اندکی پس از آنکه محمود احمدی نژاد نامه ای علنی به آیت الله خامنه ای نوشت و وظایف و اختیارات مقام ریاست جمهوری در قانون اساسی را به او یادآوری کرد، سخنان دیگری توسط او بیان شد که پرسش برانگیز بود.
رئیس جمهوری اسلامی روز یکشنبه در جمع تعدادی از بازنشستگان کشور، دولت، مجلس و قوه قضائیه را “نوکر ملت” دانست و تأکید کرد که “همه نوکر ملت هستند”.
احمدی نژاد در توضیح بیشتر این مسئله از عبارتی استفاده کرد که در دایره گفتمانی اخیر رئیس دولت، می تواند معانی خاصی را به ذهن متبادر کند.
او گفت که “هیچ کس در کشور کاره ای نیست.”
به گفته احمدی نژاد، به محض اینکه دولت تصمیم می گیرد “مقداری پول در جیب مردم بگذارد، شروع به سر وصدا می‌کنند و از چندین جا بسیج می شوند که نگذارند”.
آیت الله خامنه ای روز چهارشنبه دهم آبان در واکنش به نامه نگاری ها و اظهارات شدیداللحن میان محمود احمدی نژاد، صادق آملی لاریجانی، رئیس قوه قضائیه و علی لاریجانی، رئیس قوه مقننه، علنی کردن اختلاف ها میان مسوولان نظام را “خیانت به کشور” دانسته بود.
رهبر جمهوری اسلامی در آن سخنان با مسئولان کشور اتمام حجت کرد و گفت که “از امروز تا روز انتخابات، هرکسی که بخواهد اختلاف ها را به میان مردم بکشاند و از احساسات آنها در جهت اختلافات استفاده کند، قطعاً به کشور خیانت کرده است.”
علی لاریجانی و صادق لاریجانی بلافاصله پس از این هشدار آیت الله خامنه ای، نامه های جداگانه ای به او نوشتند و بر تبعیت خود از دستورات و نظرات او تأکید کردند.
اما محمود احمدی نژاد صبرو پس از آنها نامه خود را منتشر کرد. رئیس قوه مجریه در نامه خود به رهبر جمهوری اسلامی گفت که از “بگومگوها” در داخل استقبال نخواهد کرد اما مطمئن است که آیت الله خامنه ای “با مخدوش شدن اختیارات رئیس جمهور” مخالف است.
احمدی نژاد در نامه اش خطاب به رهبر جمهوری اسلامی نوشت: “مطمئن هستم که جنابعالی بر پاسداری قاطع از قانون اساسی و به ویژه از حقوق اساسی ملت و همچنین صیانت از جایگاه رفیع رییس جمهوری منتخب ملت که بالاترین مقام رسمی کشور پس از رهبری و مجری قانون اساسی است، تاکید دارید و با هر اقدامی که اختیارات و مسئولیت های مهم او را مخدوش نمایید، مخالفید.”
بازسازی احمدی‌نژاد کاپشن‌پوش
آیا احمدی نژاد با گفتن اینکه “هیچ کس در کشور کاره ای نیست”، می خواهد در عمل نشان دهد که همچنان به محتوای غیرمتعارف نامه اخیر خود خطاب به آیت الله خامنه ای اعتقاد دارد؟
رضا علیجانی، فعال سیاسی در پاریس می گوید که مخاطب این اظهارات احمدی نژاد، برادران لاریجانی و اصولگرایان مخالف دولت در مجلس و دیگر نهادهای حکومتی هستند.
او با متهم کردن محمود احمدی نژاد به “عوام فریبی” و “مظلوم نمایی” می گوید: “احمدی نژاد با بیان اینکه هیچ کس در کشور کاره ای نیست و همه نوکر مردم هستیم، می خواهد آن احمدی نژاد کاپشن پوش را بازسازی کند.”
این عضو جریان ملی مذهبی می افزاید: “احمدی نژاد یک موقع آدرس هاشمی رفسنجانی را به عنوان مسبب وضعیت نامساعد کشور می داد و حالا به سراغ سران قوا، برادران لاریجانی و دیگر اصولگرایان حاکم رفته است.”
در همین حال مجلس شورای اسلامی یکشنبه ۲۱ آبان کلیات طرح توقف مرحله دوم برنامه حذف یارانه ها را تصویب کرد که با تصویب جزئیات آن، دولت اجازه افزایش قیمت کالاها و خدمات موضوع برنامه حذف یارانه ها را در نخواهد داشت و هر گونه افزایش یارانه نقدی نیز برای امسال ممنوع می شود؛ممنوعیتی که مطلوب احمدی نژاد نیست.
علیجانی مشکل اصلی مردم در شرایط فعلی را مشکلات معیشتی و گرانی می داند و با اشاره به جلوگیری مجلس از اجرای مرحله دوم حذف یارانه ها، گفت: “احمدی نژاد نمی گوید اگر دور دوم این طرح اجرا می شد، چه چیزهایی باز در کشور گران می شود اما می گوید که ما می خواهیم به ملت پول بدهیم و بقیه نمی گذارند.”
وی تأکید می کند که “احمدی نژاد می خواهد با این حرف ها و کارها دوره ریاست جمهوریش را تمام کند.”
