“محبوب دل‌ها”؛ این توصیفی است که حسن روحانی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارائه داده و او هم آنها را دعوت به برعهده گرفتن پروژه‌های بزرگ ملی کرده است. رییس‌جمهوری اسلامی ایران، با رد “شایعاتی که راجع به سپاه مطرح می‌شود” تاکید کرده: “َسپاه رقیب مردم و بخش خصوصی نیست.”
می‌خواهند سپاه را رقیب مردم قرار دهند
حسن روحانی صبح روز دوشنبه، ۲۵ شهریور ماه در بیستمین مجمع سراسری فرماندهان و مسئولان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شرکت کرد و اگرچه سپاهیان را به دوری از “بازی‌های سیاسی” فراخواند اما در سخنانی که واکنش های بسیاری در پی داشت، بر تداوم حضور سپاه در اقتصاد ایران تاکید کرد. پیش از این یکی از عمده دلایل انتقادات اقتصادی به دولت‌های احمدی‌نژاد، حضور گسترده سپاه در اقتصاد و تضعیف بخش خصوصی بود. اما روحانی معتقد است: “شایعاتی را که راجع به سپاه مطرح می‌شود اصلا قبول ندارم. می‌خواهند سپاه را رقیب مردم قرار دهند اما سپاه رقیب مردم و بخش خصوصی نیست و پیمانکاری مثل پیمانکاران معمولی نیست و نبوده است. سپاه امروز باید پروژه‌های مهمی که بخش خصوصی توان آن را ندارد برعهده بگیرد.”
او با تاکید بر اینکه “امروز در شرایطی که اقتصاد ما هدف قرار گرفته است سپاه باید وارد عمل شود و سه، چهار پروژه بزرگ ملی را برعهده بگیرد”، گفته است: “سپاه شرایط کشور و دولت را به خوبی می‌داند چون ما کشوری هستیم که ۲.۵ میلیون بشکه نفت می‌فروختیم و امروز این رقم به کمتر یک میلیون بشکه رسیده است، آن هم در سالی که باید ۷.۵ میلیون تن گندم وارد کنیم. پس سپاه باید آستین را بالا بزند و بخشی از بار دولت را بر دوش بگیرد که البته بار نظام و مردم است و دولت هم خادم مردم است.”
روحانی همچنین از سپاه خواسته تا کمک کند که جلو قاچاق گرفته شود و عنوان کرده است: “به عنوان رییس‌جمهور کشور از شما عزیزان و مسئولان می‌خواهم که وارد عمل شوید و کمک کنید تا آثار تحریم‌ها بر مردم کاهش یابد و مردم همانطور در جنگ ایثار و خلوص سپاه را احساس کردند امروز هم بار دیگر شاهد خلوص و ایثار سپاه برای شکستن توطئه دشمن در موضوع معیشت مردم باشند.”
بخش عمده‌ای از سخنان رییس دولت به تجلیل از سپاه و بسیج اختصاص داشت و در جلسه‌ای که فرماندهان عالی‌رتبه سپاهی و بسیجی حاضر بودند اما هیچ یک از اعضای کابینه حضور نداشتند. حسین فریدون، برادر رییس‌جمهور در این مراسم او را همراهی می‌کرد.
استقبال فرمانده سپاه، انتقاد علی مطهری
صحبت‌ها و درخواست حسن روحانی با پاسخ مثبت سردار محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مواجه شده است. او گفته است که “سپاه آمادگی انجام هر اقدامی را که برای حل مشکلات اقتصادی، تحریم و معیشتی مردم دارد” و عنوان کرده که سپاه تنها “پروژه‌های خاصی” را به سرانجام می‌رساند که “پیمانکاران دیگر قادر به انجام آن نباشند.”
رسانه‌های اصولگرا هم از این سخنان استقبال کردند اما علی مطهری، نماینده اصولگرای مجلس به عنوان منتقد حسن روحانی ظاهر شد و در وبسایت شخصی خود یادداشتی نوشت. او در این نوشتار با طرح اینکه “بسیار بعید است که جناب آقای روحانی به عنوان رئیس جمهور ندانند که واقعا امروز سپاه رقیب مردم و بخش خصوصی و مثل پیمانکارهای معمولی است و این امر آفات و آسیبهایی برای خود سپاه و اقتصاد کشور داشته است” صحبت‌های روحانی را به “تذکر و هشدار محترمانه” تفسیر کرده است.
