همزمان با ادعای الجزیره در خصوص حضور صدها تن از نیروهای نظامی جمهوری اسلامی در جنگ علیه داعش، وزیر خارجه دیروز درجریان سفر به بغداد، این موضوع را تکذیب کرد و گفت هیچ سرباز ایرانی در عراق نیست.
بغداد دیروز میزبان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی بود و جواد ظریف در نخستین روز سفر به عراق در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با هوشیار زیباری – همتای عراقی خود – بار دیگر فرصت را مهیا دید تا بگوید تهران هیچ نیروی نظامی به عراق نفرستاده است: “ما به هیچ وجه سرباز ایرانی در خاک عراق نداریم؛ چون دولت عراق و دولت کردستان عراق چنین نیازی به حضور ما ندارند.”
دو روز پیش وب سایت انگلیسی الجزیره با انتشار گزارشی خبر داده بود که نیروهای نظامی جمهوری اسلامی برای نخستین بار در عملیات مستقیم علیه شبه نظامیان تندرو داعش شرکت کرده اند.به ادعای الجزیره نیروهای مذکور روز جمعه از مرز گذشته بودند تا به همراه نیروهای پیشمرگه کرد، نسبت به بازپس‌گیری شهر جلوله در استان دیاله، اقدام کنند؛ روز شنبه، این نیروها به ایران بازگشته‌اند. الجزیره تعداد نیروهای اعزامی جمهوری اسلامی را هم صدها نفر ذکر کرده بود.
با این حال ظریف همچنان حضور نظامی جمهوری اسلامی در عراق را تکذیب و کشته شدن نیروهای ایرانی در عراق را نیزچنین توجیه می کند: “ممکن است افراد ایرانی از شهروندان ما در عملیات تروریستی در عراق شهید شده باشند.”
رئیس دستگاه دیپلماسی البته تاکیدی بر اینکه عدم دخالت نظامی در عراق سیاست دائمی تهران است ندارد و متذکر می شود: “ما همه گونه حمایت از عراق می‌کنیم برای مقابله با ارهاب، ولی در حوزه‌ای که نیاز به حضور نظامی ما ندارند نیازی نمی‌بینیم که وارد شویم.”
در چهار ماهی که از جدی شدن نزاع داخلی در عراق می گذرد خبرهای غیر رسمی حکایت از حضور سپاه قدس در میدان نبرد در عراق داشته است. سپاه قدس واحد ویژه عملیات برون مرزی سپاه پاسداران به رهبری سردار قاسم سلیمانی است که در یک دهه اخیر حضوری جدی در مناسبات قدرت و نظامی در عراق داشته.
پیشتر مرضیه افخم سخنگوی دستگاه دیپلماسی گفته بود سردار سلیمانی در جنگ عراق حاضر نیست. به گفته وی: “هیچ مقام نظامی و به طور خاص سردار قاسم سلیمانی در عراق حضور ندارند و چنین اخباری صحت ندارد.”
تکذیب حضور نظامی سپاه در عراق در شرایطی ادامه دارد که هفته گذشته بریتانیا به طور رسمی از حسن روحانی رئیس دولت جمهوری اسلامی درخواست کرد تا در نبرد علیه “امارت اسلامی” همراه جامعه جهانی باشد. دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا با انتشار یادداشتی در دیلی تلگراف نوشت شرایط کنونی ایجاب می کند که لندن و تهران اختلافات خود را کنار بگذارند.او از همین رو صراحتا از حسن روحانی خواسته بود برای مبارزه با نیروهای داعش “با جامعه جهانی همکاری” کند.
کمتر از سه ماه پیش رئیس دولت یازدهم هم پیرامون امکان حضور نظامی جمهوری اسلامی در جنگ علیه داعش گفته بود: “همه کشورها باید کمک کنند تا با داعش مقابله شود. آمریکا هم در این زمینه هنوز اقدامی نکرده است. هرگاه آمریکا علیه داعش اقدامی کرد، می‌شود درباره همکاری با این کشور فکر کرد.”
باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده سه هفته پیش مجوز حضور نظامی واشنگتن در بحران عراق را صادر و خاطرنشان کرد در صورت تهدید منافع این کشور در عراق، جنگنده‌های آمریکایی به مواضع داعش حمله می کنند.
پیش از این سردار حسن فیروزآبادی – رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، هر گونه همکاری نظامی تهران و واشنگتن را منتفی دانسته و گفته بود: “نیازی به حضور نیروهای ایرانی در عراق نیست و همکاری ایران و امریکا هم هرگز اتفاق نمی‌افتد و اصلا معنا ندارد.”
