ناصر طربیان
”عید امسال از ایامی است که افزایشی در عوامل تولید نخواهیم داشت و بازار کاملا قابل کنترل و تنظیم است.” مسعود میرکاظمی وزیر بازرگانی دولت محمود احمدی نژاد در حالی روزهای گذشته این سخنان را بر زبان راند که در آخرین روزهای سال 86 افزایش بی رویه قیمت اقلام مورد نیاز مردم، مشکلات زیادی ایجاد کرده است.
وی طی همین گفت و گو با خبرنگاران گفته است: “سال گذشته مردم شاهد اقدامات صورت گرفته برای کنترل قیمت ها درشب عید بودند به گونه ای که با مقایسه نوروز 85 با نوروز 84 این امرکاملا مشهود است.“
مسعود میرکاظمی افزوده: “در نوروز 85 علی رغم اینکه میوه و مرکبات از کشاورزان به قیمت بالاتری خریداری شده بود اما به نسبت نوروز 84 قیمت ها بسیارمناسب تر بود و با ذخیره سازی که توسط بخش های مردمی و با مدیریت وزارت بازرگانی صورت گرفت و با تسهیلات ارائه شده ذخایر موجود درروزهای پایانی سال به بازار عرضه شد که در تمام طول عمرم نوروز 85 تنها نوروزی بود که قیمت میوه افزایش نداشت.“
اما واقعیت این است که برخلاف نظر وزیر بازرگانی، این روزها تقریباً همه کسانی که برای خرید های معمول پایان سال خود به بازار و مراکز فروش کالاها مراجعه کردند با گرانی بی سابقه ای روبرو شدند.
موج جدید گرانی ها در حالی هر روز بیش از روز قبل خود را بر زندگی روزمره مردم تحمیل می کند که پیش از این محمود احمدی نژاد رییس جمهوری اسلامی ایران، گرانی ها را دروغ رسانه ای خوانده و گفته بود: “گرانی ها جنگ روانی است که مطبوعات و مخالفان راه انداخته اند.“
او چندی بعد حرف خود را “تا حدودی” پس گرفت، اما هنوز از اقدامی جدی خبری نیست.
به گزارش خبرگزاری ها امسال در آستانه عید نوروز قیمتها حداقل نسبت به سال گذشته 30 درصد افزایش یافته ونظارت دولت در این خصوص ضعیف است.
در حال حاضر قیمت هر کیلو گرم گوشت به ۹ هزار تومان افزایش یافته است؛ ضمن آنکه با توجه به سیل تقاضا در روزهای پایانی سال، عرضه مواد پروتئینی هم پاسخگوی نیاز بازار نیست.
در این میان وعده مسوولان دولتی مبنی بر توزیع گوشت ارزان قیمت تا متعادل شدن قیمت ها به آرزویی مبدل شد که با گذشت چندین ماه از آن هنوز فاصله بسیاری با واقعیت دارد. آن هم در حالیکه پیش از این کارشناسان در مورد گرانی گوشت هشدار داده بودند.
همزمان در روزهای اخیر قیمت مرغ نیز در بازار تهران به بیش از 2700 تومان در هر کیلو رسید که افزایشی 30 درصدی را رقم زد. قیمت مرغ در حالی افزایش یافته که عرضه مرغ منجمد نیز آغاز شده اما به دلایل مختلف از قبیل عدم بهداشتی بودن مرغ های منجمد، مردم تمایل زیادی به خرید آن نشان نمی دهند و عمده دلیل افزایش قیمت مرغ گرم نیز همین موضوع است.
همچنین در حالی که معاون مالی و اداری وزارت بازرگانی پیش از این در گفت و گو با ایرنا خاطر نشان کرده بود که “تمهیدات لازم برای میوه شب عید اندیشیده شده و به اندازه کافی میوه در انبارها ذخیره شده است” قیمت میوه نیز به طور بی سابقه ای افزایش یافته به طوری که قیمت هر کیلو پرتقال مصری که به دلیل یخ زدن تولیدات داخلی، اخیرا وارد کشور شده، به بیش از 1500 تومان رسیده است. این در حالی است که وزارت بازرگانی تعرفه واردات میوه را نیز در ماه های اخیر کاهش داده بود.
