سلیگ هریسون
فرض کنید باراک اوباما پاییز امسال بعنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب شود و وعدۀ خود را برای مذاکره با ایران بدون پیش شرط عملی کند. واکنش تهران چه خواهد بود؟ مصاحبه های اخیری که با سه مقام متنفذ ایرانی داشته ام، حاکی از آن است که تهران پیش شرط های خود را خواهد داشت. به گفتۀ این مقامات، قبل از اینکه ایران به پای میز مذاکره بیاید، آمریکا ابتدا باید ”سیاست های خصمانۀ” خود را در قبال ایران کنار بگذارد. مهم ترین اقدام آمریکا همان است که اوباما وعده داده است: تعیین یک جدول زمانبندی برای عقب نشینی کامل نظامیان آمریکایی از عراق. اما اقدامات دیگر مانند پایان دادن به تحریم های اقتصادی با وعده های مبارزاتی اوباما تناقض دارند و حتی در واشنگتن جنجال بیشتری ایجاد خواهند کرد. علاء الدین بروجردی رئیس کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس و متحد نزدیک احمدی نژاد به من گفت: “قبل از اینکه (اوباما) در کاخ سفید به قدرت برسد، علامت هایی دربارۀ مذاکره به ما داده شده است. آنها از طریق سفرای دوست پیام داده اند که مایل به مذاکره با ما هستند.” بروجردی تأکید کرد،”اما توپ در زمین (واشنگتن) است. این آمریکا بود که با ما قطع رابطه کرد و نحوۀ از سرگیری روابط باید این موضوع را نشان دهد.“
بروجردی گفت، برای ایجاد “یک تغییر واقعی در فضا”، اوباما باید تلاش های جاری سازمان سیا را برای سرنگونی جمهوری اسلامی متوقف کند، دارائی های بلوکه شدۀ ایران را در بانک های آمریکا از زمان بحران گروگانگیری 1979 آزاد کند، به تحریم های بانکی پایان دهد و فروش هواپیمای غیرنظامی را از سربگیرد. لیست اقداماتی که آمریکا باید اتخاذ کند، طولانی است، اما بروجردی خاطر نشان کرد که هر یک از این اقدامات در کنار جدول زمانبندی عراق برای شروع گفتگو کفایت خواهند کرد.
علیرضا شیخ عطار معاون وزیر خارجۀ ایران نیز بر اهمیت طرح عقب نشینی نظامیان آمریکایی از عراق تأکید کرد. او گفت،”اینکه این طرح سه ماه یا هشت ماه یا بیشتر طول بکشد، مسأله مهم این است که آمریکا قصد واقعی خود را برای خروج تدریجی از عراق نشان دهد.” شیخ عطار در پاسخ به این سؤال که آیا هیچ یک از نظامیان آمریکایی می توانند در عراق بمانند، گفت،”بله، بعضی از آنها می توانند بمانند تا به آموزش نیروهای عراقی کمک کنند.” او در عین حال بر هرگونه اقدام آمریکا برای تبدیل عراق به “سکویی برای ضربه زدن به امنیت ایران و دیگر همسایه ها” خط بطلان کشید.
شیخ عطار بر این واقعیت تأکید کرد که آمریکا در حال حاضر کنترل حریم هوایی عراق را در اختیار دارد، امری که باعث “نگرانی” نوری المالکی نخست وزیر عراق شده است. او گفت، “عراقی ها باید یک نیروی هوایی واقعی داشته باشند. چرا آنها را از داشتن هواپیما به غیر از هواپیمای مسافربری منع می کنند؟ آنها فقیر نیستند. آنها می توانند هواپیمای جنگنده بخرند و برای امنیت داخلی و خارجی، هواپیماهای خودشان را داشته باشند.” من سؤال کردم، آیا این اقدام یک تهدید امنیتی برای ایران نخواهد بود؟ شیخ عطار پاسخ داد،”در صورتی که عراق یک دولت مستقل و دموکرات داشته باشد، خیر. چون که اکثریت مطلق عراق طرفدار ایران هستند.“
از حسین شریعتمداری سردبیر روزنامۀ کیهان دربارۀ اوباما سؤال کردم، با محافظه کاری پاسخ داد، “جانشینی هر کس بجای بوش یک پیشرفت خواهد بود. نادیده نمی گیرم که اوباما واقعا ً خواهان یک رویکرد جدید در قبال ایران است. اما باید ببینیم که آیا او صادق است یا اینکه تحت نفوذ همان نیروهای صهیونیستی است که از پشت پرده بوش را هدایت کرده اند. حتی اگر اوباما بخواهد مذاکره کند، باید ببینیم آیا ما می خواهیم با او مذاکره کنیم؟” پاسخی که از گفتگوهای ما برمی آید، این است که ایران قطعا ً خواهان مصالحۀ موقت با آمریکاست.
اگر اوباما به وعدۀ خود در خصوص عقب نشینی نظامیان آمریکایی از عراق ظرف 16 ماه پایبند باشد و در عین حال بمب افکن های آمریکا را از پایگاههای هوایی عراق دور کند، قطعا ً در موضع چانه زنی بزرگ قرار خواهد داشت. در عوض، اوباما می تواند تقاضا کند که ایران مانع از حملات پی در پی شبه نظامیان شیعۀ عراق به نیروهای آمریکایی در حین خروج آنها از این کشور شود و در عین حال به ریشه کن کردن القاعده در عراق – هدف مشترک تهران و واشنگتن – کمک کند.
اوباما به منظور شروع گفتگوی گسترده در خصوص موضوع هسته ای ایران باید یک گام اساسی را که ایران بدنبال آن است، بردارد: به حمایت سازمان سیا و نیروهای ویژه از شورشیانی که بدنبال سرنگونی جمهوری اسلامی هستند، به ویژه جدایی طلبان کرد و سازمان مجاهدین خلق، پایان دهد. اما نیازی نیست این اقدام علنی گردد. بنابراین، بهای سیاسی چندانی در داخل برای اوباما نخواهد داشت.
بروجردی در همین راستا خاطر نشان کرد، اگر واشنگتن حق ایران را برای ادامۀ غنی سازی اورانیوم در جهت مقاصد صلح آمیز بپذیرد، بقیۀ مسأله هسته ای “قابل مذاکره” خواهد بود. او گفت،”ما درک می کنیم و قبول داریم که خط قرمز ساخت سلاح اتمی خواهد بود.“
پایان دادن به سیاست تغییر رژیم دولت بوش در قبال ایران احتمالا ً کلید برگزاری مذاکرات سازندۀ هسته ای و بهایی قابل قبول برای پرداخت خواهد بود. اما آیا اوباما در برابر نیروهای سنگر گرفتۀ پنتاگون، سیا و سرویس های متحد اطلاعاتی که هم اکنون در فعالیت های پنهانی بر ضد ایران مشارکت دارند، ایستادگی خواهد کرد؟ این اقدام آسان نخواهد بود؛ رئیس جمهور بعدی آمریکا علاوه بر تهران با دشمنان سرسخت در واشنگتن مواجه خواهد بود.
منبع: مجلۀ نیوزویک، 26 ژوئیه