هنر روز، در بخش کتاب می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند، به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود، ولی این امر به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
P.O.Box 94000 creteil cedex
France10014
آب فکر می کرد
دفتر دیگری ا ز سروده های عاطفه گرگین
101 ص، نشر گردون، 2008
شعرهای زنی که از سپیده می آید
عاطفه از سپیده آمده است با زخم ها بر جان وروح. سا لیان دراز نوشته و جنگ منتشر کرده و در متن هنر معاصر ایران حضوری دائم و تاثیر گذار داشته است. حال سال هاست در غربت فقط می سراید و دور از جنجال های رایج جانش را در شعر می ریزد.
آب فکرمی کرد، دفتری از شعرهای دوران دیگری است که غربت و عاطفه واندیشه درهم گره می خورد، به زبانی صیقل خورده می رسد و راه ویژه شعر عاطفه را می رود:
نومید وار قدیس من
در پشت پنجره اینک
کسی صدایم زد
دیدم توئی که بادستهای جنگلی ات
از سپیده می آئی
ماندم
و دست های خویش
گشودم
زبانی که در شعرهای کوتاه به گوهر شعر می رسد. شعرناب؛ جهانی درچند کلمه:
تن آغشته به شراب تو
به من تعارف می کند
خمیازه های چشم تو
آفتاب خسته ای است
که غرور راغروب می کند
هزارپیشه
نویسنده چارلز بوکوفسکی
مترجم وازریک درساهاکیان
248 ص، سوئد: کتاب ارزان و خانه هنر و ادبیات گوتنبرگ، 2008، چاپ اول
هزارپیشه عنوانی است که مترجم خوش سابقه ارمنی تبار ایرانی برای دومین رمان چارلز بوکوفسکی به نام Factotum(1975) برگزیده که به تمامی گویای سرنوشت شخصیت اول آن هنری چیناسکی-نامی که بوکوفسکی برای نامیدن خویش در داستان های حدیث نفس گونه اش برگزیده- است.
هزارپیشه اولین رمانی است که از بوکوفسکی به فارسی منتشر می شود. تاکنون قصه های کوتاه و اشعاری چند از بوکوفسکی به فارسی منتشر شده که با وجود دقت مترجمین در اکثر موارد به دور از امانت داری است. چون زبانی که بوکوفسکی برای نوشتن-شعر و نثر- برگزیده، زبان کوچه و بازار و مملو از کلماتی است که در زبان فارسی تابو به شمار رفته و پس از انقلاب از قاموس زبان فارسی ناپدید شده اند. چنین اتفاقی سبب شده تا مترجمین حرفه ای کمتر به سراغ بوکوفسکی بروند و هرگاه چنین کرده اند، لزوم جرخ و تعدیل آثار وی را نیز بر خود تحمیل نموده اند که این امر نسخه فارسی را از اصالت سبکی وی تهی ساخته است.
وازریک درساهاکیان نامی است که دوستداران سینما و ادبیات آن را با کارهای بزرگ و گاه بنیادینی که در آشفته بازار اوایل انقلاب برای کار برگزیده و به شکلی نفیس به فارسی برگردانده بود، به خاطر دارند. کتاب هایی مانند تاریخ سینما(اریک رد)، فن تدوین فیلم(کارل رایتس) یا آثار ادبی مانند خبرچین(لیام اُ فلاهرتی)، مگس ها(ماریانو آزوئلا) و آمریکایی که من کشف کردم(ولادیمیر مایاکوفسکی) که در قیاس با ترجمه های هم روزگار خود از زبان فارسی پیراسته و دقیقی برخوردار بودند و امانتداری و اشراف درساهاکیان بر زبان اصلی آنها تا امروز ماندگار ساخته است.
درساهاکیان که در سال های پایانی دهه 1360 از ایران خارج شده و ابتدا در اروپا و سپس آمریکا رحل اقامت افکند، نزدیک به دو دهه است که جز نوشتارهای کوتاه چیزی منتشر نکرده و هزارپیشه اولین کتاب او پس از 20 -در عین داشتن کارنامه ای ارزنده و گرانقدربالغ بر 20 کتاب-است.
