مقامات مسئول در جمهوری اسلامی از چهارشنبه هفته گذشته دسترسی کاربران به اینترنت را از طریق مسدود کردن VPN ها محدود کرده اند؛اقدامی که از یک سو باعث نارضایتی عمومی شده، و از طرف دیگر منجر به اخلال در دسترسی دارندگان حساب های بانکی در خارج از کشورو گردش مالی برخی از موسسات و شرکت ها شده است.
محاصره مجازی شهروندان در حالی روی داده که طی ماه های گذشته صاحبان مشاغل و دارندگان حساب های تجاری در بانک های خارجی، به واسطه تحریم بانک مرکزی مجبور شده بودند از طریق VPN و تغییر IP به حساب های خود دسترسی داشته باشند و اینک که پورت های VPN مسدود شده، این شرکت ها و افراد نیز نمی توانند از حساب های مالی خود در بانک های خارجی مطلع شوند و یا به نقل و انتقال پول از این طریق اقدام کنند.
گفتنی است بانک های خارجی، به دلیل تحریم های بین المللی علیه ایران، اجازه ارائه اطلاعات حساب به کاربرانی که مبداء اتصال آنها به اینترنت از ایران باشد را ندارند و همین امر موجب نارضایتی این دسته از شرکت ها و افراد شده است.
در همین باره سایت “آی تی ایران” در گزارشی نوشته است: “بسیاری از صاحبان مشاغل طی روزهای اخیر با ما تماس گرفته و اعلام کرده اند که با انسداد VPN ها دسترسی شان به حساب های بانکی محدود شده و همین امر زیان مالی زیادی را متوجه آنها کرده است. این عده در حالی معترض هستند که به نظر می رسد انسداد VPN ها اینبار دائمی است و قرار نیست که موقت باشد. گفته می شود که دولت برای رفع مشکل این دسته از کاربران از «فروش وی.پی.ان قانونی» خبر داده که تنها کاربرد آن چک کردن حساب های بانکی و دور زدن تحریم هاست”.
خبرگزاری فارس هم در خبری اعلام کرده که این انسداد دائمی است و تغییری در آن روی نخواهد داد.
فارس نوشته است: “از چهارشنبه شب وی پی ان ها در کشور قطع شده است، این اتفاق قبلا هم سابقه داشته مثلا مهر ماه سال پیش وی پی ان ها برای چند روز قطع شده عده ای آن را در راستای طرح راه اندازی اینترنت ملی ارزیابی کردند. حالا هم با توجه به اینکه چند هفته پیش ثبت نام وی پی ان های قانونی آغاز شده زمزمه هایی مطرح است که کلا قرار است پورت وی پی ان های غیر مجاز برای همیشه بسته بمانند، وی پی ان های قانونی برای دور زدن فیلترینگ نیستند. مسئولان برای جلوگیری از نشت اطلاعات، سازمان‌هایی را برای ارتباط با خارج از کشور از وی پی ان غیر قانونی مجاز بودند استفاده کنند، وی پی ان قانونی را در نظر گرفته‌اند با این حساب اگر همیشه وی پی ان ها از کار افتاد تعجب نکنید. وی پی ان سامانه‌ای است که در کشور ما عموما برای دور زدن فیلترینگ مورد استفاده قرار می گیرد و مسئولان بارها برغیر قانونی بودن آن تاکید کرده‌اند، با این حال کاربران اینترنت داخل کشور از این ابزار برای دسترسی به سایت‌هایی که توسط کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه فیلتر شده‌اند استفاده می‌کنند. وی پی ان های غیر قانونی در کشور همیشه دستمایه درآمد زایی عده‌ای بوده که سودهای کلانی به جیب می‌زدند و حالا با بسته شدن این وی پی ان ها کاسبی آنها از سکه افتاده است، هر چند هنوز هم نرم افزارهای فیلتر شکن فعال هستند و در برخی سایت‌ها به فروش می رسند”.
