حسن قشقاوی، معاون پارلمانی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در یک نشست خبری اعلام کرد که تسهیلات جدیدی برای ورود ایرانیان خارج کشور به داخل فراهم شده و برای گروهی از ایرانیان هم به محض ورود پرونده قضایی تشکیل خواهد شد.
خبرگزاری‌های ایران، هر کدام بخشهای متفاوتی از سخنان معاون وزارت خارجه را منتشر کرده‌اند.
بر اساس گزارش واحد مرکزی خبر، وابسته به صدا و سیما، حسن قشقاوی در بخش دیگری از سخنانش اعلام کرده: “از آمار حدود 5 میلیونی هموطنان ایرانی در خارج از کشور، حداکثر ۳ درصدشان جزو اپوزیسیون تلقی می‌شوند. همین آمار را هم با تسامح اعلام کرده‌اند وگرنه بیش از ۹۷ درصد ایرانیان خارج از کشور نه اپوزیسیون برانداز جمهوری اسلامی هستند، نه عمل مجرمانه‌ای انجام داده‌اند، هرچند ممکن است مانند داخلی‌ها انتقادهایی هم داشته باشند.”
او گفته: “این ۹۷ درصد هیچ مشکلی برای ورود به سرزمین مادری ندارند و به ویژه در ایام نوروز می‌توانند به آسانی به کشور سفر کنند گرچه تصمیم با خودشان است و ما الزام و اجباری برای زندگی آنان در داخل ایران نداریم آنان هر جا هستند سفیر فرهنگ و تمدن ایرانی محسوب می شوند.”
خبرگزاری مهر نیز از قول قشقاوی نوشت: “۹۷ درصد از ایرانیان خارج از کشور اپوزیسیون نیستند و این افراد می توانند به راحتی برای ایام عید به ایران سفر کنند و تنها آن ۳ درصد هستند که مشکلاتی برای ورودشان به داخل وجود دارد که البته باید بگویم این افراد نیز به محض ورود پرونده قضایی برایشان تشکیل می شود اما ممنوع الورود نیستند چراکه ما مجازات ممنوع الورودی در قانون نداریم.”
همچنین به گزارش خبرگزاری ایسنا، معاون وزارت خارجه گفته: “همه هموطنان خارج از کشور با مراجعه به نمایندگی‌های وزارت خارجه می‌توانند درخواست گذرنامه و یا برگه جایگزین برای ورود به ایران داشته باشند. به همه گفته‌ایم که بدون توجه به اسناد اقامتی آن‌ها می‌توانند برگه ورود ارائه دهند و به محض آنکه سندی از سوی فرد که نشانه ایرانی بودن او باشد ارائه شود نمایندگان ما موظف هستند گذرنامه یا اسناد مطابق با آن را ارائه دهند.”
او اضافه کرده: “هموطنان ما می‌توانند به محض ورود به کشور با ارائه سندی که ایرانی بودن آن‌ها را نشان دهد مجوز ورودبه کشور را دریافت کنند. آن‌ها از این طریق می‌توانند ورود آسانی داشته باشند و هیچ نیازی به بررسی در خارج از کشور نیست.”
همزمان با این خبر، سید جواد قوام شهیدی، دبیر کل شورای عالی ایرانیان خارج از کشور در جلسه‌ای دیگر از اهمیت نقش ایرانیان خارج کشور برای سرمایه گذاری در ایران سخن گفت. او اعلام کرد: “معتقدیم در هیچ جای دنیا توسعه اتفاق نیفتاده است مگر با حضور و مشارکت فکر و سرمایه خارجی و ما نیز از این امر مستثنا نیستیم و اعتقاد داریم اگر می‌خواهیم توسعه را دنبال کنیم نیازمند مشارکت خارجی هستیم که ایرانیان خارج از کشور در خط مقدم آن قرار دارند.” قوام شهیدی تاکید کرد: “باید در به روی ایرانیان خارج از کشور بیشتر از خود خارجیان باز شود و ایرانیان خارج از کشور می‌توانند خود حلقه وصل سرمایه گذاران خارجی باشند. “
سخنان دبیر شورای ایرانیان خارج از کشور به یک معنی تکمیل سخنان معاون وزارت خارجه محسوب می‌شود. تلاش جمهوری اسلامی برای جذب ایرانیان خارج از کشور – و در واقع جذب سرمایه‌های آنان- هیچگاه متوقف نشده است. این تلاش حداقل از زمان ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی آغاز شد و تا کنون ادامه داشته است. جمهوری اسلامی، میلیون‌ها ایرانی خارج از کشور را به عنوان فرصتی برای جذب سرمایه‌های مالی می‌بیند و این مساله را هیچگاه پنهان نکرده است.