درساهاکیان با وجود دور بودن از بستر زبان کوشیده تا به زبان فارسی به روز و مناسبی جهت برگردان رمان مشهور بوکوفسکی دست یابد و فرجام کار حتی در نگاه اول بسیار غبطه برانگیز به چشم می آید. قهرمان داستان هنری چیناسکی یک آمریکایی لهستانی تبار است که در سال های پایانی جنگ جهانی دوم-زمانی که هم سن و سال هایش در اروپا سرگرم جنگ با نازی ها هستند-هر کار پستی را می پذیرد تا گاه در اوقات فراغتش در کنار نوشخواری، زنبارگی و ولگردی داستان نوشته و به مجلات ادبی ارسال کند. او می خواهد نویسنده شود و به عنوان نویسنده شناخته شود. در زندگی کولی واری که در پیش گرفته و هیچ عاقبت خوشی نمی توان بر آن تصور کرد، هیچ چیز دیگری برایش مهم نیست. او منتظر است؛ منتظر اینکه جامعه ادبی او را کشف کند.
”اولین بار بود که پا می گذاشتم تو این شهر، امیدوار بودم دری به تخته بخورد و بخت بهم رو کند.
باران قطع شد و آفتاب در آمد. تو محلۀ سیاه ها بودم و داشتم خیلی آهسته قدم می زدم.
«آهای سفید بدبخت مافنگی!»
چمدان را گذاشتم زمین. زن سیاه دو رگه ای را دیدم که نشسته بود رو پله های هشتی خانه اش و پاهاش را تاب می داد. بدک نبود، اما پیدا بود دمی به خمره زده.
«سام علیک، سفید بدبخت مافنگی!»
چیزی نگفتم. همان جا ایستادم و بهش خیره شدم.
«کون و کپل تر تمیز دوست داری، سفید بدبخت مافنگی؟»
بعد هم زد زیر خنده. پاهایش را انداخته بود رو هم و پاشنه هاش را می انداخت بالا و پایین. لنگ و پاچۀ خوبی داشت.“
هزارپیشه به ویراستاری ناصر زراعتی توسط دو انتشاراتی ایرانی در سوئد منتشر شده و علاقمندان برای خرید آن می توانند با شماره های 004687527709 کتاب ارزان() و 00493115227 خانۀ هنر و ادبیات گوتنبرگ و یا آدرس -BOKARTHUS- تماس بگیرند.
معتقدات و آداب ایرانی (از عصر صفویه تا دوره پهلوی)
نویسنده: هانری ماسه
ترجمه: مهدی روشن ضمیر
440 ص، تهران: انتشارات شفیعی، 1387، چاپ اول
این کتاب که ترجمه جلد اول کتاب «معتقدات و آداب ایرانی»، تالیف «هانری ماسه»، پژوهشگر و ایران شناس فرانسوی است، یکی از منابع و ماخذ معتبر در زمینه فرهنگ عامه و آداب و رسوم مردم ایران شمرده می شود. یکی از ویژگی های این کتاب آن است که نویسنده آن، تقریبا تمام سیاحت نامه ها جهانگردان اروپایی و آثار نویسندگان ایرانی درباره آداب و رسوم مردم ایران از عصر صفوی تا دوره پهلوی را خوانده و حاصل آن را در اثر خود منعکس کرده است. مطالب کتاب در قالب نه فصل با این عناوین تدوین شده است: 1- آبستنی، زایمان، کودکی؛ 2- زناشوئی؛3- مرگ و مراسم تشییع جنازه؛ 4- مراسم ادواری، 5- هواشناسی عامیانه: آسمان و فضا؛ 6- حیوانات؛ 7- گیاهان؛ 8- آب ها؛ 9- پیش گویی، غیب گویی.
