ری تکی
قدرتهای بزرگ مشغول تحریم ایران هستند. این تحریمها تنها زمانی کاهش مییابند که تهران جنبههای کلیدی برنامه هستهای خود را متوقف کند. در همین حال، ایران از دادن امتیاز خودداری میکند و میداند که بالارفتن توانایی هستهای به معنای بالارفتن قدرت چانهزنی است. بنابراین هیچ یک از طرفین از موضع خود کوتاه نمیآیند.
بهترین راه برای از بین بردن این دور باطل این است که به دنبال یک توافق بزرگ نباشیم بلکه به مواردی محدود بسنده کنیم تا دیوار بیاعتمادی فرو ریزد و بعد به فکر دستاوردهای بیشتر بیافتیم.
استراتژی اصلی آمریکا این است که تحریمهای بیشتر میتواند برای موفقیت در مذاکرات نقشی مهم داشته باشد.
سیاست تحریم آمریکا موفقیتهای بسیار بیشتری از آنچه متصور میشد داشته است، چراکه واشنگتن توانسته است بخش اعظمی از جامعه بینالمللی را همراه خود کند. با این حال، جالب است که هر چه سیاست تحریم موفقتر میشود، قدرتهای بزرگ انعطاف کمتری از خود نشان میدهند.
ایران مسحور دستاوردهای خود شده است. آنها میدانند که آمریکا علاقهای به برنامه ساخت بمب ایران ندارد، اما آمریکا از جاهطلبیهای هستهای ایران برای پیشبرد تغییر رژیم در این کشور استفاده میکند. تهران با توسعه حجم تاسیسات خود میخواهد موضع قویتری در مذاکرات هستهای داشته باشد.
روحانیون در دام دستاوردهای خود افتادهاند: هر چه برنامه هستهای آنها پیشرفتهتر میشود، میل کمتری به اذعان ماهیت اصلی آن و گرفتن امتیاز بیشتر دارند.
آمریکا غنیسازی 20 درصدی اورانیوم ایران را خطرناک ترین بخش فعالیتهای هستهای این کشور میداند. ایران در مواردی نسبت به مذاکره در این مورد روی باز نشان داده است.
ایرانیها همواره ادعا کردهاند که جامعه بینالملل نتوانسته است سوخت مورد نیاز برای راکتور تحقیقات پزشکی این کشور را فراهم آوردن و میخواهد غنیسازی اورانیوم را پیش ببرد. ایران از این طریق پیش شرط توقف غنیسازی 20 درصدی اورانیوم را تعیین کرده است.
منتقدان اعتقادی به توافق تنها بر سر اورانیوم 20 درصدی ندارند و به درستی عنوان میکنند که توقف چنین تلاشهایی مسیر ایران را عوض نمیکند. آنها همچنین میگویند چنین توافقی مهارت ایران در زمینه تکنولوژی پیچیده هستهای را نیز به عقب بازنمیگرداند.
اما هدف اصلی چنین چانهزنی، دور کردن دو طرف از ادبیات خود است. رسیدن به مصالحه، هر چند جزیی، میتواند غرب را متقاعد کند که میشود به ایران به عنوان یک همراه در کنترل سلاح نگاه کرد. توقف غنیسازی 20 درصدی اورانیوم میتواند زمان برای برنامه هستهای ایران را تمدید کند و برخی از نگرانیهای غرب و اسرائیل را کاهش دهد. همچنین میتواند ذهن جمهوری اسلامی را از این پنداشت که دیپلماسی فقط نیرنگی برای افزایش فشار بر رژیم است دور کند.
با اینکه چانهزنیها و پیشنهادات زیادی عنوان شده است، سطح بیاعتمادی بین طرفین بسیار زیاد است. یک سازش خفیف نمیتواند به شکلی اساسی پیچیدگی فنی برنامه هستهای ایران را تغییر دهد، اما ممکن است جو سیاسی را که تا به حال به مصالحه ای نیانجامیده است، عوض کند. تنها آن زمان است که قدرتهای بزرگ و ایران میتوانند به سوی راهحلهای بنیادی پیشروی کنند.
منبع: نیویورک تایمز -31 ژانویه 2013