضایی از چارچوب حقوقی خارج نشده و جنبه سیاسی به خود نگیرد محمد پورعبدالله قربانی جو و شرایط پس از انتخابات شده است.
گوشه زندان؛ جایگزین کلاس درس
مادر محمد پورعبداله در گفتگو با “روز” حکم صادره برای فرزندش را ناعادلانه می خواند و می گوید: “دقیقا ده ماه است که محمد در زندان به سر می برد و بارها دادگاه او را عقب انداختند و در حالیکه دو ماه منتظر صدور حکم بودیم به یکباره، دو روز بعد از درگیریهای روز دانشجو، حکم 6 سال زندان به او دادند.”
وی با بیان اینکه حکم صادره کاملا خلاف عدل است می افزاید: “این حکم براساس جو سیاسی حاکم بر مملکت صادر شده و بچه من قربانی همین جو سیاسی است. 6 سال باید در زندان بماند چون آقایان تصور می کنند اینگونه می توانند بقیه دانشجویان را بترسانند.”
خانم پورعبداله با بیان اینکه “انتظار چنین حکم سنگینی را نداشتیم” تاکید می کند: “محمد کاری نکرده که 6 سال به جای کلاس درس، در گوشه زندان به سر برد. کتاب هایی را خوانده و داشته که وزارت ارشاد همین حکومت بدانها مجوز چاپ داده بود. اظهار نظر ی هم اگر کرده که جرم نیست، یعنی باید همه خفه شوند و حرفی نزنند؟ مگر آقایان نمی گویند آزادی بیان داریم؛ این چه نوع آزادی بیان است؟ در تجمع شرکت کرده که بازهم خلاف قانون و شرع نیست مگر قانون اساسی نمی گوید شرکت در تجمعات آزاد است؟”
وی می افزاید: “در نشست دادستان های کشور شعار میدهند که دادسرا ها به داد مردم رسیدگی می کنند و براساس عدل رفتار می کنند و… در حالیکه دادسرا نیست بیدادسرا است، بیدادگاه است.روزی که محمد را به دادگاه آوردند من خواستم بچه ام را در آغوش بکشم اما اجازه ندادند و گفتند اینجا دوربین هست و… محمد بچه من است؛ من که خلاف شرعی مرتکب نمی شدم فقط میخواستم بچه ام را بغل کنم اما حتی همین را از ما دریغ کردند و بعد از عدل و داد حرف میزنند.”
خانم پورعبداله با بیان اینکه “در ایران گوش شنوایی نیست و هیچ ارگانی به داد ما نرسیده”، از نهادهای بین المللی میخواهد اجازه ندهند “محمد او و محمد های مردم به جای کلاس درس در گوشه زندان به سر برند”.
انشای احکام خارج از دستگاه قضا
صدور این گونه احکام سنگین مختص محمد پورعبداله نیست؛ پیش از او عبدالله مومنی، فعال سرشناس ایرانی به 8 سال حبس تعزیری و احمد زیدآبادی، دبیر کل سازمان ادوار تحکیم وحدت به شش سال زندان، پنج سال تبعید و محرومیت مادام العمر از فعالیت سیاسی و اجتماعی محکوم شده اند، اما آنچه بر نگرانی ها دامن میزند این است که برای سایر فعالان دانشجویی و همچنین دانشجویانی که در تجمعات بازداشت شده اند، در راستای ایجاد ترس و ارعاب سایر دانشجویان، احکامی مشابه حکم محمد پورعبداله صادر شود.
در همین راستا، علی افشاری، فعال سابق دانشجویی ایران در گفتگو با “روز” با بیان اینکه این احکام کاملا جنبه سیاسی دارند توضیح میدهد: “صدور احکامی از این دست صد در صد تابعی از شرایط سیاسی کشور است و هیچ گونه مبنای حقوقی و قانونی ندارد بلکه بر اساس شرایط سیاسی کشور و جایگاه سیاسی خود فرد صادر می شود. در برخی موارد هم شخصیت قاضی در این زمینه تاثیر گذار است به طوریکه ما شاهد هستیم در شهرستان ها و بخصوص استان های مرزی همچون کردستان و سیستان و بلوچستان، احکام سنگین تری صادر می شود.”
به گفته علی افشاری با صدور این احکام تلاش می شود جامعه و بخصوص دانشجویان را مرعوب کنند.
