کیم مورفی
لندن- سپاه پاسداران انقلاب ایران به تدریج به یک قدرت سیاسی و اقتصادی کشور تبدیل شده است. به گفته تحلیلگران ایرانی، سپاه با کنترل بیش از 100 شرکت و به گمانی بیش از 12 میلیارد دلار سرمایه در تجارت و ساخت و ساز ایران حضور دارد.
سپاه پاسداران در سال 1979 به عنوان یک نیروی نظامی و امنیتی برای پشتیبانی از آرمان های انقلاب اسلامی ایران تاسیس شد. ولی این نیروی قدرتمند 125 هزار نفری پس از جنگ هشت ساله با عراق، با به کارگیری توان مهندسی خود وارد صحنه بازسازی کشور شد و گلوگاه های استراتژیک اقتصادی ایران را در اختیار گرفت.
اقتصاد دانان و تجار داخل ایران و نیز تحلیلگران خارج از کشور می گویند این ارتش افسانه ای و مردمی با ورود به انواع و اقسام فعالیت ها که حتی شامل امور دندانپزشکی و مسافرتی هم می شود، به بازیگر اصلی در پروژه های عظیم تبدیل شده است.
دامنه حضور سپاه، تحت زمامداری محمود احمدی نژاد، رییس جمهورایران که خود سابقه ای در این ارتش دارد به کابینه دولت هم رسید: 14 عضو از کابینه 21 نفری دولت را فرماندهان سابق سپاه تشکیل می دهند. ضمنا”، افسر سابق 80 کرسی از 290 کرسی مجلس را نیز به خود اختصاص داده اند و در شوراهای محلی و شهرداری ها هم حضور پیدا کرده اند. علی لاریجانی، مذاکره کننده اصلی ایران در مناقشه هسته ای هم، قبلا” عضو سپاه پاسداران بوده است.
رشد فزاینده اقتصادی سپاه پاسداران، خود می تواند توضیح مناسبی برای دلایل تلاش دستگاه دیپلماسی بوش در اعلام نام آنها به عنوان سازمان تروریستی باشد: حتی بیشتر از خود این عنوان، در نظر گرفتن سپاه به عنوان گروه تروریستی می تواند به مسدود ساختن دارایی ها و اخلال در فعالیت طرف های تجاری وابسته به آنها بیانجامد. این اقدام از طریق اختلال در عملکرد همه اموری مرتبط با سپاه، خود موجب تاثیر بر تامین اعتبار و سرمایه گذاری در محدوده های وسیعی از اقتصاد ایران خواهد شد.
تحلیلگران می گویند، سپاه پاسداران به کمک درآمدهای میلیارد دلاری و به عنوان قلب ایدئولوژیک انقلاب اسلامی، توانایی های خود را در حمایت مالی و انجام عملیات های نظامی به دور از چشم مردم گسترش داده است.
رابین هیوگز، معاون سردبیر هفته نامه دفاعی جینز در لندن، گفت: “حالا همه پول هایی که به دست می آید، صرف این می شود که آنها تبدیل به قدرتمندترین نیرو شوند. نکته مهم این است که هیچ عامل کنترل کننده ای برای نظارت بر فعالیت های اقتصادی سپاه پاسداران ایران وجود ندارد.”
در خارج از ایران، پروژه های احداث خط لوله، جاده ها، پل ها و به میزان رو به رشدی، پروژه های نفت و گاز در اختیار شاخه مهندسی سپاه است، چیزی معادل شرکت مهندسی ارتش ایالات متحده. گاهی هم شرکت های وابسته به سپاه مشغول انجام آن هستند.
یک اقتصاددان در تهران که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت: “ما از پول زیادی بین 12 تا 15 میلیلرد دلار در قراردادها صحبت می کنیم. واقعیت این است که جز تعداد کمی، برای بقیه بخش خصوصی، پروژه ای نمی ماند. بیش تر پروژه ها توسط شرکت های وابسته به سپاه انجام می شوند.”
