گراهام آشر
هنری کیسینجر می گوید آمریکا سیاست خارجی ندارد و فقط سیاست داخلی دارد و این به نظر کاملا درست است.
ایران رسما توافقنامه تبادل سوخت هسته ای را با برزیل و ترکیه به آژانس بین المللی انرژی اتمی ارائه داد. گفته شد اقدام ایران به این امید صورت گرفته که تا با غرب بر سر مسائل اتمی اش تنش زدائی بکند. علی اصغر سلطانیه، سفیر ایران در آژانس، می گوید: “ما فصل جدیدی از همکاری ها را گشوده ایم که از ستیزه جوئی و قطعنامه و تحریم بدور است”.
به نظر می رسد که تقابل محتمل تر است. هنوز یک هفته از توافقنامه نگذشته بود که آمریکا پیش نویس جدیدی برای قطعنامه بعدی شورای امنیت علیه برنامه های اتمی ایران تهیه کرد. این پیش نویس شدید تر از بقیه است و شامل پرسنل و شرکت هایی می شود که مورد جریمه واقع می شوند و از کشورهای دیگر خواسته شده است که مانع از جابجایی پول شرکت هایی بشوند که ممکن است با برنامه های اتمی ایران مرتبط باشند. همچنین بازرسی شدیدی برای محموله هابی که به سوی بنادر ایران می روند، درنظر گرفته شده است.
پیش نویس ارائه شده از سوی آمریکا به شورای امنیت، مورد حمایت هر پنج عضو دائمی، کشور های دارای سلاح اتمی قرار گرفته است: انگلستان، فرانسه، چین و روسیه. اخیرا این پیش نویس در دست سایر اعضا هم به گردش درآمده است که که این شامل ترکیه و برزیل، کشور های امضا کننده توافقنامه تبادل سوخت هسته ای با ایران نیز می شود.
هیچ کدام از این دو کشور تا زمانی که ایران به توافقنامه پایبند باشد، پیش نویس را امضا نخواهند کرد. لبنان هم چنین کاری نخواهد کرد و این عمل باعث تضعیف قطعنامه خواهد شد. آمریکا، فرانسه و انگلیس توافقنامه تهران را رد کردند و گفتند که “نمایشی” است که حکومت ایران که آنها معتقدند در حال ساخت بمب اتم است، بازی می کند.
در واقع، توافقنامه تهران همان توافقی است که اکتبر سال گذشته قرار بود ایران با روسیه و فرانسه و آمریکا امضا کند. طبق آن ایران باید 1200 کیلوگرم از اورانیوم نیمه غنی سازی شده اش را به فرانسه یا روسیه می فرستاد و در مقابل 120 کیلوگرم سوخت اتمی برای رآکتور های تحقیقاتی تهران می گرفت.
آن زمان توافقنامه مورد حمایت هر پنج عضو دائمی سازمان ملل و آلمان بود و اصرار تهران بر این که هر نوع تبادل سوخت باید داخل کشور انجام شود منجر به امضا نشدن قرارداد شد.
توافقنامه جدید برخی از جاذبه هایش را از دست داده است، دستکم برای گروه 5+1 چنین است.ترکیه حالا کشوری است که جایگزین روسیه و فرانسه می شود. و 1200 کیلو گرم اورانیوم حالا 50 درصد اورانیوم نیمه غنی سازی شده ایران است.
در واقع، توافقنامه تهران، تقدس حق ایران برای غنی سازی اورانیوم را بعنوان عضو توافقنامه منع تولید سلاح هسته ای [ان پی تی ] از بین برده است و در عین حال نسبت به چهار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را که خواستار توقف غنی سازی بود، بی اعتنایی کرده است. این موضوع بحث 5+1 با ایران بود.
اما ترکیه و برزیل بطور یقین مطمئن هستند که توافقنامه تهران قدم بسیار بزرگی رو به جلو بوده است. برای اولین بار ایران توافقنامه ای را امضا می کند که بموجب آن بخش اعظم اورانیوم نیمه غنی سازی شده اش را به خارج می فرستد و اجازه می دهد می دهد که یک سال بیرون از کشور بماند و قول می دهد که گفتگو هایش را با گروه 5+1 بر اساس “توافق دوجانبه و تعهد متقابل” از سر بگیرد.
تا کنون هیچ نشانه ای از این که ایران با صدور قطعنامه های قبلی تغییر رفتار داده باشد دیده نشده است. در عین حال دور جدید تحریم ها همان تحریم های “فلج کننده ای است که اسرائیل به دنبال آن بود.
برای بدست آوردن حمایت چین، که در ایران سرمایه گذاری وسیعی کرده است، آمریکا باید همه تحریم های منطقی در مورد بخش انرژی و بانک مرکزی را پشت سر می گذاشت. و برای بدست آوردن دل روسیه آمریکا مجبور شد از تحریم کامل سلاح چشم پوشی کند و فروش موشک های ضد هوایی اس 300 روسیه را ازاد بگذارد و این مغایر با خواست آمریکا و اسرائیل بود.
اما مهم تر از محتوی توافقنامه، زمانبندی آن است. وزیر خارجه ترکیه، داووداوغلو، می پرسد: “چرا دولت اوباما آنقدر دست دست کرد تا مهم ترین راه حل برای پایان دادن به نزاع 30 ساله از دست رفت”.
پاسخ کوتاه به این سووال سیاست داخلی است. منابع آگاه می گویند که این تصادفی نیست که هیلاری کلینتون در روز 18 مه، روزی که در مقابل کمیته روابط خارجی شهادت می داد، اعلام کرد که پیش نویس آماده شده است. او به آنجا رفته بود تا نمایندگان را مجاب کند که توافقنامه کنترل تسلیحاتی با روسیه را بر خلاف نظر جمهوری خواهان تصویب کنند. اما برای آنکه دل آنها را بدست بیاورد با اعلام پیش نویس به آنها نشان داد که همچنان می توانند ایران را تنبیه کنند.
البته این فقط جمهوری خواهان نیستند: کمیته روابط عمومی آمریکایی- اسرائیلی و لابی های دیگر طرفدار اسرائیل هم نمایندگان را تشویق کردند تا قوانین مجازات شرکت های خارجی و سرمایه گذاران در معاملات تجاری با ایران، بخصوص در بخش نفت، را تصویب کنند.
تحریم های کنگره از حمایت دوجانبه برخوردار است و دولت اسرائیل رسما از آن حمایت کرده است. اما اوباما جلوی آن را گرفته است زیرا معتقد است که این اقدام ممکن است باعث شود که روسیه و چین ازتحریم حمایت نکنند.
آخرین چیزی که اوباما خواهان آن بود توافقنامه ای بود که ایران با استفاده از آن بتواند صدور قطعنامه را به تاخیر بیاندازد، یا چیزی که باعث شود روسیه و چین از سایر اعضای دائمی شورای امنیت جدا شوند. با نزدیک شدن انتخابات میان دوره ای در ماه نوامبر، اوباما می داند که باید تا آن زمان چند قانون برای تحریم ایران تصویب شوند وگرنه به او اتهام سازشکاری می زنند.
به عبارت دیگربرای اوباما ها هم مثل رئیس جمهور قبلی آمریکا، وقتی موضوع ایران مطرح می شود، ملاحظات داخلی بر همکاری با بین المللی با شورای امنیت ارجحیت پیدا می کند.
منبع: الاهرام 27 مه