وی می افزاید: “به احکام صادره در یک سال گذشته اگر دقت کنیم، می بینیم که صدور این گونه احکام سیر صعودی داشته و در مقایسه با دوره های قبل سنگین تر بوده، بخصوص در برخوردی که با دانشجویان چپ شده است.”
دبیر سابق تشکیلات تحکیم وحدت، معتقد است: “اراده هایی خارج از دستگاه قضایی با استفاده از قلم قاضی این گونه احکام را انشا می کنند و تصمیم حکومت بر این است که با مجازات های سنگین، فشارها را بیشتر کرده و هزینه فعالیت های دانشجویی را بالا ببرد.”
وی در عین حال می گوید: “این احکام، احکام اولیه هستند و ممکن است در دادگاههای تجدید نظر این احکام بشکنند در مواردی شاهد بوده ایم که بعد از مدتی حکم، اجرا نشده است و امیدواریم در قضیه آقای پورعبداله نیز، دادگاه تجدید نظر حکم را نقض کند.”
فاطمه حقیقت جو، نماینده مجلس ششم که او نیز از فعالین سابق دانشجویی ایران است، معتقد است دانشجویان عنصر اساسی جنبش سبز هستند و طبیعی است که هدف اصلی کودتاچیان قرار گیرند.
به گفته او، حکومت تصور می کند با صدور احکامی سنگین همچون حکم محمد پورعبداله، دانشجویان را می ترساند و به انفعال می کشاند.
این نماینده سابق مجلس در گفتگو با “روز” توضیح میدهد: “قصد دارند با بازداشت و محکومیت های طولانی مدت برای فعالین دانشجویی، آنها را برای مدتی طولانی از صحنه فعالیت های دانشجویی برانند و به زعم خودبه انهدام جنبش سبز بپردازند؛ اما این مکانیزم در عمل تاثیری ندارد چون مدیریت جنبش دانشجویی، مدیریتی هرمی نیست که سر هرم را بزنند و بازداشت کنند کل هرم از هم بپاشد. بلکه تمامی بدنه جنبش دانشجویی فعال هستند و جنبش با بازداشت و احکام سنگین و طویل المدت بر ی دانشجویان، خاتمه پیدا نخواهد کرد.”
وی در این راستا به تعبیری که از سوی وزیر اطلاعات به کار رفته اشاره می کند و می افزاید: “آقای مصلحی به کوه یخ دراقیانوس اشاره کرده که فقط نوک آن پیدا است و عمق ان دیده نمی شود. به نظر من این تعبیر ایشان کاملا درست است؛ عموم مردم ایران همراه با جنبش سبز و از حکومت به شدت ناراضی هستند و تعبیر آقا ی مصلحی نشان میدهد که بازداشت و زندانی کردن صد ها و هزاران نفر هیچ تاثیری در جنبش ندارد و جنبش دچار انفعال نمی شود.”
اما فشار بر فعالان دانشجویی و جامعه دانشگاهی ایران، تنها در صدور احکامی از این دست خلاصه نمی شود. سناریوی پاره کردن عکس بنیانگذار جمهوری اسلامی و نسبت دادن آن به دانشجویان و فشار بر دانشجویان زندانی برای اقرار دروغین بر چنین عملی از سویی، تلاش در ترور شخصیتی فعالین دانشجویی و زمزمه های هر از چند گاه مسولان برای تعطیلی دانشگاهها و… از سوی دیگر تنها نمونه هایی از فشار سنگینی است که بر دانشجویان و دانشگاهیان ایران وارد می شود.
در همین راستا، علی افشاری معتقد است: “در حال حاضر بیشترین فشار و انسداد را در فضاهای دانشجویی، پس از انقلاب فرهنگی شاهد هستیم.”
او توضیح میدهد: “من بیشتر از یک دهه در این عرصه حضور فعال داشتم و پس از آن هم از نزدیک تحولات و مسائل این عرصه را پی گیری کرده ام و می توانم شهادت دهم که در هیچ مقطعی، اینقدر فشار علیه دانشجویان نبوده است.”
علی افشاری با اشاره به احضارهای فله ای بیش از هزار دانشجو، محرومیت از استفاده از خوابگاه، وجود بیش از صد دانشجوی زندانی، صدور احکام سنگین، تهدید های مستقیم و غیر مستقیم از سوی نهاد های امنیتی و.. تصریح می کند: “تاکنون شاهد چنین گستردگی ای نبوده ایم ؛ اکنون حتی دانشجویانی که در عرصه فرهنگی هم فعال هستند مورد آزار و اذیت قرار می گیرند.”