قومیت ها و قانون اساسی
نویسنده: کرم جعفری
116 ص، تهران: انتشارات اندیشه نو، 1386، چاپ اول
در ایران از انقلاب مشروطه تا به امروز، شکل گیری ناسیونالیسم قومی و مسائل و مشکلات ناشی از آن، باعث پیدایش بحران های قومی و منطقه ای فروانی شده و به دفعات مختلف کشور را تا مرز تجزیه پیش برده است. در کتاب حاضر، جایگاه حقوق قومیت ها در قوانین اساسی ایران و پیامدهای سیاسی آن، به دور از موضع گیری های ایدئولوژیک و تنگ نظرانه، مورد بررسی قرار گرفته است. بخشی از کتاب نیز به تجزیه و تحلیل خواسته ها و مطالبات اقوام مختلف ایرانی در صد سال اخیر می پردازد. عناوین مباحث اصلی کتاب عبارتنداز: «جایگاه حقوق قومیت ها در متون حقوق بین المللی»، «جایگاه حقوق قومیت ها در قانون اساسی مشروطه و پیامدهای سیاسی آن» و «جایگاه حقوق قومیت ها در قانون اساسی جمهوری اسلامی و پیامدهای سیاسی آن».
معماران و مرمت گران سنتی اصفهان
نویسنده: سید مهدی سجادی نائینی
تصحیح، تدوین و اضافات: گیتی آذر مهر
344 ص، اصفهان: سازمان فرهنگی – تفریحی شهرداری اصفهان، 1387، چاپ اول
در این کتاب، گروهی از معماران، استادکاران، بنایان و مرمت گران اصفهانی که آثار و بناهای زیبایی در این شهر ساخته و از خود به یادگار گذاشته اند، معرفی می شوند. در حقیقت کتاب حاضر شرح حال برخی از استادکاران، هنرمندان و معمارانی است که همه زندگیشان را وقف آثارشان کردند و در این راه از فداکاری و از خودگذشتگی دریغ نکردند. بسیاری از آنها، با همه ایثار و از خودگذشتگی، هنوز مهجور و گمنام مانده اند. کتاب شامل سه فصل با عناوین زیر است: «معرفی برخی معماران، بنایان و استادکاران متقدم اصفهان»، «یادی از معماران، مرمتگران و خادمین متاخر آثار و ابنیه تاریخی اصفهان» و «هنرمندان معاصر معماری، استادکاران، مرمتگران ابنیه و تزیینات وابسته».
زبان، گفتمان و سیاست خارجی (دیالکتیک بازنمایی از غرب در جهان نمادین ایرانی)
نویسنده: مجید ادیب زاده
232 ص، تهران: نشر اختران، 1387، چاپ اول
کتاب «زبان، گفتمان و سیاست خارجی»، اثری در حوزه مطالعات فرهنگی است. این اثر، تاریخ و سیاست ایران را در پرتو زبان و کاربردهای گفتمانی آن در جهان فرهنگی ایران معاصر کند و کاو می کند. در واقع، این اثر یک هستی شناسی از پدیده ظریف و ناملموس زبان و امر گفتمانی است و در آن زبان به عنوان یک امر سیاسی در نظر گرفته شده است. «زبان، گفتمان و سیاست خارجی» به خواننده نشان می دهد که زبان و امر گفتمانی چگونه با سیاست ایران معاصر گره خورده است. به علاوه، از طریق تبارشناسی شیوه های بازنمایی تصویر غرب در لا به لای جهان نمادین متن ها و گفتمان های ایرانی نیم قرن اخیر، این واقعیت را نشان می دهد که گفتمان سیاست خارجی ایران ریشه های عمیقی در این جهان نمادین دارد.
آسیب شناسی سینمای کودک و نوجوان
مؤلف: امیر فرض اللهی
340 ص، تهران: انتشارات فردوس، 1387، چاپ اول
این کتاب، مجموعه گفتگوهایی است با پانزده تن از دست اندرکاران سینما در ایران درباره وضعیت سینمای کودک و نوجوان در کشورما. سینمای کودک و نوجوان در ایران در فاصله سال های 1366 تا 1375 خورشیدی، یک دوره طلایی را از حیث جلب نظر مخاطب و تاثیر گذاری بر رفتار مخاطبان پشت سر گذراند. از اواخر سال 1375 تاکنون، این سینما توفیق چندانی در این زمینه نداشته است. در گفتگوهای این مجموعه، علل ضعف و افول سینمای کودک و نوجوان در ایران، در دوره اخیر بررسی می شود. «محمد علی طالبی»، «کیومرث پوراحمد»، «کامبوزیا پرتوی»، «هوشنگ مرادی کرمانی»، «زاون قوکاسیان» و «مرضیه برومند»، از جمله صاحب نظرانی هستند که در این کتاب به آسیب شناسی سینمای کودک و نوجوان در ایران کنونی می پردازند.