علیخانی در پاسخ به این سؤال که آیا میوه های یخ زده زمستان در شب عید به مردم داده می شود یا نه تأکید کرد: “میوه های یخ زده برای عید توزیع نمی شود زیرا میوه های یخ زده خارج از سیستم تنظیم میوه ها است.“
وی گفت: “کار ذخیره سازی و انبار میوه های شب عید از آبان ماه آغاز شده است و این میوه ها در شب عید در اختیار شهروندان قرار می گیرد.“
معاون وزیر بازرگانی در پاسخ به افزایش قیمت های اخیر برخی از اجناس، اظهار داشت: “آب و هوا و تقاضای مردم بر قیمت ها تأثیر بسزایی دارد و افزایش قیمت ها را به وجود آورده است.“
به گزارش ایرنا، وی با اشاره به اینکه قیمت تخم مرغ به زودی کاهش می یابد تأکید کرد: “قیمت تخم مرغ از قیمت کنونی کاهش می یابد ولی درصد کاهش آن مشخص نیست.“
کارشناسان و سیاست های دولت
کارشناسان اغلب سیاست های نامناسب دولت در عرصه اقتصاد راعامل چنین گرانی هایی می دانند. به گزارش خبرگزاری مهر مرتضی الله داد، کارشناس مسایل اقتصادی معتقد است، زمانی که تقاضا افزایش می یابد اما به میزان آن عرضه ایجاد نمی شود، قیمت ها سیر صعودی پیدا می کنند که در این مواقع مردم باید خریدهای پایان سال خود را زودتر انجام دهند تا از میزان تقاضا کاسته شود.
وی می افزاید: “دولت می تواند به افزایش عرضه کالاهای مورد نیاز ارزان کمک کند به گونه ای که درپایان سال مایحتاج مردم ازجمله پوشاک ازطریق فروشگاه های عرضه مستقیم کالا یا فروش بهاره درسطح گسترده وبدون واسطه تامین شود.“
این کارشناس مسایل اقتصادی خاطرنشان می کند: “یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اقتصادی کشور ما وجود واسطه ها است؛ به گونه ای که حاشیه سود میان از تولید کننده تا مصرف کننده نصیب این قشرمی شود.“
محمد قلی یوسفی کارشناس دیگر مسایل اقتصادی می افزاید: “تزریق درآمدهای نفتی به کشور و گسترش بوروکراسی اداری موجب افزایش هزینه های دولت می شود و زمانی که عرضه کالا به اندازه کافی نباشد به طورطبیعی افزایش نقدینگی و ایجاد تورم وافزایش قیمت ها را دربرخواهد داشت.“
به گفته وی، عرضه یک فرآیند بلند مدت است که نیازمند سرمایه گذاری، امنیت اقتصادی و شفافیت درقوانین و مقررات است ازاین روعرضه کالا دربلند مدت نتیجه مثبت خواهد داشت نه درکوتاه مدت.
یوسفی، کسری بودجه دولت، افزایش نقدینگی، تبدیل ذخایرارزی به ریالی و تزریق به جامعه، افزایش بی رویه نرخ سود بانکی و تغییرنرخ ارزرا ازجمله سیاست های نادرست دولت می داند ومعتقد است این عوامل موجب کاهش شدید ارزش پول ملی شده به گونه ای که هم اکنون یک ریال ایران معادل یک بیستم روپیه هند است.
وی وجود پول های سرگردان وسرایت آن از یک بخش به بخش دیگری از اقتصاد کشوررا هم ازریشه های تحمیل تورم درکشورمی داند.
تذکرهای بی فایده به دولت
پیش از این وهمزمان با آغاز موج گرانی ها، پنجاه تن از اقتصاد دانان و استادان دانشگاه که برخی از آنها پیشتر سمت هایی در بخش های اقتصادی دولت داشتند، در نامه ای سرگشاده به محمود احمدی نژاد، نسبت به عواقب سیاست های دولت هشدار داده بودند.
کارشناسان اقتصادی در این نامه “عدم پایبندی دولت نهم به قواعد حکمرانی خوب، نامساعد کردن فضای سرمایه گذاری و محیط کسب و کار در کشور، افزایش بی رویه واردات، اتخاذ سیاست مالی انبساطی، سیاست پولی انبساطی ونرخ تورم بالا، بحران در بازار سرمایه، وضعیت نابسامان نظام بانکی و مداخله بیرویه در بازار کار” و برخی دیگر از سیاست های دولت را به عنوان محورهای هشدار مد نظر قرار داده بودند.
آنها هم چنین “طرح شعار عدالت اجتماعی به عنوان محور اصلی دولت نهم ” را موجب برانگیختن “انتظار و توقع توسعه و رونق سریع اقتصادی در اکثریت بزرگی از مردم این سرزمین” دانسته، و درباره شکست احتمالی چنین شعاری و عواقب احتمالی آن هشدار داده بودند.