وقوع زلزله ۱/۴ و ۴/۳ ریشتری در جنوب استان تهران که در پایتخت پهناور این استان یعنی شهر تهران احساس نشد، زنگ خطرها را درباره احتمال وقوع یک زلزله مهیب تر در بین شهروندان و مسئولان شهری به صدا درآورده و هم اکنون، آنطور که مقامات استانداری گفته اند، تهران در حالت “نارنجی” و “آماده باش” به سر می برد.
پنجشنبه گذشته زمین‌لرزه‌ای با بزرگی ۱/۴ ریشتر منطقه جوادآباد در استان تهران را لرزاند. جوادآباد با ۲۶ هزار نفر جمعیت یکی از بخش های شهرستان ورامین استان تهران است. شبکه‌های لرزه‌نگاری مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در ساعت ۱۴.۱۲:۲۳ پنجشنبه شب این زمین‌لرزه را ثبت کردند. مختصات این زمین‌لرزه که در عمق ۱۳ کیلومتری زمین رخ داده، ۳۵.۱۷ شمالی و ۵۱.۸۶ شرقی ثبت شده است. این زمین‌لرزه در ۱۷ کیلومتری جوادآباد، ۲۰ کیلومتری پیشوا و ۲۶ کیلومتری ورامین رخ داده است. شبکه‌های لرزه‌نگاری مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران همچنین در ساعت ۳۷.۲۷:۲۳ پنجشنبه شب زمین‌لرزه دیگری را به بزرگی ۴/۳ ریشتر ثبت کردند. مختصات این زمین‌لرزه نیز که در عمق ۱۴ کیلومتری زمین رخ داده، ۳۵.۱۵ شمالی و ۵۱.۹۳ شرقی ثبت شده است. این زمین لرزه در ۲۵ کیلومتری جواد آباد، ۲۵ کیلومتری ایوانکی استان سمنان و ۲۶ کیلومتری پیشوا رخ داده است. در همین حال، این دو زمین لرزه ۱/۴ و ۴/۳ ریشتری جواد آباد تهران خسارت و تلفاتی نداشته است.
در همان شب، محمد حیدری بخشدار جواد آباد ورامین گفت: “عوامل امدادی با حضور در مناطق مختلف روستایی بخش جواد آباد وضعیت منطقه و خسارت های احتمالی را بررسی کردند. باوجود بزرگی زلزله هیچ خسارتی به مناطق مختلف از جمله خانه های روستایی و یا تاسیسات شهری وارد نشده است. ستاد حوادث شهرستان ورامین تشکیل شده و عوامل امدادی و خدماتی در آماده باش کامل قرار گرفته اند. نیروهای امدادی از جمله هلال احمر، اورژانس، نیروهای راهداری و آتش نشانی شهرداری جوادآباد برای ارائه خدمات در منطقه حضور دارند.آرامش کامل در منطقه وجود دارد و مردم شب را بدون مشکل در منازل خود سپری کردند”.
ناصر چرخساز، رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر نیز از وضعیت آماده باش (نارنجی) برای استان تهران در پی وقوع زمین لرزه‌ای در مرز استانهای تهران و سمنان خبر داد.
وی روز جمعه گفت: “وضعیت آماده باش (نارنجی) برای استان تهران و آماده باش (زرد) برای استان سمنان لحاظ شده است”.
این شرایط در حالی کماکان ادامه دارد که هادی رحمتی مدیرکل بحران استان تهران این زلزله را ناشی از فعال شدن گسل های استان تهران ندانسته و گفته است: “این زلزله مربوط به گسل جوادآباد است و هیچ ارتباطی با گسلهای تهران ندارد. از این رو گرچه باید همواره دربرابر زلزله آماده باشیم اما جای نگرانی وجود ندارد”.
این در حالیست که مهدی زارع، عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله روایت دیگری دارد: “گسل ایوانکی که انتهای شمال غربی آن به منطقه ۱۵ تهران، می‌رسد، توان لرزه زایی تا بزرگای ۵/۷ ریشتر را داراست. زلزله احتمالی در گسل ایوانکی با حداکثر توان لرزه زایی آن(۵/۷ ریشتر) می‌تواند جمعیتی بالغ بر ۵/۲ میلیون نفر را در جنوب شرق تهران تحت تأثیر قرار دهد. این گسل به طور مستقیم موجب تحریک گسلهای تهران نمی شود، ولی در صورت رخداد زلزله‌ای با حداکثر توان لرزه زایی در این گسل، جمعیتی بالغ بر ۴۷۰ هزار نفر که در محدوده شهرستان ورامین زندگی می‌کنند در معرض آسیب‌های آن خواهند بود. ضمناً جمعیتی حدود دو میلیون نفر که در محدوده جنوب شرق تهران (ری) زندگی می‌کنند در معرض عوارض ثانویه رخداد زلزله احتمالی شدید در گسل پیشوا خواهند بود. برآورد احتمال رخدادهای لرزه‌یی با پایش علمی براساس اطلاعات علمی دست اول میسر است و شبکه لرزه نگاری کشور در صورت توسعه و ساماندهی به صورت برخط و تجهیز با دستگاه‌های مدرن و برخط می‌تواند به برآورد و پیش‌یابی زلزله‌های مهم بعدی و تعیین پهنه‌های پرتنش از نظر رخداد زلزله بعدی کمک کند که متأسفانه چنین پایش برخطی با کیفیت بالای علمی هنوز انجام نمی‌شود”.
بهرام عکاشه، استاد زلزله‌شناسی اما به صراحت از فعال شدن گسل های تهران خبر داده و گفته: “این زمین لرزه ها نشان می‌دهد یکی از گسل ها شکسته شده و بقیه آمادگی شکستگی را دارند؛ البته نمی‌توانیم قسم بخوریم کدام گسل فعال شده که این زلزله به وقوع پیوسته است. گسل در این منطقه و در تهران زیاد است و این موضوع حائز اهمیت بوده که نه تنها منطقه جوادآباد، بله کل تهران تحت تاثیر نیرو و استرس قرار گرفته است. ستاد بحران تهران باید در حالت آماده باش کامل قرار داشته باشد. باید هفته ها نیز گوش بزنگ بود و اقدامات پیشگیرانه را در نظر داشت. تا کنون تعداد زیادی زمین لرزه در جواد آباد طی روزهای اخیر به وقوع پیوسته که تعدای بیشماری نیز در حد نیم درجه بوده است و موید تحت فشار بودن کل منطقه و تهران است”.
