عقب نشینی نکردم

سهیل آصفی

“خطر حکومتی شدن کانون وکلا” و “تهدید استقلال کانون” از جمله مسائلی است که در روزهای گذشته در پی کناره گیری بهمن کشاورز، رئیس سابق هیات مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز در محافل سیاسی و حقوقی کشور شنیده می شود. بهمن کشاورز در گفتگو با “روز” ضمن طرح این مطلب که ترجیح می دهد در شرایط فعلی در مورد کناره گیری خود بیشتر صحبت نکند، تاکید می کند: “ کاندیدا نشدن بنده در مرحله فعلی نه به این مفهوم است که از تلاش خودداری یا فعالیت را رها کرده ام و نه به معنای اینکه از حرکتی خودداری خواهم کرد “.

آقای دکتر کشاورز، شما در جلسه هیات مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز از نامزدی برای ریاست کانون در دوره جدید کناره گیری کردید و علت این تصمیم خودتان را “رعایت مصالح کانون وکلا و ملاحظات شخصی” عنوان کردید. کدام مصالح و کدام ملاحظات؟

در این مورد خاص ترجیح می دهم توضیحی بیش از آنچه که داده ام و شما هم شنیده اید و الان هم بیان فرمودید نداشته باشم و شما هم مرا معذور بدارید.

گفتید که کماکان “ایستاده مردن را به راکع و ساجد ادامه حیات دادن” ترجیح می دهید. خب منظورتان چیست، مگر این شرایط به چه شکل بوده که…

به گمان من این هم یک قسمتی است از آنچه بنده به عرضتان رساندم. من مرجح می دانم که بیش از این در مورد آن توضیح ندهم. آنچه که در عرایض من در آن روز آمده و منعکس شده است حاوی دیدگاههای کلی و اصولی من است که در تمام مدت زندگی حرفه ای و شغلی خود به آن معتقد بودم و آن را رعایت کرده ام. اینکه در زمان خداحافظی از ریاست هیات مدیره آن را به صورت مضبوط و مجموعه ای بیان کردم فقط به این منظور است که همکاران من و وکلای دادگستری مجموعه ای از دیدگاها و عقاید بنده را در کنار هم و یک جا داشته باشند و در نظر بگیرند.

با وجود انتشار خبر “کناره گیری” شما، اسماعیل مصباح، نایب رئیس کانون وکلای مرکز گفته است که کشاورز آنطور که در رسانه ها آمده، کناره گیری نکرده، دوره یکساله ریاست ایشان به پایان رسیده و ایشان دیگر برای دوره بعد کاندیدا نشده. همینطور است؟

البته علی الااصول این فرمایش ایشان درست است. برای اینکه در انتخاباتی که در بیست و یکم فروردین ماه انجام شد، بنده اصلا کاندیدای ریاست هیات مدیره نشدم و جناب آقای دکتر افتخار جهرمی تنها کاندیدا بودند.

آقای افتخار جهرمی، تا قبل از سال 76 هم که ریاست کانون انتصابی بود در این سمت حضور داشته است؛ با توجه به حضور دوباره ایشان در این سمت گمان می کنید تحولات داخلی کانون وکلای دادگستری به کدام سو می رود؟

گمان می کنم که به هر حال حضور ایشان در شرایط حاضر می تواند مفید باشد و در زمان مدیریت انتصابی هم باید یادی بکنیم از مرحوم فاطمی قائم مقام ایشان. آنها در حدی که ممکن بود در همان زمان هم قوانین را اجرا کردند. بنا بر این الان هم، آنچه که از ایشان توقع می رود اجرای قوانین است و در عین حال بردن قضایا به مسیری که استقلال کانون وکلا به نحو مطلوب و کامل حفظ شود.

آقای کشاورز، در دوران پر تب و تاب انقلاب بهمن 1357، مانند بسیاری از عرصه های دیگر، غلیان خاصی در کانون وکلای دادگستری حاکم بود، مساله همافران بود، بحث های دو جریان عمده لیبرال و چپ در کانون. یک سو دکترعبدالکریم لاهیجی، هدایت الله متین دفتری و سوی دیگر دکتر ناصر زرافشان و… از آن طرف مکتبی ها و نزیه… هر یک از همکاران شما که به نام آنها اشاره شد در دل حوادث سیاسی و اجتماعی کشور سرنوشتی پیدا کردند اما شما ماندید. با دادگاه کرباسچی برای عام و خاص مشهور شدید. امروز هم که کناره گیری کرده اید همچنان از “رعایت مصالح و ملاحظات” می گویید. چرا؟

اقتضای اوضاع و احوال در آن زمان همان بود که فرمودید و مقتضیات زمان و مکان و وقایع بعد از آن هم این بود که کسانی بروند و کسانی بیایند و ما جزو کسانی بودیک که ماندیم.