هرچند آمار دقیقی از تعداد ایرانیان خارج از کشور وجود ندارد، اما تخمین‌های رسمی دولتی، این تعداد را حدود هفت میلیون نفر دانسته است. چند هفته پیش در نخستین همایش منطقه‌ای ایرانیان خارج از کشور که در کشور فیلیپین برگزار شد، سید جواد قوام شهیدی گفته بود: “آمار دقیقی در خصوص ایرانیان خارج از کشور وجود ندارد. گفته می‌شود حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار ایرانی در خارج ثبت شده‌اند، اما آماری تا هفت میلیون نفر از ایرانیان ساکن در خارج از کشور نیز ذکر می‌شود.”
این تعداد که بیش از ۹ درصد کل جمعیت ایران (بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰) است، نمایشی از مهاجرت بی‌سابقه ایرانیان در طول تاریخ محسوب می‌شود. بر این اساس، در سال‌های گذشته، از هر یازده ایرانی، یک تن به خارج از ایران مهاجرت کرده است. به همین دلیل است که جمهوری اسلامی در سه دهه گذشته بارها تلاش کرد تا حداقل “سرمایه مالی” این افراد را به کشور بازگرداند.
در سال ۱۳۸۹، روزنامه رسالت با انتشار یادداشتی، سرمایه ایرانیان خارج از کشور را هشتصد میلیارد دلار برآورد کرده بود. سردبیر این روزنامه در این یادداشت نوشته بود: “عملیاتی کردن سیاست‌های مقام معظم رهبری در برنامه پنج ساله پنجم در این خصوص بدون حضور رسانه ملی و رسانه‌های مکتوب و رسانه‌های دیجیتالی ممکن نیست. رسانه‌ها باید در تسهیل تعامل دولت با ایرانیان مقیم خارج کشور نقش رابط و واسط را بازی کنند.روشنگری در این باره به نفع همه است. نقد عملکرد برخی مسئولین “شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور” نباید ما را از هدف اصلی که پرداختن به فرصت‌ها و تهدید‌های ارتباط با ایرانیان خارج از کشور است و بهره‌مندی از ظرفیت‌های عظیم آن غافل کند.”
با اینهمه و با وجود علاقه “نظام” برای جذب هشتصد میلیارد دلار مزبور، طرح جذب ایرانیان خارج از کشور هیچگاه موفق نبود. علاوه بر مشکلات سیاسی و امنیتی بزرگی که در این مسیر وجود داشت، عدم تمایل ایرانیان برای بازگشت به ایران نیز به مشکلی بزرگ تبدیل شده بود.
شاید به همین دلیل است که حسن قشقاوی در سخنان اخیرش تاکید کرد که “ما الزام و اجباری برای زندگی آنان در داخل ایران نداریم”!
اواخر تیرماه گذشته، بعد از آنکه گروهی از ایرانیان خارج کشور به ایران بازگشته و دستگیر شده بودند، گفته می‌شد که برنامه دولت برای جذب ایرانیان با شکست مواجه شده است. در آن زمان سایت امنیتی بولتن‌نیوز که به وزارت اطلاعات نزدیک است، در یادداشتی با عنوان “احکام دادگاه‌ها به معنای مخالفت با برنامه دولت برای بازگشت ایرانیان به وطن نیست” نوشته بود: “سیر پرونده و دادگاه عده ای محدود که در سال های ۸۸ یا قبل و بعد از آن، با فتنه جویی و اقدام علیه امنیت ملی و خلاف منافع کشور تحرکاتی داشته اند و یا با دشمن همکاری داشته و مشکلاتی ایجاد کرده اند را نباید به سرنوشت طیف گسترده ای از ایرانیان خارج کشور ربط دهند و نباید موضوع تلاش دولت روحانی و مسوولان نظام برای بازگشت ایرانیان خارج کشور را به معنای عفو افرادی ارزیابی کنند که اقدامات مختلفی علیه کشور و نظام داشته اند.” نویسنده این سایت اضافه کرده بود: “نباید عملکرد عده ای محدود که اخیرا به کشور وارد شده اند یا در خارج کشور هستند و محکوم شده اند، را به همه ایرانیان تعمیم دهند. این ظلم به کشور و هموطنان ایرانی در داخل و خارج کشور و وطن عزیزمان ایران است که تصور کنیم با همه به یک شکل برخورد خواهد شد و هر کس وارد کشور شود قرار است محکوم شود.”
