هوارد لافرانچی
ایران در حال تبدیل شدن به آزمون واقعی برای سیاست برقراری تماس باراک اوباما با دشمنان آمریکا است.
آقای اوباما همزمان با تبیین سیاست خارجی در هفته های آغازین فعالیتش، به اعتقاد خود مبنی بر گفتگو با دشمنان آمریکا نظیر کوبا، سوریه، ونزوئلا و حتی کره شمالی جامه عمل پوشانده است. با این حال، التهاب چنین رویکردی در مورد هیچیک از کشورها به اندازه ایران زیاد نیست.
واین وایت مقام سابق وزارت خارجه آمریکا می گوید: “ایران اولویت بسیار بزرگتری است و گفتگو یا شکست در رویکرد به آن کشور، به دلیل مسأله هسته ای، حساسیت منطقه و قرار گرفتن ایران در بین عراق و افغانستان، بسیار تعیین کننده است.“
درحالیکه ایران به ادامه قدرت نمائی در زمینه برنامه هسته ای مشغول است، برنامه ای که به باور غرب در خدمت تولید تسلیحات هسته ای است، فشارها بر دولت اوباما برای به کارگیری دیپلماسی در بازداشتن آن کشور از تولید بمب افزایش یافته است.
نام اسرائیل تحت حکومت نخست وزیر محافظه کار- بنیامین نتانیاهو- با شایعاتی درخصوص حمله نظامی به تأسیسات هسته ای ایران در صورت دست نیافتن ایالات متحده به هرگونه پیشرفتی در زمینه معضل هسته ای تهران آمیخته است. کشورهای عرب نظیر مصر، اردن و اعراب حاشیه خلیج فارس نیز مقامات آمریکا را در جریان نگرانی فزاینده خود از تماس سیاست تماس واشنگتن با تهران قرار داده اند.
آقای وایت که اکنون به عنوان محقق در مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن مشغول به کار است، می گوید: “اوباما می داند در مورد ایران با محدودیت زمانی مواجه است. این مسأله باید به طریق استراتژیک دنبال شود.“
گفتگو به عنوان ابزار
درحالیکه التهاب بالا گرفته است و بازیگران داخلی و خارجی فراوانی بر عملکرد آمریکا نظارت دارند و یا می خواهند بر آن تأثیرگذار باشند، دولت اوباما می خواهد نشان بدهد هیچ نقطه ضعف یا امتیاز خاصی در رویکرد به ایران وجود ندارد.
هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا در گزارش هفته جاری خود به کنگره نسبت به موفقیت گفتگوها با ایران و چهار قدرت بزرگ دیگر دنیا در پایان دادن به روند غنی سازی اورانیوم این کشورها ابراز امیدواری کرد. از غنی سازی می توان در تهیه سوخت نیروگاه هسته ای و نیز تولید تسلیحات هسته ای استفاده کرد.
با این حال، وی در گفتگو با کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان در روز چهارشنبه خاطر نشان کرد، آمریکا درحالی به گفتگوها می پیوندد که “زمینه را برای برقراری تحریم های سخت و سنگین» در صورت شکست مذاکرات فراهم آورد.
کلینون با تأکید بر اینکه گفتگو پایان راه نیست بلکه به آمریکا در دستیابی به اهدافش کمک می کند، گفت: “با پیگیری مسیر دیپلماتیکی که در آن قرار داریم، اعتبار و نفوذ کافی نزد برخی از کشورهائی را به دست می آوریم که برای اعمال هرگونه تحریم سخت و سنگین، به همکاری آنها نیاز داریم.“
با این حال، بسیاری از رهبران کنگره مایل به اتلاف وقت آمریکا در اعمال فشارهای اقتصادی نیستند.
گروه متشکل از دو حزب در کنگره با دنبال کردن موضع تشدید تحریم ها برای جذابتر کردن گفتگو برای ایران، روز سه شنبه، قانون رویکرد دیپلماتیک با ایران را ارائه دادند که در آن، تحریم های فعلی علیه شرکت های مرتبط با ایران را توسعه پیدا می کند.