رساله «حقوق بشری» و رساله «بیان نامه حقوق بشر»
تالیف: میرزا سید ابراهیم خان، علی محمد خان اویسی
مقدمه و تحقیق: علی اصغر حقدار
164 ص، تهران: نشرشهاب، 1386، چاپ اول
این کتاب شامل دو رساله از رسائل حقوقی عصر مشروطیت است. رساله اول با نام «حقوق بشری» یا «اساس سیاست مملکت»، نوشته «میرزا سید ابراهیم خان»، دانش آموخته علم حقوق در بیروت است. او بعدها تحصیلات خود را در فرانسه تکمیل کرد و در مراجعت به ایران، در وزارت عدلیه مشغول به کار شد. رساله «حقوق بشری» نخستین بار در سال 1331 ه. ق در تهران به چاپ رسید. رساله دوم، «بیان نامه حقوق بشر» نام دارد که به وسیله «علی محمد خان اویسی» از نخبگان شاغل در وزارت امور خارجه نوشته شده است. درباره اهمیت این رساله، پژوهشگر فقید، «فریدون آدمیت» تصریح می کند: [اهمیت نشر این سند تاریخی یکی از جهت گسترش افکار اجتماعی و سیاسی از کانون اصلی روشن اندیشی فرانسه به ایران است؛ و دیگر گرایش ذهنی عناصر درس خوانده جدید به پیام آن اعلامیه…]
پاریس- تهران: سینمای عباس کیارستمی
دیالوگ: مازیار اسلامی، مراد فرهاد پور
188 ص، تهران: انتشارات فرهنگ صبا، 1387، چاپ اول
این کتاب مجموعه ای از بحث ها و گفتگوهای «مازیار اسلامی» و «مراد فرهاد پور» درباره سینمای «عباس کیارستمی» و ویژگی های آن است. نقطه شروع بحث، ایده بررسی سینمای «کیارستمی» به مثابه یک پدیده فرهنگی است؛ پدیده ای که به عقیده نویسندگان هیچ گاه بر اساس زمینه و مکانیسم واقعی رشد و تحول اش بررسی نشده است. از نظر نویسندگان کتاب، بهترین راه شناخت سینمای «کیارستمی»، مقایسه آن با یک حکایت افسانه ای آشنا و قدیمی است: حکایتی از «هزار و یک شب» که در آن قهرمان، مثلا علاء الدین نامی که روزهاست در بیابان سرگشته و حیران است به ناگهان از سر تصادف محض به شهری می رسد که مردمانش بنا به سنتی دیرینه پادشاه خود را به صورتی تصادفی انتخاب می کنند. .. « کیارستمی» نیز درست مثل علاء الدین است که در فضای خالی و بیابانی سینمای دهه 1980 سرگردان بود، فضایی که از قضا جایگاه نمادین کارگردانان بزرگ در آن خالی شده بود، هر چند میل به پر کردن این جایگاه و نشاندن افراد جدید بر تخت شاهی هنوز بر جا بود… این کتاب نشان می دهد که چگونه مسائلی از قبیل ضعف تکنیک هنری، غیبت زنان در فیلم و نگاه محافظه کار و غیر سیاسی «کیارستمی» که همه ناشی از شرایط خاص جامعه ایران است، به شکل ارزش و فضیلت در چشم منتقدان غربی جلوه گر می شود.
