در حالیکه مسئله سنگسار کماکان به عنوان یکی از موارد نقض حقوق بشر در ایران در محافل بین المللی مطرح است و به تازگی احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل نیز در گزارش خود خواستار لغو احکام صادره سنگسار محکومان شده و اعلام کرده است که از “تغییر” در این شیوه از مجازات استقبال می کند، خبرگزاری ایسنا از برخی از مراجع تقلید خواست تا درباره این مجازات فتوا صادر کنند و در صورت امکان موجبات تغییر آن را فراهم آورند.
ایسنا از مراجع تقلید سئوال کرده است: “با عنایت به اینکه در حال حاضر اجرای مجازات سنگسار از سوی دشمنان اسلام و قرآن دستاویزی جهت وهن احکام شرعی قرار گرفته، خواهشمند است نظر خود را در خصوص اجرای مجازات رجم در شرایط کنونی بیان فرموده و با توجه به اینکه این حد مبنای ظاهری در قرآن ندارد، آیا به نظر حضرتعالی این مجازات جزء حدود لایتغیر الی الابد تلقی می‌شود یا احتمالا می‌توان به اقتضای زمان و مکان جایگزینی برای آن قرار داد؟”
بنا به نوشته این خبرگزاری، به غیر از آیت الله نوری همدانی، روحانی تندرویی که پیش از این نیز از اعدام فعالان سیاسی استقبال کرده بود، مابقی پاسخ دهندگان تغییر مجازات سنگسار را امکانپذیر دانسته اند.
به نوشته ایسنا، مکارم شیرازی در اینباره گفته است:” ما قبلاً نیز گفته‌ایم که در شرایط فعلی می‌توان جایگزین کرد”.
گفتنی است اشاره او به “قبلا” مربوط به سال 86 است که وی همراه با آیت الله بهجت و آیت الله صانعی خواستار توقف حکم سنگسار “متهم پرونده تاکستان” شد. در آن زمان هاشمی شاهرودی، ریاست وقت قوه قضاییه، به نظر این روحانیون عمل کرد.
به نوشته ایسنا، جعفر سبحانی نیز در پاسخ به این استفتاء گفته است: “سئوال جنابعالی پیشینه دیرینه دارد و ما در کتاب حدود به طور گسترده از آن سخن گفتیم که اجمال آن این است: 1- ثبوت زنای محصنه شرایطی دارد که غالبا امکانپذیر نیست یعنی چهارنفر با چشم خود ببینند که مرد بیگانه با زن در آن موضع با هم جمع شده‌اند. 2- راه‌هایی برای تخفیف وجود دارد؛ یکی از آن راه‌ها این است که اگر از گودال گریخت، تعقیب آن حرام است. 3- اگر حاکم شرع احساس کرد اجرای حکم به این شیوه مشکلاتی دارد می‌تواند به نحو دیگری اجرای حد کند. والله العالم”.
پاسخ آیت‌الله علوی گرگانی هم چنین است: “در صورتی که حاکم شرع تشخیص دهد که اجرای این حکم موجب وهن اسلام و بی‌احترامی به آن است و موجب ضرر به اصل دین است می‌تواند آن را تغییر دهد اما اصل حکم سنگسار در فقه اسلام ثابت است، حتی اگر به طور صریح در قرآن ذکر نشده باشد و اصل این حکم تغییر ناپذیر است”.
آیت‌الله موسوی اردبیلی نیز می گوید: “مجازات رجم قابل تغییر نیست ولی چنان چه اجرای آن بر خلاف مصالح اسلام و مسلمین باشد فقیه جامع الشرایط می‌تواند حکم به عدم اجرای آن بدهد.”