راضی هستید که ماندید و امروز هم به این شکل کناره گیری کردید؟

از این ماندن به هیچ وجه پشیمان نیستم و خود را صاحب خانه و حق می دانم. علت ماندن هم همین بود. هنوز هم همین احساس و ادعا را دارم.

یعنی این کاندیدا نشدن شما هم اصولا چندان شکل اعتراضی ندارد و در چهارچوب همان مصلحت بینی های خاص عملکرد حرفه ای شما باید آن را تعبیر کرد؟

کاندیدا نشدن بنده در مرحله فعلی نه به این مفهوم است که از تلاش خودداری کردم یا فعالیت را رها کرده ام و نه به معنای اینکه از حرکتی خودداری خواهم کرد. بلکه آنچه مسلم است اینگونه تغییرات تاکتیکی همواره در تحولات اجتماعی وجود داشته و گاه ضروری و لازم بوده است. در این مورد هم تصور می کنم در وضعیت جدید، کماکان خدمتگزار خواهم بود و از مواضع قبلی خود در مورد کانون وکلا و لزوم حفظ استقلال آن کوچک ترین عقب نشینی نکردم و نخواهم کرد.

حضور مفید زرافشان برای استقلال کانون

کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس، از کناره گیری شما ابراز تعجب کرده است. بسیاری از صاحب نظران هم این مساله را خطری در راستای “حکومتی شدن” کانون وکلا ارزیابی کرده اند. نظر شما چیست؟

البته من از نظر کمیسیون محترم قضایی مجلس خبر ندارم. الان از شما دارم می شنوم. اما آنطور که می دانم کمیسیون محترم قضایی شاید در حد ما دغدغه استقلال کانون وکلا را دارد؛ لذا ما بسیار امیدواریم آنچه که این کمیسیون محترم انجام خواهد داد در راستای حفظ کامل استقلال کانون وکلا باشد و قطعا هم جز این نخواهد بود. اینکه با کنار رفتن کسی و تعویض افراد، احیانا رویدادهایی ناگهانی بروز کند، در تحولات اجتماعی قابل دفاع و محتمل نیست. نقش شخصیت در تاریخ محدود است و افراد در هر حوزه و موقعی که باشند، تاثیرات محدود خود را دارند. بنابراین آنچه مهم و تعیین کننده است، روند کلی تحولات اجتماعی است که می تواند وابسته به کلیه آحاد یک صنف، یک گروه یا یک اجتماع یا یک کشور باشد و باید باشد. در مورد کانون وکلا و تحولات آن نیز این قاعده کلی حاکم است.

تغییراتی که امروز در کانون وکلا جریان دارد را چقدر می توان مربوط به ویژگی های انقباضی دولت نهم در صحنه سیاسی امروز کشور دانست؟

توجه داشته باشید که مسائل مربوط به کانون وکلا و مسائل مربوط به حق دفاع مردم، ارتباط آنچنان زیادی با دولت ندارد. یعنی با قوه مجریه. بلکه آنچه که بیشتر مطرح است بین کانون وکلا و قوه قضاییه مطرح است. در این میان داور و تصمیم گیرنده نهایی و مرجعی که تکلیف را تعیین خواهد کرد، مجلس است. بنابراین صرفنظر از اینکه در مورد سیاست های انقباضی نظری داشته باشم، این مقولات را در قضایایی که در مورد استقلال کانون وکلا مطرح است چندان دخیل و موثر نمی دانم.

در هفته های گذشته، یکی از برجسته ترین وکلای دادگستری ایران، دکتر ناصر زرافشان بعد از تحمل پنج سال زندان به دلیل وکالت پرونده قتل های سیاسی موسوم به “قتل های زنجیره ای”، آزاد شد. حضور دکتر زرافشان و تاثیر گذاری او را در روندی که امروز در تغییر و تحولات مربوط به کانون وکلای دادگستری جریان دارد، چگونه می بینید؟ زرافشان از “ایستادن” کانون و نه عقب نشینی گفته است…

آقای زرافشان از همکاران بسیار خوب و محترم ما هستند. در مورد زندانی شدن ایشان که در آغاز دوره قبلی ریاست بنده بود هم در آن زمان متاثر و متاسف بودم و هم این تاسف و تاثر در طی زمان ادامه پیدا کرد و هم سعی خود را برای حل این مشکل کردم که مفید فایده واقع نشد. ایشان با گذراندن دوره محکومیت خود آزاد شدند. از آنجا که فردی سازنده و با استعداد و مقاوم در امور وکالتی هستند و برای وکالت تعریف خاصی دارند و آن را به عنوان یک ارزش می شناسند، مطمئنا آزادی ایشان برای ادامه فعالیت در راستای حفظ استقلال کانون مفید خواهد بود. به طور کلی به گمان من تمام وکلای صاحب نظر و صاحب قلم و صاحب بیان، صرفنظر از گرایش های سیاسی خود، در این مورد می توانند و باید موثر باشند.

سپاسگزارم