مهندس بازرگان در آیینه خاطرات
تدوین و مقدمه: شعبانعلی لامعی
302 ص، تهران: انتشارات رامند، 1387، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ای از خاطرات شخصیت های سیاسی و اجتماعی و هم چنین دوستان، آشنایان و منتقدان مهندس مهدی بازرگان است. کتاب با «نمایی از زندگی مهندس مهدی بازرگان» و مقدمه ای با عنوان «چه نیازی است به بازرگان؟» آغاز می شود. فصل اول با عنوان «مهندس بازرگان در آیینه کلام خویش» شامل نوشته های گوناگونی از «بازرگان» است که گوشه هایی از اندیشه ها و عقاید او را به تصویر می کشد. فصل های دوم و سوم این مجموعه به خاطرات خانواده، یاران، دوستان، آشنایان و منتقدان اختصاص دارد. در فصل چهارم، مجموعه ای از اشعار شاعران گوناگون درباره «بازرگان» گردآوری شده است. این کتاب با عکس هایی از «بازرگان» در مراحل و دوره های مختلف زندگی همراه شده است.
کهنترین منظومههای عاشقانه ایرانی
کتاب “منظومههای کهن عاشقانه” نوشته مرتضی میرهاشمی که به بررسی داستان منظومههای کهن عاشقانه از آغاز تا قرن ششم هجری پرداخته است، منتشر شد. در این کتاب نویسنده به بررسی داستانهای منظومههای کهن عاشقانه از آغاز تا قرن ششم پرداخته است. از آنجا که این مجموعه شامل سه داستان غنایی از شاهنامه فردوسی، داستان وامق و عذرای عنصری، ورقه و گلشاه عیوقی، ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی، خسرو شیرین، لیلی و مجنون و هفت پیکر نظامی گنجوی است. در هر بخش علاوه بر معرفی اجمالی اثر و سراینده آن، تحلیل داستانها و شخصیتهای داستانی نیز از نظر دور نمانده است. سپس به نقل داستانها با حذف موارد غیر داستانی و به صورت خلاصهتر از متن اصلی پرداخته شده است و از بخشهای داستانی تنها ابیاتی که نادیده گرفتن آن خللی به پیکره داستان نمیرسانده حذف شده است. در پایان کتاب فرهنگ وارهای ترتیب یافته تا خواننده به راحتی بتواند به معنی کلمهها و ترکیبهای دشوار آن دست یابد. “منظومههای کهن عاشقانه” در 452 صفحه به بازار کتاب عرضه شده است.
نمایش روحوضی
کتاب “نمایش روحوضی” که نشر سوره مهر آن را منتشر کرده، به سوالات کسانی که از نمایش روحوضی - که جزیی از تاریخ نمایش ایران است- اطلاع چندانی ندارند، پاسخ می دهد. محمدباقر انصاری در مقدمه خود، به طرح این سوال می پردازد که گذشته از لزوم ثبت حفظ و حتی احیای نمایش روحوضی به عنوان میراث نمایشی، این نمایش تا چه حد می تواند در تئاتر معاصر ایران نقش آفرین و تاثیرگذار باشد؟ آن هم در شرایطی که بشر امروز اینقدر درگیر زندگی ماشینی است که بیش از هر زمان دیگر به خنده و شادمانی نیاز دارد. این کتاب در چهار فصل نوشته شده است که ”بازشناسی ماهیت خنده”، “کمدی چیست؟”، “ماهیت و ساختار نمایش های شادی آور ایرانی” و “بررسی عناصر خنده ساز در نمایش شادی آور روحوضی” عناوین این چهار فصل هستند. در انتهای این کتاب همچنین گفت و گویی با نصرت کریمی درباره نمایش روحوضی در ایران به چاپ رسیده است. خواندن این کتاب برای آنها که به نمایش و تاریخچه آن علاقه دارند خالی از لطف نیست.
نشریات
ماهنامه فیلم
تازهترین شماره مجله “فیلم” با یادداشتی در پرونده ویژه این مجله برای خسرو شکیبایی به قلم کیومرث پوراحمد در کنار مطالبی از رضا کیانیان، بیژن بیرنگ و… چاپ شده است. در شماره تازه این مجله ایرج کریمی هم در یادداشتی به ویژگیهای تصویری شعر “هنوز در فکر آن کلاغام…” اشاره کرده است. در این شماره علیرضا زریندست، مهتاب نصیرپور و محمدعلی آهنگر درباره “فرزند خاک”، محمدعلی طالبی و محمد کاسبی درباره فیلم “دیوار” و عزتالله انتظامی درباره “مینای شهر خاموش” حرف زدهاند. به اینها میشود نوشتههای گلشیفته فراهانی و حسین جعفریان را هم اضافه کرد. شماره 382 مجله فیلم روی جلد جذابتری نسبت به شمارههای قبلتر دارد، همانطور که مطالبش هم جذابتر و خواندنیتر است.
