دلفین مینویی
تلویزیون مغازه حسن کمال، 53 ساله، در بازار خان الخلیل قاهره، بی وقفه روشن است. تنها تصویری که روی صفحه آن به چشم می خورد، تصویر محمود احمدی نژاد، رییس جمهور ایران با ریش سیاه و مشت های گره کرده است. رفتار و عملکرد اودر مدتی بسیار کوتاه، انبوهی از ناظران بیکاره و عاطل را جلب کرده است. حسن کمال در این خصوص می گوید: “او مسلمانی است که شجاعت روبرو شدن با ایالات متحده و اسراییل را داشته.” سخنان او را مشتری ها، رهگذرها و دیگر مغازه داران نیز تأیید می کنند.
جمهوری اسلامی ایران به دلیل “دندان قروچه”های این شخصیت اسلام گرا و عوام پسند، انتقادات شدیدی به او کرده. مخالفان او که تعدادشان روز به روز بیشتر می شود، او را به دلیل به خطر انداختن منافع کشور و تحریک دشمنان نظام سرزنش و ملامت می کنند. ولی در خیابان های پر گرد و خاک قاهره مسأله برعکس است؛ در اینجا سخنان ستیزه جویانه او مصری ها، و به ویژه عوام جامعه را، اغوا و شیفته خود کرده است.
مای قاسم، استاد علوم سیاسی در دانشگاه امریکایی قاهره، در این مورد می گوید: “در مصر، به محض اینکه یک رهبر عرب یا مسلمان ایالات متحده و اسراییل را به چالش می طلبد، به طور سیستماتیک تبدیل به قهرمان می شود. به همین دلیل است که سران نخبه ما از دید مردم ، عروسک و بازیچه دست واشنگتن تلقی می شوند.”
از دید طردشدگان جامعه، احمدی نژاد مظهر تواضع و فروتنی است. عیسی ابراهیم خلید، مهندس 43 ساله در مقابل مسجد الحسین می گوید: “او یک مرد ساده است. بسیار متواضعانه و بدون کراوات لباس می پوشد. او یک رهبر مردمی است و در سفرهایش خیل کثیری از بادی گاردها را دنبال خود قطار نمی کند.”
در نگاه اول به نظر نمی رسد که رییس جمهور ایران تا این حد در نزد مردم مصر محبوب باشد. ایران که در گذشته امپراطوری پارس خوانده می شد، همواره در نظر کشورهای عربی به عنوان یک دشمن بالقوه بود. به علاوه، جاه طلبی های هسته ای این کشور می تواند تعادل منطقه خاورمیانه را، که مدت هاست به خطر افتاده، برهم زند.
ازطرف دیگر از نظر تأثیرات منطقه ای، ایران با اکثریت شیعه، همچنین تهدیدی برای کشورهای عربی با اکثریت سنی به شمار می رود. سال گذشته، حتی رییس جمهور مبارک اعلام کرد که “شیعیان معمولاً بیشتر به ایران وفادار هستند تا به کشورهایی که در آن زندگی می کنند”. ولی حسن کمال این مسایل را از زاویه دیگری می نگرد. او می گوید: “درست است که برخی از سیاستمداران عرب نگران سیطره رو به رشد شیعیان هستند، ولی در نظر من، احمدی نژاد قبل از هر چیز یک مسلمان است.”
شیفتگی “غیرقابل وصف” رییس جمهور فعلی ایران که سلفش، محمد خاتمی، هرگز چنین موقعیتی را تجربه نکرد، تنها به قاهره و مصر محدود نمی شود. مردم در خیابان های دمشق و در برخی از محله های شهر امان، پایتخت اردن نیز، از احمدی نژاد به عنوان قهرمانی که در برابر غرب قد علم کرده یاد می کنند. حتی در بازار دمشق می توان تصویر او را در کنار بشاراسد و حسن نصرالله، رهبر حزب الله لبنان، مشاهده کرد.
“رهبران ناتوان و فاسد”
سعدالدین ابراهیم، یک مخالف مصری و مدیر مرکز تحقیقات ابن خلدون قاهره، می گوید: “تعجبی ندارد! رهبران ما در نظر مردم خیابان های عرب، تعدادی انسان خودکامه، فاسد و ناتوان بیش نیستند.” اکنون احمدی نژاد خلاء یک رهبر عرب نمادین را پر کرده است. با نگاهی به همه پرسی مرکز ابن خلدون که در پاییز گذشته به چاپ رسید، احمدی نژاد پس از حسن نصرالله و قبل از خالد مشعل، به عنوان دومین شخصیت محبوب خاورمیانه محسوب می شود.
به نظر می رسد فنآوری هسته ای ایران آنچنان مورد اعتراض خیابان های عرب نیست. سعدالدین ابراهیم می گوید 60 درصد مصری ها معتقدند که ایران حق دارد توان هسته ای خود را افزایش دهد. رهگذران در حمایت از حرف ها و عقاید حسن کمال در بازار رنگارنگ خان الخلیل قاهره می گویند: “زمانی که اسراییل به فنآوری اتمی دست پیدا کرد، همه سکوت اختیار کردند. خب چرا ایران این حق را نداشته باشد؟”
حال آنکه همین جاه طلبی های هسته ای ایران سیاستمداران عالی رتبه مصری را بسیار نگران کرده. جمال مبارک، فرزند رییس جمهور مصر، در پاییز گذشته اعلام کرد که برنامه صلح آمیز اتمی کشور خود را پس از 20 سال وقفه از سر خواهد گرفت. امروز همچنین امکان یک مداخله نظامی امریکایی در ایران در بطن نگرانی های دولتمردان عرب قرار گرفته است. مای قاسم در این مورد می گوید: “آنها به خوبی می دانند که اگر ایالات متحده به ایران حمله کند، منطقه درگیر یک بی ثباتی عظیم خواهد شد.”
یک دیپلمات اروپایی که در امارات متحده عربی کار می کند در این زمینه می گوید: “درواقع، کشورهای حوزه خلیج فارس و دیگر کشورهای عرب از عواقب مداخله نظامی امریکا علیه ایران بیش از دستیابی تهران به انرژی هسته ای می ترسند. آنها از اقدامات تلافی جویانه ایران که ممکن است ازطریق وقوع یک جنگ نامتقارن انجام شود، واهمه دارند.”
مترجم: علی جواهری