فاطمه حقیقت جو نیز به روش های مختلفی که حکومت در برخورد با فعالان دانشجویی در پیش گرفته اشاره می کند و توضیح میدهد: “یک روش آنها زندانی کردن است و روش دیگرشان ترور شخصیت و شبیه سازی است. به عنوان نمونه در مورد مجید توکلی تلاش کردند از ترور شخصیت و شبیه سازی استفاده کنند و فکر کردند با تشبیه ایشان به بنی صدر می توانند وجهه ایشان را در بین مردم تخریب کنند اما در اصل دیدیم که از این قضیه نتیجه معکوس گرفتند.”
وی، سناریوی پاره کردن عکس آیت الله خمینی رانیز در همین راستا میداند و می گوید: “راهکارهای آقایان در اصل، پاک کردن صورت مساله است نه حل اصولی مشکلات و خود مساله.”
ترس از جنبش سبز و موقعیت متزلزل حکومت
علی افشاری علت همه این مسائل و فشارهای روزافزودن را اینگونه بیان می کند: “این موضوع از سویی برمیگردد به موقعیت متزلزل و شکننده حکومت و از سوی دیگر می بینیم که کل فضای جامعه را به شدت امنیتی کرده اند و در حال حاضر فقط دانشگاهها هستند که می توانند تبدیل به بستر جنبش سبز شوند.لذا سرکوب ها و فشارها در دانشگاهها را افزایش داده اند و با بالا بردن هزینه فعالیت های دانشجویی و بستن فضا فکر می کنند می توانند از این قضیه جلوگیری کنند.”
تعطیلی دانشگاهها، عملی نیست
وی از زمزمه تعطیلی دانشگاهها نیز در همین راستا یاد می کند و می گوید: “از ابتدای سال جاری چنین زمزمه هایی بلند شده بود؛ رهبر جمهوری اسلامی هم اشاره ای تلویحی به این مساله داشت اما من امکان عملی شدن این موضوع را زیاد نمیدانم چون بیش از 4 میلیون دانشجو در کشور وجود دارد که امکان محروم کردن این تعداد از تحصیل حتی برای یک ترم نیز ساده نیست.”
علی افشاری می افزاید: “از سویی توان حکومت نیز خیلی کمتر از سالهای نخستین انقلاب است و از سوی دیگر هنوز در میان خودشان نیز به اجماع نرسیده اند و بخش هایی حکومت از این نوع برخوردها احساس خطر میکنند.”
وی با بیان اینکه “تعطیلی دانشگاهها، پاسخگوی حکومت نخواهد بود” می افزاید: “حکومت، اقتدار امنیتی بالای خود را ندارد.”
فاطمه حقیقت جو نیز طرح مباحثی چون تعطیلی دانشگاهها را در راستای پاک کردن صورت مساله ارزیابی می کند. او می گوید: “اگر پاره کردن عکس امام را بهانه تعطیلی دانشگاهها ذکر کنند، همه میدانند که بهانه ای بیش نیست و دلیل اصلی این است که نمی توانند جنبش سبز را کنترل کنند و چون میدانند بحران جدی است به این مسائل دستاویز می شوند.”
به گفته فاطمه حقیقت جو، با تعطیلی دانشگاهها، دانشجویان به عنوان سفیر جنبش سبز به شهرهای خود بازمیگردند و جنبش سبز به سراسر کشور و دورترین نقاط تزریق می شود.
پیش از این سایت جرس خبر داده بود که شورای عالی امنیت ملی در جلسه هفته گذشته خود به بحث در خصوص تعطیلی دانشگاهها برای یک ترم تحصیلی پرداخته است. براساس این گزارش در این جلسه برخی از اعضا، به ویژه نزدیکان دولت خواستار تعطیلی دانشگاهها برای یک ترم تحصیلی، به بهانه توهین به تصویر بنیان گذار نظام شده اند، اما علی لاریجانی، رئیس مجلس با این استدلال که “این اقدام موجب جری تر شدن مخالفین می شود” با این طرح مخالفت کرده است.
علی لاریجانی در این جلسه گفته: “اگر ما دانشگاهها را تعطیل کنیم نشان دهنده این موضوع است که توان و اقتدارلازم برای اداره دوتا دانشگاه و مدیریت بحران را نداریم.”
رئیس مجلس همچنین افزوده: “در شرایطی که با بحران مشروعیت و کارآمدی مواجه هستیم، اگر اقتدارمان هم زیر سئوال برود دیگر سنگ روی سنگ بند نمی شود”.
