بحث ساخت فیلمی درباره احمدی نژاد یکی دو سال پیش برای اولین بار سوژه داغ رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفت. از اولیور استون گرفته تا چند مستند ساز برجسته دیگر، همه در پی این بودند که از رییس جمهوری پر حاشیه که مرتب حرف های حساب نشده می زند، عرف دیپلماتیک را نا آگاهانه زیر پا می گذارد، اعمال مضحک انجام می دهد و خلاصه “اصلِ” سوژه است یک مستند ـ پرتره بسازند با رویکردی احتمالا اجتماعی یا سیاسی.
واکنش دولت هم کاملا قابل پیش بینی بود. مشاوران هنری احمدی نژاد می دانستند هیچکدام از این فیلمسازها قرار نیست حقایق موجود را به نفع جمهوری اسلامی نادیده بگیرند. تمایل آنها برای ساخت مستند، اتفاقا همین حقایقی بود که می دیدند و می شنیدند. نشان دادن این حقایق هم حتی به طور بی طرفانه مترادف می شد با یک آبروریزی بین المللی. محض نمونه کافی بود همین قضیه هاله نور در سطح جهانی به گوش همه مردم دنیا برسد. مشاوران احمدی نژاد به همین دلیل از خیر بُرد تبلیغاتی موضوع گذشتند و به هیچ کدام از درخواست ها جواب مثبت ندادند.
در همان روز ها که روزهای اوج گیری روابط ونزوئلا و ایران بود و چاوز و احمدی نژاد بار ها در تهران و کاراکاس و جاهای دیگر با هم دیدار داشتند، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی دست به کار تهیه فیلمی شد درباره هوگو چاوز به کارگردانی محمد رضا اکبری.
به پایان رساندن مستند “الفبای سیاست” که پروژه ای سنگین و دشوار بود در این دو سال گذشته بار ها به تعویق افتاد تا اینکه بالاخره نسخه نهایی آن برای شرکت درجشنواره فیلم فجر امسال آماده شد. هیات انتخاب نیز آن را در جمع فیلم های پذیرفته شده به مطبوعات سینمایی معرفی کرد.
در سوی دیگر اما، اوایل آذر ماه گذشته جواد شمقدری مشاور هنری رییس جمهور به ناگاه خبر ازحضور یک فیلمساز ”ّبزرگ و معروف” اهل چک داد که قرار است در باره سفر های استانی رییس جمهور فیلم بسازد. همان روز ها نگارنده این سطور تلاش کرد تا برای پی بردن به میزان بزرگی آقای “پیتر لوم” به سایت مرجع آی ام دی بی سربزند. اما حاصل این کاربیشتر گشتن و کمتر یافتن بود. در مهمترین وب سایت مرجع سینمایی دنیا که نام فیلمفارسی سازی چون قدرت الله صلح میرزایی را هم در آن می شود یافت، اثری از جناب لوم نبود.
با این همه ایشان در مدتی کوتاه و در پی چند بار همراهی رییس جمهور در سفر های استانی فیلمی ساخت که بلافاصله روانه جشنواره برلین شد، البته در بخشی غیر رقابتی و کم اهمیت.
چند روز مانده به شروع دو جشنواره برلین و فجر، دو خبر رسید از دو فیلم و دو فیلمساز: فیلم آقای پیتر لوم درباره احمدی نژاد در برلین پذیرفته شد اما فیلم آقای محمد رضا اکبری درباره چاوز در آخرین لحظات با دستور دبیر جشنواره- مجید شاه حسینی- از فستیوال فجر بیرون کشیده شد.
این تصمیم حتی برای محمد آفریده، تهیه کننده فیلم و رییس مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی که یکی از چند مهره قدرتمند و تغییرناپذیر در سینمای دولتی است هم غیر قابل پیش بینی بود. ظاهرا مشکل این جاست که فیلم با رویکردی صادقانه و وفادار به واقعیت، به همه وجوه شخصیتی چاوز از جمله وجه ریاکارانه و پوپولیستی او می پردازد. و از آنجا که میان چاوز و احمدی نژاد مودت و دوستی و شباهتی انکار نشدنی وجود دارد برای پرهیز از اشاره ای تا به این حد غیر مستقیم به احمدی نژاد، ترجیح داده شد”الفبای سیاست” دست کم به طور موقت به بایگانی سپرده شود.
اما مهمتر از اینکه سرنوشت این فیلم چه باشد، شدت سخت گیری هایی است که در خصوص پرتره احمدی نژاد در سینما اعمال می شود، و هراسی است که دولت از آشکار شدن چهره بدون روتوش او به خود راه می دهد. ظاهرا فقط کسانی چون پیتر لوم - که حالا معلوم شده سابقه فیلمسازی اش هم ساختگی است و در واقع اجیر شده برای رسیدن به یک هدف تبلیغاتی- می توانند درباره رییس جمهور فیلم بسازند. در مقابل، فیلمسازی وطنی که سابقه سالها دستیار کارگردانی را در کنار فیلمسازانی چون ابوالفضل جلیلی و بهمن قبادی دارد و در همین مدت در عرصه فیلم کوتاه و مستند نیز خوش درخشیده است، حتی نمی تواند غیر مستقیم به هاله تقدس احمدی نژاد نزدیک شود.
جالب اینجاست که احمدی نژاد پس از تماشای “نامه هایی به رییس جمهور” کار آقای لوم را نپسندیده و گفته که عزت مردم ایران در این فیلم پیدا نیست! بیچاره پیتر لوم، که خیلی دیر فهمید سطح توقع و انتظار کسانی که اجیرش کرده اند تا چه حد بر پایه توهم استوار است و تا چه میزان دست نیافتنی!
به هر روی، با این اتفاقاتی که در بهمن ماه امسال رخ داد خیال همه راحت شد که دیگر قرار نیست کسی راجع به محمود احمدی نژاد فیلم بسازد و این پرونده برای همیشه بایگانی شد. با این حساب، نامه هایی به رییس جمهور را باید اولین و آخرین تجربه از این نوع دانست. چه؛ این بار هیچ کس، حتی خود پیتر لوم هم حاضر نخواهد بود با این شرایط اجیر شود و فیلم سفارشی بسازد!