مارک دوبویتز مدیر اجرائی بنیاد دفاع از دموکراسی طی بیانیه ای در پشتیبانی از این قانون گفت: “اتکای ایران به واردات بنزین برای مصارف اقتصادی و نظامی، پاشنه آشیل نظام است. این قانون، دستمایه لازم در مذاکرات بر سر برنامه هسته ای حکومت ایران را به دولت اوباما می دهد.“
لایحه یاد شده که از حمایت برد شرمن نماینده جمهوری خواه از کالیفرنیا و مارک کیرک نماینده جمهوری خواه از ایلینوا برخوردار است، تازه ترین تلاش کنگره برای استفاده از وابستگی ایران به بنزین وارداتی در جهت ایجاد تغییر رفتار در برنامه هسته ای آن کشور است.
با این حال، برخی ناظران می گویند به نظر می رسد این لایحه علیرغم استفاده از عنوان هائی نظیر “بهبود دیپلماتیک”، دورنمای دیپلماسی اوباما نسبت به ایران را با خطر مواجه کند.
وایت می گوید هر قانونی که بنزین وارداتی ایران را هدف بگیرد، به دوری گزیدن بیشتر ایران منجر خواهد شد. وی گفت: “این لایحه از آن نوع اقداماتی است که در بحث تماس با ایران، پیش خواهد آمد. خصوصاً از سوی عده ای از افراد که مایل به نگهداشتن ایران در محدودۀ خود هستند.“
نگرانی کشورهای عرب میانه رو
پس لرزه های تلاش اوباما برای تماس با ایران به داخل آمریکا محدود نمی شود؛ بلکه به اعماق خاک منطقه نفوذ کرده است. عدم اطمینان خاورمیانه به اهداف ایالات متحده در تنش دیپلماتیک مصر با ایران بر سر کشف شاخه های حزب الله نمود پیدا کرده است. گمان می رود ملک عبدالله پادشاه اردن نیز در خلال دیدار هفته جاری اش از واشنگتن، نسبت به تهدیدات منطقه ای ایران ابراز نگرانی کند.
عاشر سوسر ناظر ارشد مطالعات خاورمیانه در مرکز دایان دانشگاه تل آویو می گوید: “خواست آمریکا برای تماس با ایران که ابعاد مثبت بسیاری هم دارد، مایه نگرانی فراوان برای اردوگاه کشورهای میانه روی خاورمیانه شده است، ونه فقط اسرائیل.“
پروفسور سوسر در یک کنفرانس تلفنی با خبرنگاران در روز پنجشنبه که از سوی یک نهاد پشتیبان دیپلماسی خاورمیانه در واشنگتن به نام طرح اسرائیل سازماندهی شده بود گفت مصر، اردن و سایر اعراب میانه رو، روند ”تماس” را با نگرانی نظاره می کنند.
وی گفت: “اگر تماس اوباما با ایران به معنای کاهش و مهار منافع منطقه ای ایران باشد، مورد استقبال قرار خواهد گرفت. اما اگر به تأیید استیلای ایران منجر شود، کشورهای یاد شده بسیار نگران و ناخرسند خواهند شد.“
در هرصورت، هیچ کس انتظار تحول در گفتگوها تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری خردادماه ایران را نمی کشد. وایت می گوید در حال حاضر، ناظران باید منتظر نشانه های ضد و نقیض از سوی کلینتون در خصوص فرآیند تماس با ایران باشند.
وی با اشاره به اظهارات محکم کلینتون در کنگره گفت: “ما شاهد حدی از سختگیری او برای تماس با ایران هستیم که احتمالاً تا جائیکه لازم باشد، اعمال خواهد شد.“
منبع: کریتسین ساینس مانیتور- 24 آوریل