سردار مسعود جزایری معاون ستاد نیروهای مسلح و مسئول تبلیغات نظام در ماه تیر به طور تلویحی گفته بود که سپاه در صورت نیاز وارد نبرد عراق خواهد شد: “چنانچه دولت و مردم عراق در این شرایط احساس نیاز داشته باشند، حتما جمهوری اسلامی ایران به آنها کمک خواهد کرد.”
از سوی دیگر در ادامه درگیری ها در عراق و قتل عام سنی ها توسط گروه های شبه نظامی شیعه ناشناس در مسجد مصعب‌بن عمیر در شهر دیالی، خبرگزاری تسنیم در گزارشی به ادعای روزنامه البیان امارات در خصوص دست داشتن تهران در این حمله پاسخ داده است. این رسانه وابسته به سپاه روز یکشنبه نوشت: “جمهوری اسلامی ایران همواره به‌اذعان مقامات عراقی حامی روند سیاسی و ثبات و امنیت عراق بوده و به‌خلاف برخی رژیم‌های عربی منطقه، رویکردی مثبتی در قبال عراق جدید اتخاذ کرده است و ثبات در این کشور را ثبات و امنیت خود می‌داند و تمام تلاش خود را در این جهت به کار گرفته است.”
حوالی ظهر جمعه یک گروه مسلح با هجوم به مسجدی در استان دیالی، واقع در شرق عراق به روی حاضران در مسجد آتش گشود. بر اساس آمار در این عملیات تروریستی بین ۷۰ تا ۷۳ نفر کشته و شماری زخمی شده‌‌اند.
ادعای تسنیم در حالی مطرح می شود که ناظران بین المللی معتقدند جمهوری اسلامی به دلیل حمایت های خود از نخبگان شیعه در عراق و سوریه و حمایت از حاشیه نشین کردن سنی نشین ها در ساختار قدرت این دو کشور، مورد خشم رهبران تندروی داعش قرار گرفته است. در هشت سال اخیر به ویژه از سال ۲۰۱۲ با خروج نیروهای آمریکایی از عراق نوری المالکی نخست وزیر وقت عراق سیاست طرد سنی ها از سیاست را در پیش گرفت؛ امری که گفته می شود با حمایت تهران انجام شده است.
تهران در نهایت با افزایش فشار های غرب و کردها علیه ادامه نخست وزیری نوری المالکی، پشت یار هشت ساله خود را خالی و از نخست وزیری حید العبادی حمایت کرد. در وهله اول علی شمخانی – دبیر شورای امنیت ملی – به طور غافلگیرانه ای به وی تبریک گفت و حالا جواد ظریف هم با سفر خود به عراق قصد دارد موقعیت وی را بیش از پیش تحکیم کند.
سعدالله زارعی از جمله کارشناسان سپاه با انتشار مقاله ای در روزنامه کیهان– ضمن استقبال از کناره گیری نوری المالکی ادعا کرده است کشورهای غربی، ترکیه و عربستان از پیش از انتخابات در پی ایجاد بی نظمی در سیاست عراق بوده اند: “آنان قبل از انتخابات تلاش کردند که نیروهای وابسته به خود را از مسیر صندوق‌ها و انتخابات بر سر کار بیاورند و برای آن میلیاردها دلار خرج کردند و انواع نیروها و رسانه‌های خود را برای تحقق آن به میدان آورند. ولی نتایج انتخابات که بر انتخاب گسترده‌تر نیروهای دین‌مدار و انقلابی تاکید می‌کرد این نقشه را نقش برآب کرد. پس از آن و به فاصله کوتاهی، همان دست‌ها، تروریزم مهار گسیخته را بر عراق تحمیل کرده و تلاش کردند تا آنچه با روش مسالمت‌آمیز به دست نیاورده‌اند را با توسل به قهر و خشونت به دست آورند.”
پس از انتخابات عراق، نیروهای سیاسی مخالف مالکی – شامل شیعیان به رهبری آیت الله سیستانی، کرد ها و سنی ها – اعلام کردند اجازه نخواهند داد مالکی بار دیگر نخست وزیر عراق شود، آن ها بار ها با عدم شرکت در جلسات پارلمان امکان رای گیری برای انتخاب نخست وزیر را منتفی کردند. همزمان مالکی هم اعلام کرد به خاطر این فشارها عقب نشینی نخواهد کرد و خود را کاندیدای اصلی نخست وزیری عراق می داند. در مقابل کرد ها نیز اعلام کردند برای استقلال اقلیم کردستان عراق دست به همه پرسی خواهند زد.