مقامات ایرانی قراردادهایی به ارزش 6 میلیارد دلار را در مدت کوتاهی فاش کرده اند که به سپاه واگذار شده، چیزی حدود یک دهم ارزش کل صادرات سالانه ایران که تازه بخش عمده آنرا نفت تشکیل می دهد. تولید ناخالص ملی سالانه در ایران حدود 204 میلیارد دلار است که با هزینه های زندگی مردم مطابقتی ندارد.
ماهان عابدین، مدیر تحقیقاتی ایرانی الاصل مرکز مطالعات تروریسم در لندن می گوید حتی شرکتهایی که سپاه در آنها سهم مالکیت مستقیمی ندارد، تحت کنترل آن ها هستند.
عابدین گفت: “کسانی که عملا” کارهای سخت در پروژه های ساخت و ساز انجام می دهند، با در نظر گرفتن اینکه سپاه مشغول طراحی تعداد زیادی از این پروژه هاست، عملا” افراد سپاهی هستند. اما حرفی از مالکیت زده نمی شود. یک ساختار پیچیده تجاری وجود دارد. آنها همیشه این ارتباط را مخفی نگه می دارند.”
“در سالهای دهه 80، این نیرو از نظر عقیدتی یکدست بود و به شدت اسلامی. اما حالا همه چیز به پول در آوردن ربط پیدا کرده است.”
سپاه پاسداران نقش منحصر به فردی را در جامعه ایران بازی می کند. اوایل به عنوان یک ارتش مردمی در ایجاد توازن با نیروی نظامی حرفه ای کشور، برای حفاظت از انقلاب اسلامی آیت الله روح الله خمینی در برابر ضربات و دسیسه های وابستگان خارجی، و امروز هم به همان دلیل اما برای جناح مشهور به اصولگرا باقی مانده اند.
نیروهای سپاه به موازات ارتش ایران با دانشکده افسری و نیروهای دریایی، هوایی و زمینی مجزا سازمان یافته اند که گزارش آنها مستقیماً به رهبر حکومت شیعه ایران داده می شود.
سپاه پاسداران با آوردن تجهیزات ذخیره شده، امکانات پزشکی زمان جنگ، توانایی های مهمات سازی و نیروهای کار ارزانش، تبدیل به پیمانکار برگزیده ای در بسیاری از پروژه های دولتی شده است.
هنری پالسن، وزیر خزانه داری ایالات متحده، در نطق ماه گذشته اش گفت: “سپاه چنان در شرکت های اقتصادی و موسسات تجاری ایران ریشه دوانده، که هر چه بیشتر جلو می رویم، فکر می کنیم وقتی با ایران وارد معامله ای می شوید یعنی با سپاه پاسداران انقلاب ایران وارد معامله شده اید.”
بنابر عقیده بسیاری از کسانی که با عملکرد سپاه پاسداران آشنایی دارند، ارزش هیج اقدام دیگری برای ایالات متحده قابل مقایسه با اعمال تحریم علیه سپاه پاسدارانی نیست که خارج از سیستم بازرسی مجلس ایران و سازمان مدیریت و برنامه ریزی این کشور به کسب درآمدهای چندین میلیارد دلار مشغول است.
چنین گردش سرمایه ای، بر اساس بحث های موجود میان رهبران مخالف و برخی تحلیلگران، می تواند صرف حمایت مالی عملیات های پنهانی نظامی نظیر پشتیبانی از جنگجویان شیعه در عراق، ارسال تجهیزات به جنگجویان حزب الله لبنان و نیز توسعه برنامه های سری هسته ای شود.
تاسیسات بحث انگیز غنی سازی اورانیوم در نطنز که در سال 2002 برملا شد، تحت نظارت نزدیک سپاه پاسداران و بدون نظارت سیستم عمومی بودجه بندی مجلس ایران توسعه یافت. از آن زمان به بعد، مقامات آمریکایی سعی در تحمیل یک سری تحریم ها برای توقف کمک های مالی به ایران برای توسعه برنامه های هسته ای و موشکی آن کشور کردند.
منبع: لوس آنجلس تایمز- 26 آگوست