هنرمند ویژه محمود دولتآبادی
شماره جدید نشریه “هنرمند” ویژهی محمود دولتآبادی منتشر شد.این هفتهنامه دارای بخشهای شعر و ادب، تئاتر و موسیقی، با مطلبی با عنوان “در قالب سرو ایستاده” از محمود دولتآبادی آغاز شده است.
در این شماره همچنین “نامه منتشرنشده جمالزاده به دولتآبادی” از علی دهباشی، “قلههای برآمده از مه” (با استاد محمود دولتآبادی) نوشته علی دژاکام، “از گوشهی مسجد کوچک ده” (درباره دولتآبادی) از عبدالحمید روحبخشیان، ”وجد تراشیدن کلام از سنگپارههای رنج” (درباره آثار دولتآبادی) نوشته جواد مجابی، “دولتآبادی و جهان تازه داستان” از حسن میرعابدینی، “جسته و گریختهها” (نگاهی به نمایشنامههای محمود دولتآبادی) از رحیم عبدالرحیمزاده، “بار دیگر شهری که دوست میداشتم” (از پرونده ادبیات ایتالیا - تأملی بر مجموعه داستانهای رمی نوشته آلبرتو موراویا) از بهاره مهرنژاد، “دنبالهرو” (گزارش شب موراویا / درباره آلبرتو موراویا) از علی دهباشی، ”خالق فرشتهی آتشین” (از پرونده ادبیات روسیه – درباره بریوسوف، شاعر روس) از انیس خوشلهجه به چاپ رسیده است.
بخش تئاتر شماره بیست و هشتم مجله نیز با مطالبی چون: “دوئتی برای روایت یخزدهی عشق” (گفتوگو با دو کارگردان نمایش “در جمعیت گم شد”) از زهرا شایانفر، “غلبه ماهیت ادبی بر جوهره تئاتری” (نگاهی به نمایش «در جمعیت گم شد») از مهدی نصیری، و “سرنوشت تئاتر و روزنامهنگاری” (سیری در تاریخچه روزنامهنگاران تئاتر از دیروز تا امروز) نوشته رضا آشفته همراه است.
در بخش موسیقی هم دو مطلب آمده است: “شاد بادش ای عشق خوشسودای ما” (در حاشیه تور کنسرت بزرگ شهرام ناظری) از علی آنجفی و “شور و هیجان موسیقی” از افشین شحنهتبار.
”هنرمند” با سردبیری علی دژاکام و مدیرمسؤولی ساجده اثنیعشری منتشر میشود.
مجله ادبی نوشتا
این شماره با شعرهایی از: یدالله رؤیایی، جواد مجابی، هرمز علیپور، منصور اوجی، محمد بیابانی و… و همچنین داستانهایی از: کاظم رضا، محمدرضا نظرزاده و… همراه است.
نوشتار درباره تقی مدرسی با عنوان”پرسه در پنتالوژی تقی مدرسی” به قلم فرامرز سلیمانی، زبان جهانی شعر مدرن، ترجمه شعرهایی از فرانسوا ژکمن، بررسی مجموعه شعر “میم” سروده افشین دشتی، تکنسین بزرگ شعر حجم، نگاهی به چهارضلعی رمان “پدرو پارامو” نوشته جواد اسحاقیان، و نیز ترجمه چند شعر از عبدالوهاب البیاتی، از دیگر بخشهای این نشریهاند.
شمارهی جدید “نوشتا” در 103 صفحهی فارسی و 17 صفحهی انگلیسی و فرانسوی با مدیرمسؤولی حسین واحدیپور و سردبیری محمدحسین مدل منتشر شده است