ماجرای فروش VPN قانونی از سوی رضا باقری اصل، مدیر دفتر مطالعات فن‌آوری‌های نوین مرکز پژوهش‌های مجلس چنین بیان شده است: “برخی شرکت‌ها و نهادها هستند که نیاز به ارتباطات امن خارجی دارند. یعنی یا یک دفتر نمایندگی در خارج از کشور دارند یا با یکسری از شرکت‌های خارجی ارتباط مستقیم برقرار می‌کنند. در برخی از موارد نیز اشخاص حقیقی نیاز به ارتباط با شبکه‌های خارجی دارند.برای مثال اگر شما بخواهید یک خرید اینترنتی، ثبت نام در همایش‌ها، ارائه هزینه مقالات ونظایر اینها را انجام دهید، به دلیل تحریم، با وجود داشتن پول الکترونیک در قالب کارت‌هایی نظیر ویزا و مستر و… به محض اتصال با پایانه پرداخت آنها IP ایران شناسایی شده و انجام تراکنش بانکی متوقف می‌شود.برای ایجاد این ارتباط مستقیم با خارج از ایران به دلایل فوق از آنجا که راه اختصاصی ارتباطی بین ما و خارج نیست از بستر اینترنت استفاده می‌شود. برای ایجاد امنیت یا مخفی کردن IP ایران در بستر اینترنت هم بسیاری از VPN استفاده می‌کنند. یعنی یک تونل اختصاصی زده می‌شود و اطلاعات به صورت کاملا امن از طریق پروتکل‌های خاصی بهIP مقصد که در خارج از ایران است، منتقل می‌شود و البته در آمد آن هم به نهادهای ذی ربط خواهد رسید.حالا در این بین اگر اتفاقی بیفتد و مسوولان بالا دستی مانند شورای‌عالی مجازی، شورای امنیت ملی و… تصمیم به محدودیت استفاده از VPNهای موجود در بازار را بگیرند این فعالیت‌های قانونی که مربوط به دور زدن فیلترینگ نیست، دچار مشکل خواهد شد. در واقع مسوولان با این VPN قانونی می‌خواهند این‌گونه مشکلات را مدیریت کنند”.
این در حالیست که بنا به گزارش مهر، انسداد پورت های VPN موجب اختلال کلی در اینترنت کشور شده و حتی دسترسی به ایمیل را محدود کرده است.
خبرگزاری مهر نوشته است: “دسترسی اغلب کاربران ایرانی به سایت های پربازدیدی همچون گوگل و یاهو در چند روز گذشته با اختلالات بسیار همراه است و بسیاری از این کاربران امکان استفاده از این موتورهای جستجو، پست الکترونیک – ایمیل – و چت را ندارند؛ این در حالی است که تاکنون متولیان بخش اینترنت و فضای مجازی کشور اطلاع رسانی در زمینه دلایل بروز این اختلالات نداشته اند”.
مهر با علی حکیم جوادی - معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات هم گفتگو کرده و به نقل از وی نوشته است: “وجود اختلال در دسترسی به برخی سایت های اینترنتی را تایید نمی کنم و هیچ گزارشی در این باره به ما ارائه نشده است. قطعی و مشکل خاصی در دسترسی به سایت های اینترنتی از سوی سازمان فناوری اطلاعات گزارش نشده و امکان دسترسی به سایت هایی همچون گوگل و یاهو نیز برای کاربران وجود دارد”.
روز گذشته و در پی اختلالات موجود، رمضانعلی سبحانی فرد رئیس کمیته ارتباطات و فناوری اطلاعات مجلس از بررسی قطع و اختلال در دسترسی برخی سایت های اینترنتی پربازدید خبر داد و گفت: “اختلال در دسترسی کاربران ایرانی به سایت هایی مانند یاهو و گوگل در دستور کار کمیته ارتباطات مجلس قرار گرفته است”.
او افزود: “پیگیری ها نشان می دهد که مشکل به وجود آمده در دسترسی برخی کاربران به سایت های اینترنتی احتمالا به دلیل قطع استفاده از پورت های VPN غیرمجاز باشد. ظرف چند روز گذشته پورت های VPN غیرقانونی در کشور مسدود شده و براساس اعلام قبلی مسئولان، از این پس تنها VPN های قانونی و ثبت نام شده، قابلیت استفاده خواهند داشت؛ در این راستا این احتمال وجود دارد که قطع ورودی VPN ها مشکلات فنی در دسترسی کاربران به سایر سایت های اینترنتی به همراه داشته است که البته در این زمینه باید بررسی های بیشتری صورت گیرد”.
گفته می شود نهاد های حکومتی علاوه بر انگیزه های معنوی، اهداف مالی نیز از قطع VPN ها را دنبال می کنند و به دنبال درآمد زایی برای خود از طریق انحصاری کردن فروش VPN هستند.
