درحالی که نهادهای غیر دولتی یا حقوق بشری برای تامین داروهای مورد نیاز بیماران ایرانی که وضعیت حیاتی آنها به دلیل فقدان واردات دارو به خطر افتاده، مشغول دادن فراخوان بین المللی هستند، وزیر بهداشت دولت دهم می گوید بانک مرکزی از دادن ارز به وارد کنندگان دارو خودداری می کند.
بحران دارو پس از آن اتفاق افتاد که قیمت ارز به دلیل تشدید تحریم های غرب علیه جمهوری اسلامی افزایش 300 درصدی داشت و بانک مرکزی تصمیم گرفت ارز مورد نیاز برای واردات را در 10 اولویت تقسیم بندی و براساس نیاز کشور به هر کدام از وارد کنندگان ارز با نرخ مبادلاتی پرداخت کند. دارو در میان اولویت های نخست واردات قرار داشت اما آنطور که وزارت بهداشت و نمایندگان مجلس می گویند، بانک مرکزی تصمیم گرفته ارز را به واردات کالاهایی اختصاص دهد که ربطی به سلامت مردم ندارد.
به گفته مرضیه وحید دستجری وزیر بهداشت دولت دهم “نقل و انتقال ارز در خارج از کشور را از طرق غیر رسمی می توانیم دور بزنیم ولی مشکل تخصیص ارز توسط بانک مرکزی در داخل کشور را نمی توانیم دور بزنیم. بنابراین باید مسئولان بانک مرکزی به تعهدات خود عمل کرده و تعلل های صورت گرفته در تخصیص ارز دارو را از این پس جبران کنند.”
این نخستین بار است که یک عضو کابینه دولت دهم از بانک مرکزی جمهوری اسلامی انتقاد می کند. بانک مرکزی متهم است که با همکاری دولت، ارز مرجع با قیمت 1226 تومان را به واردات کالاهایی اختصاص داده که حضور آنها در کشور چندان ضرورتی نداشته است. نمایندگان مجلس معتقدند دولت شش میلیارد دلار ارز مرجع را طی ماه های اخیر به واردات خودروهای لوکس خارجی اختصاص داده، آن هم در حالی که سایر اقلام از جمله دارو همچنان بی نصیب از ارز دولتی هستند.
وزیر بهداشت می گوید: “با دارو که وابسته به جان مردم است نمی توان شوخی کرد، ما به هر طریقی که شده داروی مردم را تامین می کنیم. اگر خدای نکرده در این زمینه تعللی صورت بگیرد و زمان را از دست بدهیم در آینده دچار مشکلات بیشتری خواهیم شد و امیدوارم بانک مرکزی به آنچه تعهد کرده است عمل کند.”
دستجردی با بیان اینکه تامین دارو از نان شب مردم هم واجب تر است، از پرداخت یک سوم ارز مورد نیاز برای واردات دارو خبر داد اما بلافاصله اعلام کرد که ارز مورد نیاز امسال در این زمینه 2500 میلیارد دلار است که 600 میلیون دلار آن تاکنون در اختیار وارد کنندگان قرار گرفته است.
وی توضیح داد: “ستاد راهبردی وزارت بهداشت دراین خصوص هفته ای سه جلسه تشکیل می دهد و در هر جلسه بین سه تا پنج ساعت در خصوص داروهای کمیاب یا نایاب صحبت می کنیم، تک تک داروهایی که کمبود داریم را بررسی کرده و دارویی
که به مرحله نبود در بازار می رسد را از راه های ممکن وارد کشور می کنیم.”
سرگردانی مردم و داروخانه ها
برخی از بیماران و داروسازان به روز گفته اند علاوه بر آنکه تعداد زیادی از داروها نایاب شده، قیمت آنها نیز بعضا تا دویست برابر گران شده اند.
داروخانه 13 آبان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران که زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت می کند مرکز ارایه داروهای تک نسخه ای، محدود یا بیماری های خاص است. ساعت 11 شب است و تقریبا 13 نفر زن و مرد در این داروخانه نشسته اند تا شماره آنها خوانده شود. برخی هم به صورت اینترنتی نسخه خود را ثبت کرده و آمده اند تا داروی خود را تحویل بگیرند اما آنها که قبلا ثبت نام نکرده اند کسانی هستند که از شهرستان در پی یافتن دارو به تهران آمده اند.