آیت‌الله حسینی زنجانی نیز اینچنین فتوا داده است: “چنانچه به نظر فقیه جامع الشرایط اجرای حکمی در جامعه به دلیل عدم آمادگی فکری عموم مردم موجب سستی در اعتقاد و اصل اسلام می‌شود، در این صورت حفظ اسلام اهم است و اجرای حکم باید تا استحکام عقاید مسکوت بماند. مضافا اینکه قاعده «تدرء الحدود بالشبهات» در مورد این مساله جاری است، گرچه فقهاء مفاد قاعده را در شبهات موضوعیه گفته‌اند ولی بنا بر تسلم و قبول این قاعده که متخذ از عین روایت است شبهه اطلاق داشته و شامل شبهه حکمیه نیز می شود یعنی اجرای حکم در شرایطی که عدالت اجتماعی به طور کامل اجراء نمی‌شود محل شبهه است چون اصل حاکم عدل است که ما هنوز با آن فاصله زیادی داریم. والله العالم”.
در این میان تنها کسی که مخالف تغییر حکم سنگسار بوده، نوری همدانی است که در پاسخ سئوال ایسنا نوشته است: “در فرض سئوال، همانطور که قبلا هم جواب داده‌ایم حکم الهی تغییرپذیر نیست و کیفیت اجرای آن بستگی به نظر حاکم شرع دارد”.
موضع گیری روحانیون قم درباره حکم سنگسار با بازتاب خبری گسترده ای در رسانه های داخلی و بین المللی مواجه شده و گمانه زنی ها درباره احتمال تغییر آن توسط رئیس قوه قضاییه را قوت بخشیده است.
گفتنی است، بنا به اظهار نظرهای محافل مستقل، این اقدام روحانیون ایران بی ارتباط با موضع گیری ماه گذشته آیت الله سیستانی در نجف درباره کشتار 90 نوجوان متهم به شیطان پرستی از سوی یک گروه افراطی اسلامی نیست.
بنا به نوشته سایت شیعه آنلاین، در ماه گذشته بیش از 90 نوجوان عراقی به بهانه استفاده از نمادهای شیطان پرستی توسط گروه های مسلح افراطی سنگسار شدند.
این سایت نوشته است: “یک گروه افراط گرای مذهبی در بغداد مسؤل کشتن دست کم 90 نوجوان عراقی با پوشش غربی در یک ماه گذشته است. یکی از نوجوانان که خود از ربوده شدگان این گروه افراطی بوده و از دست آنها گریخته است گفته است که گروه مسلح، نوجوانانی که به نظر آنها لباس هایشان مناسب نیست را می ربایند و برای قتل آنها، نخست یک بلوک سیمانی روی دست های آنان و یک بلوک سیمانی بزرگ روی پاهایشان می اندازند و در مرحله آخر یک بلوک سیمانی بر سر آنها می کوبند و آن قدر این کار را تکرار می کنند تا فرد بمیرد. آنها پس از کشتن نوجوانان، جسدشان را در سطل های زباله بغداد می اندازند”.
شیعه آنلاین نوشته است: “آیت الله سیستانی مرجع عالیقدر شیعه در واکنش به اقدام خودسرانه گروهی افراط گرا در سنگسارجوانان با محکوم کردن این اقدام آن را عملی تروریستی دانسته است”.
بنا به گزارش سایت خانه ملت، هم اکنون مجازات سنگسار متوقف شده و جایگزین آن به استفتاء از آیت الله خامنه ای واگذار شده و ایسنا نیز استفتاء اخیر از مراجع را با هدف روشن شدن موضع آیت الله خامنه ای انجام داده است.
پیش از این موسی قربانی، معاون تقنینی قوه مقننه گفته بود: “مجازات سنگسار و اعدام برای ارتداد و سحر و جادو از قانون جدید مجازات اسلامی حذف شده است. در این قانون با حذف برخی از حدود، ماده 223 جایگزین شده است.”
وی با بیان اینکه “طبق ماده 223 قانون جدید مجازات اسلامی باید در مورد حدود ذکر نشده در این قانون مطابق اصل 167 قانون اساسی عمل کرد”، افزوده است: “طبق این اصل در صورت نبود حکم جرمی در قانون باید به فتاوای مشهور فقها مراجعه شود؛ البته در ذیل ماده 223 نیز آمده است که در صورت وجود الزام برای رجوع به اصل 167، مقام قضایی باید از رهبری استفتاء کند و مقام رهبری نیز می‌تواند این امر را به فرد دیگری واگذار کند”.
