با آتش بس میان مقتدا صدر، رهبر تندروی شیعه و سه فرستاده نخست وزیر شیعه عراق، دیگر کوچکترین تردیدی در مورد نفوذ گسترده ایران بر وقایع کشور همسایه اش عراق به جا نمانده است زیرا محلّ امضای توافقنامه، ستاد فرماندهی حاکمیت مذهبی ایران یعنی شهر قم بود و رهبری مذاکرات را، به گفته یک منبع موثق، یک نظامی ایرانی امّا نه یک نظامی معمولی بلکه سردار قاسم سلیمانی فرمانده شاخه قدس سپاه پاسداران برعهده داشت.
برحسب تصادف، دست کم دو تن از سه فرستاده ویژه آقای المالکی یعنی هادی عامری و علی ادیب ملیت های عراقی ــ ایرانی دارند و هردو دوران تبعید خود را در تهران گذرانده اند. آقای ادیب مانند نخست وزیر عراق از اعضای حزب مذهبی الدعوه است و هادی عامری رئیس تشکیلات شبه نظامی بدر است که در سال 1980 با بهره مندی از کمک های مالی و آموزشی ایران تأسیس شد و هم اکنون سازماندهی ارتش ملّی نوین عراق را بر عهده دارد.
در طول یک هفته ای که درگیری ها در عراق ادامه داشت و حداقل 470 کشته و هزاران زخمی برجای گذاشت، آمریکا ضمن تأئید عملیات نیروهای دولتی و کمک به آن ها، به کرّات ازتهران خواست از نفوذ خود برای تثبیت اوضاع استفاده کند”. پاسخ تهران به این درخواست مثبت بود. بسیاری از سیاست پیشگان عراقی معتقدند که واشنگتن و تهران به رغم وارد آوردن اتهامات متقابل به یکدیگر، دست کم دراین مورد با هم توافق دارند که نباید گذاشت هرج و مرج عمومی برعراق حاکم شود.
گویا آمریکائی ها که به علّت تهاجم به شورشیان سنی القاعده در شمال عراق، نمی توانند در بصره حضور نظامی دائم داشته باشند حرف المالکی را باور کرده اند که گفته بود این حمله برای او تقریباً حکم پیاده روی را دارد. تنی چند از ژنرال های عراقی اذعان داشته اند که از جنگجوئی ارتش مهدی و قدرتش در بسیج هواداران خود در تمامی شهر های بزرگ شیعه نشین جنوب وحتی بغداد” غافلگیر” شده اند.
المالکی در این حمله به هیچیک از اهدافی که مدّ نظرداشت دست نیافت.” هجده گروه شبه نظامی” بصره ــ بنا به آمار هشام داوود، محقق عراقی ــ فرانسوی ــ همچنان در محلّ ضور دارند و به کارهای قاچاقی پرمنفعت خود ادامه می دهند.
هیچیک از محله های بصره یا مناطقی که تحت نفوذ ارتش مهدی قرار دارند به دست نیروهای دولتی نیفتاده است. صدها نیروی پلیس و سرباز در تمام نقاط کشور حاضر نشدند به طرف شبه نظامیان تیراندازی کنند و تعدادی از آن ها به نیروهای مخالف پیوستند. سی هزار نیروی ارتش نوین و پلیس عراق که تحت نظارت آمریکائیان آموزش دیده اند، در نخستین عملیات وسیع خود به فرماندهی حکومت ملّی برای پیشروی و نجات خود از معرکه ناچار شدند از متحدین آنگلوــ ساکسون کمک بخواهند.
پیشنهاد نخست وزیر برای “خرید” سلاح های سنگین مبارزان به بهای سنگین که تا هشتم آوریل اعتبار دارد عملاً نتیجه ای نداشته است.
آقای مالکی که نسنجیده قسم خورده بود تا” زمان پیروزی” در بصره بماند، مجبورشد به بغداد برگردد در حالیکه اعتبار سیاسی او به مراتب ضعیف ترازمرحله پیش از آغاز تهاجم شده است. اینکه او روز سه شنبه عملیات را “موفقیت آمیز” خواند و حاضر نشد پایان آن را اعلام کند هیچ تغییری در واقعیت نمی دهد. تردیدی نیست که تا پیش از انتخابات محلّی اوّل اکتبر باز هم نیروهای شیعه به جان یکدیگر خواهند افتاد. ولی تا درگیری بعدی، آنچنان که محمود اوتمان نماینده کرد نزدیک به رئیس جمهور عراق و مطلع سیاسی با تأسف می گوید: “فعلاً این پیروزی بزرگی برای ایران است. تهران نشان داد که اوست که دست بالا را در امور ما دارد نه واشنگتن. هدف ایران اینست که ملکی را چنان تضعیف کند که مجبور شود تن به اهدافش بدهد. همین حالا هم ناچار شده است برای توافق به قم روی آورد”.
بوش رئیس جمهور آمریکا که که از ابتکار متحد عراقی خود حمایت کرده و آن را “آزمایشی تاریخی برای عراق آزاد” خوانده بود بی شک الان مشغول جویدن ناخن هایش است.
منبع: لوموند، 3 آوریل