مردی 50 ساله که حالتی آشفته دارد درباره علت حضورش در این داروخانه توضیح می دهد: “شهریور امسال فهمیدیم دامادم سرطان خون گرفته و فورا او را بستری کردیم. تا آزمایشات را انجام دادیم و مقدمات شیمی درمانی فراهم شد نسخه ای به ما دادند تا برای یک دوره 10 ماهه شیمی درمانی، 16 عدد آمپول تهیه کنیم. همه شهر یزد را زیر پا گذاشتیم و پیدا نشد، دست آخر هم به ما گفتند آزاد باید بخرید و متوجه شدیم قیمت آن 180 میلیون تومان می شود.”
به گفته مسوول فنی داروخانه 13 آبان “تا سال گذشته آمپول های مخصوص شیمی درمانی به قیمت هر عدد 200 هزار تومان در بازار آزاد به فروش می رسید که اکنون به هر عدد 4 میلیون تومان رسیده است. توزیع ما با قیمت دولتی هم محدود است شاید در روز بتوانیم 10 تا 20 آمپول به کسانی بدهیم که از ماه پیش در نوبت بودند.”
به گفته مسوول فنی داروخانه 13 آبان “به دلیل بضاعت ناچیز بسیاری از بیماران و عدم امکان تامین دارو از بازار آزاد، معمولا آنها از ادامه درمان سرطان پشیمان می شوند. متاسفانه خانواده ها برای خود حساب می کنند به هر حال این بیمار سرطانی مردنی هست و دلیلی ندارد 200 میلیون تومان برای درمانش هزینه کنند.”
به گفته این پزشک داروساز نرخ داروها به صورت روزانه افزایش پیدا می کند و با مراجعه به وب سایت داروخانه 13 آبان می توان به تغییرات آنها پی برد.
مراجعه کننده دیگری در همان داروخانه در جست و جوی دارویی به نام ریتالین برای مریض خود است که سکته مغزی کرده اما عامل تحریک اعصاب او که ظاهرا همین قرص است پیدا نمی شود.
اداره بهداشت و درمان نیروی زمینی ارتش یکی از پیشرفته ترین داروخانه های ایران که از دوره رژیم پهلوی فعالیت می کند به نام 29 فروردین را دارد. این داروخانه از ساعت 8 صبح تا 6 بعد از ظهر داروهای مورد نیاز و کمیاب را توزیع می کند و فعالیت آن به صورت شبانه روزی است.
مراجعان این مرکز عمدتا بیماران مبتلا به ام اس، نارسایی کبد و کلیه و بیماری های آمیزشی هستند. به گفتی یکی از مراجعان که همسرش به ام اس مبتلا است: “زمانی نسبت به قیمت داروهای مورد نیاز ام اس اعتراض داشتیم اما حالا اصلا دارویی وجود ندارد که بخواهیم نسبت به قیمت آن اعتراض کنیم.”
این در حالیست که براساس آمار انجمن مغز و اعصاب ایران بیش از 75 هزار نفر بیمار مبتلا به ام اس در ایران وجود دارد.
یکی دیگر از مشتریان این داروخانه قدیمی هم به سایرین پیشنهاد می دهد که بهتر است داروها را از خارج کشور سفارش دهند تا هم زودتر به دست آنها برسد و جان بیمار نجات یابد و هم خود را معطل وزارت بهداشت نکنند.
اکثر مراجعه کنندگان به این داروخانه ها ظاهرا آنقدر پشت درها ایستاده اند که یکدیگر را می شناسند طوری که برخی جویای احوال بیماران هم می شوند. با این حال شرایط آنقدر برای آنها نگران کننده هست که وقت و بی وقت به این دو مرکز تهیه و فروش دارو سر می زنند بلکه اقلام مورد نیاز آنها وارد کشور شده باشد.