او با تاکید بر اینکه “از جناب آقای روحانی صراحت بیشتری را انتظار داریم” نوشته است: “این حقیقت را نمی توان نادیده گرفت که میان «باید» و «هست» و به عبارت دیگر میان «آنچه باید انجام شود» و «آنچه انجام می شود» گاهی فاصله زیادی وجود دارد. ما هم آرزو داریم که سپاه فقط پروژه های بسیار مهمی را که بخش خصوصی توان اجرای آن را ندارد بر عهده بگیرد”.
تداوم رویه دولت احمدی‌نژاد؟
در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری، جمله‌ای از حسن روحانی بر سر زبان‌ها افتاد که خطاب به محمد باقر قالیباف گفته بود: “هیچ وقت پادگانی فکر و عمل نکردم. جزو افرادی هستم که حقوق خواندم، من سرهنگ نیستم، حقوقدان هستم.” این جمله ناظر به عملکرد سیاسی قالیباف بود و پس از روی کار آمدن دولت، بسیاری چنین تحلیل کردند که دوران خوش حضور سپاه در اقتصاد ایران نیز به سر آمده و سپاهیان در دولت رییس‌جمهور حقوقدان، از حضور بی‌ضابطه و گسترده در پروژه‌های بزرگ کشوری محروم خواهند شد. چنین بود که سپاه برای بقای قالیباف در شهرداری تهران وارد عمل شد تا صدها پروژه اقتصادی شهر تهران با مجموع ارزش چند هزار میلیارد تومانی را از دست ندهد.
حضور بیژن زنگنه در وزارت نفت هم گواهی بر این پیش‌بینی بود که در همان روزهای اول حضور ش به تنش میان او و سپاه منجر شد. چرا که به نظر می‌رسید زنگنه قصد ندارد سیاست‌های دولت احمدی‌نژاد در واگذاری شریان حیاتی اقتصاد ایران به سپاه و بسیج را تکرار کند.
احمدی‌نژاد در حالی دولت را واگذار کرد که آخرین وزیر نفت کابینه‌اش، سردار رستم قاسمی، فرمانده پیشین خاتم‌الانبیا بود و او نیز در واگذاری پروژه‌های نفتی به سپاه سعی و تلاش بسیار داشت. به طوری که تنها در فاصله دوم تا چهارم خرداد ماه ۱۳۹۱، توسعه سه میدان نفتی و اجازه فعالیت‌های کلان و گسترده در صنعت نفت ایران به نیروهای مسلح واگذار شد. او همچنین تفاهم‌نامه همکاری با سازمان بسیج مستضعفین را به امضا رساند. در این تفاهم‌نامه ۱۰ ماده‌ای “رئوس برنامه های کلان مشارکت بسیج و بهره گیری از سازمان‌های بسیج مهندسین و اساتید و متخصصان سایر اقشار بسیج برای شتاب بخشی روند خودکفایی صنعت نفت کشور” تعریف و تبیین شده بود.
گزارش‌های بسیاری از حضور بی‌ضابطه سپاه و بسیج در پروژه‌های نفتی منتشر شده که عموما بدون “تشریفات مناقصه” پروژه‌های چند ده میلیاردی را برعهده گرفته‌اند.
ناظر به چنین شرایطی بود که حتی احمد توکلی، نماینده اصولگرای مجلس و رییس سابق مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان کرد: “نظامیان ما با سلام و صلوات وارد بازارها شده‌اند و دیگر نمی‌شود آنها را به راحتی خارج کرد.”
او تاکید کرده بود که “نیروهای نظامی در حال حاضر رقبای بخش خصوصی هستند و با این روش، بخش خصوصی در ایران جان نمی‌گیرد[…] نحوه حضور نظامیان در اقتصاد باید بازتعریف شود. آنها را از فعالیت در بازار مالی منع کنیم و اگر به آنها پروژه داده می‌شود، به عنوان پیمانکار به آنها نگاه نشود.”
حتی محسن رضایی، یکی از رقبای حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری و فرمانده سپاه در دوران جنگ با عراق معتقد است که “امروز نه تنها سپاه، بلکه کل دولت باید پایش را از اقتصاد بکشد بیرون چون ما می خواهیم اقتصاد را مردمی کنیم.”
حالا باید دید که درخواست مصرانه روحانی برای حضور سپاه در پروژه‌های اقتصادی، با رعایت همه این جوانب صورت گرفته و از این پس فعالیت اقتصادی سپاه قانونمند و در شرایط مساوی با بخش خصوصی خواهد بود و یا اینکه در بر همان پاشنه سابق می‌چرخد.