حساب با کرام الکاتبین
جمهوری اسلامی برای اینکه محمود احمدی نژاد یک دوره چهار ساله دیگر رئیس جمهور ایران باقی بماند، هزینه های سنگینی پرداخت کرد. سرکوب بزرگترین جنبش عمومی اعتراضی در تاریخ ۳۳ ساله نظام پس از انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری یکی از این هزینه‌ها بود.
آیت الله خامنه‌ای برای آنکه نشان بدهد در حمایت از احمدی‌نژاد جدی است، در نماز جمعه ۲۹ خرداد ۱۳۸۸ نظرات رئیس دولت درباره مسائل کشور را به نظرات خود، حتی از دیدگاه هاشمی رفسنجانی که حدود نیم قرن با او سابقه دوستی و همکاری دارد، نزدیکتر عنوان کرد.
اما با معرفی اسفندیار رحیم مشایی که فردی نامحبوب در میان روحانیون بانفوذ و اصولگرایان مخالف است، به عنوان معاون اول دولت توسط احمدی نژاد و سپس مقاومت چند روزه رئیس دولت در برابر حکم عزل او از این سمت توسط آیت الله خامنه ای و مقاومت مشابه مقابل حکم حکومتی رهبر جمهوری اسلامی برای ابقای وزیر اطلاعات در سمت خود، احمدی نژاد دیگر آن فردی نبود که افرادی مانند مصباح یزدی او را حاصل “نماز شب های مؤمنان و اشک چشم خانواده شهدا” معرفی می کردند و اطاعت از دستورات او مانند اطاعت از دستورات الهی عنوان می شد.
حالا افرادی مانند مصباح یزدی معتقدند که احمدی نژاد “۹۰ درصد سحر شده است” زیرا “هیچ آدم عاقلی چنین کارهایی نمی کند” و اصولگرایان شاخصی مانند محمد دهقان آرزو می کنند که این یک سال باقی مانده از عمر دولت دهم هم زودتر بگذرد تا احمدی نژاد و تیمش از قوه مجریه بروند.
اما احمد سلامتیان، تحلیلگر سیاسی، تنش در روابط میان رئیس جمهور و رهبر جمهوری اسلامی را ناشی از “یک مشکل اساسی” می داند.
به اعتقاد سلامتیان، خامنه ای در دوره دوم تمام رؤسای جمهوری که با او کار کرده اند دارای “یک استراتژی قدرت متفاوت” با او شده است و خود او نیزهمین مشکل را در دور دوم ریاست جمهوریش با آیت الله خمینی پیدا کرد.
این تحلیلگر سیاسی، بروز این مشکل را ناشی از “ذات قانون اساسی جمهوری اسلامی” که به گفته او “هر مقام برآمده از آرای عمومی که تنها دو دوره می تواند رئیس جمهور باقی بماند با مقامی که خود را مادام العمر می داند، دچار اختلاف می شود.”
به اعتقاد او، هر رئیس جمهوری در ایران و تیم اطراف او می داند که پس از هشت سال اگر نتوانسته باشند جای پای خود را در برخی نهادهای قدرت سفت کنند، ناچار می شود درباره هشت سال گذشته و عملکرد خود پاسخگو باشد و در مورد دولت احمدی نژاد، این موضوع می تواند حساب آنها را به کرام الکاتبین بسپارد اما رهبر جمهوری اسلامی در دور دوم دولت ها، به دنبال نوسازی سیستم حکومتی خود است و حتی اگر لازم بشود رئیس جمهور محبوب خود را در این راه قربانی می کند.
به اعتقاد سلامتیان، این دو استراتژی متفاوت منشأ اختلافات کنونی میان آیت الله خامنه ای و محمود احمدی نژاد است.
“قبل از اردنگی آخر”
انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری ایران قرار است روز جمعه ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ برگزار شود و طی آن جانشین محمود احمدی نژاد مشخص خواهد شد.
برخی منابع خبری می گویند قوه قضائیه و دیگر نهادهای امنیتی نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی، برخورد با مقام های رده بالای دولت احمدی نژاد مانند محمدرضا رحیمی، معاون اول و اسفندیار رحیم مشایی، رئیس دفتر و مشاور ویژه او را که دارای پرونده هایی هستند به بعد از انتخابات آتی موکول کرده است.
رضا علیجانی می گوید: “احمدی نژاد یک حلقه شکست خورده است که با «ما می توانیم» شروع کرد و با «نمی گذارند کار کنیم»، تمام.”
او عکس العمل های فعلی رئیس قوه مجریه علیه قوای دیگر و مقام های ارشد حکومت را مشابه “عکس العمل لمپنی” دانست که “زورش به لمپن بزرگتر نمی رسد و با فحش دادن می خواهد خود را خالی کند و انتقام شکست فیزیکی را کلامی بگیرد.”
علیجانی معقتدست: “احمدی نژاد بابت این رفتارش عقوبت سختی خواهد پرداخت.”
احمد سلامتیان اما می گوید احمدی نژاد قبل از اینکه “اردنگی آخر” را از آیت الله خامنه ای بخورد، به او هشدار می دهد که “من به حد کافی برایت هزینه درست می کنم”.
