چند ماه پس از اعتراض نماینده شهر مرزی بانه، به کشتار ۲۳۰ راس حیوان باربر و ایجاد رعب و وحشت در مرز‌ها، عالیترین مقام مرزبانی استان کردستان با تکذیب این موضوع، گفته است نیروهای این یگان نیروی انتظامی “با انجام درست وظایف خود مانع تعدی دشمنان به مرزهای کشور اسلامیمان می‌شوند.”
محسن بیگلری، نماینده شهرهای سقز و بانه، در دی ماه طی تذکری به وزیر کشور، خواهان توضیح این وزارتخانه در مورد دلایل کشتار ۲۳۰ راس حیوان باربر در شهرستان بانه شده بود، اما به نظر می‌آید آنچه باعث تاخیر فرمانده نیروی مرزبانی در واکنش به این خبر شده، اخباری است که طی روزهای گذشته در رابطه با قتل چند کولبر در مرز بانه و کشتار ده‌ها راس حیوان باربر در رسانه‌ها منتشر شده است.
موضوعی که در اظهارات سردار سردار عزت‌الله رشیدیان نیز به آن اشاره شده است.
در روزهای گذشته وبسایت‌های خبری کردی، از کشته شدن سه کولبر توسط نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی در مرز شهاب الدین در شهرستان بانه خبر داده بودند.
بر اساس همین گزارش‌ها در پی حمله نیروهای نظامی به کولبران حدود ۱۰۰ راس حیوان باربر هم تلف شده‌اند؛ ویدیوهای موثقی از اجساد این حیوانات در اختیار روز قرار گرفته که متعلق به روزهای پس از کشتار آنهاست.
پیش‌تر نیز نهادهای مدافع حقوق بشر بار‌ها به کشتار حیوانات بارکش و “کولبران” در در مرزهای مناطق کردنشین اعتراض کرده‌اند.
هر چند نیروی انتظامی و نمایندگان مجلس تا کنون نسبت به کشتار کولبران واکنشی نشان نداده انداما محسن بیگلری، نماینده شهر مرزی بانه و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، مدتی پیش در دی ماه از وزارت کشور خواسته بود تا “درباره ایجاد رعب و وحشت و کشتار ۲۳۰ راس حیوان باربر در شهرستان بانه که در قالب طرح مبارزه با قاچاق و با شلیک گلوله انجام شد، توضیح دهد.”
تا کنون وزارت کشور به این اعتراض نماینده سقز و بانه پاسخی نداده است، اما فرمانده مرزبانی استان کردستان روز شنبه، ۲۸ بهمن ماه، در گفتگو با خبرگزاری فارس، کشتار حیوانات باربر را تکذیب کرد و گفته است که “مأموران مرزبانی در جریان برخورد با قاچاقچیان به طرف هیچ حیوان باربری شلیک نکرده‌اند بلکه دواب در حین گذر از دامنه کوه رم کرده بودند.”
اعتراض‌های جهانی به کشتار کولبران
کولبران شهروندانی از طبقه ضعیف اقتصادی جامعه‌اند که برای امرار معاش با دستمزدهای ناچیز با بستن بار بر پشت خود در مرز‌ها این اجناس را جا به جا می‌کنند. این شغل بیشتر در مناطق کردنشین رایج است و در زبان کردی “کولبری” نام دارد و کسانی هم که به این کار مشغول هستند”کولبر” نامیده می‌شوند.
در سالهای گذشته رسانه‌ها و نهادهای مختلف مدافع حقوق بشر موارد متعددی از مرگ کولبران و حیواناتی را که از آن‌ها به عنوان وسیله انتقال کالا استفاده می‌شود گزارش کرده‌اند.
اوایل سال جاری کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران با ارسال نامه‌ای به مسئولان جمهوری اسلامی از جمله سران سه قوه، از آن‌ها خواسته بود که استفاده از نیروی مرگبار علیه کولبران و کاسبکاران غیر مسلح را متوقف و سیاست خود در خصوص ساکنین مناطق مرزهای غربی ایران را بازنگری کنند.
احمد شهید گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در گزارش اسفندماه سال ۹۰ خود، به “کشتار سیستماتیک” کولبران و افراد کاسب اشاره کرده بود.
در گزارش احمد شهید آمده بود: “قانون ایران فعالیت‌های قاچاق کولبران را به‌عنوان جرمی که قابل مجازات با چند ماه زندان یا جریمه‌ای معادل کالاهایی ضبط شده است می‌داند. اما گزارشگر ویژه گزارش‌هایی دریافت کرده است که نگهبانان مرزی به این افراد شلیک می‌کنند، و به این وسیله ده‌ها کولبر و همچنین اسب‌های آنان را سالانه زخمی و یا به قتل می‌رسانند.”
اما سردار عزت‌الله رشیدیان، فرمانده مرزبانی کردستان در مصاحبه با خبزگرای فارس گفته است: “همانگونه که نیروهای مسلح در دفاع مقدس اجازه تجاوز به ایران را به استکبار ندادند امروز نیروهای مرزبانی هم با انجام درست وظایف خود مانع تعدی دشمنان به مرزهای کشور اسلامیمان می‌شوند.”
او در مورد کشتار حیوانات باربر در روزهای گذشته در مرز شهاب الدین بانه و در توابع روستای “سورکیو” گفته است: “قاچاقچیان به رغم اینکه مرزبانی در روز اربعین حسینی تعطیل است و آن‌ها می‌توانند بار قاچاق خود را به مقصد برسانند در قالب یک کاروان با استفاده از دواب و شبانه در ارتفاعات سورکوه بانه در حال گذر بودند که نیروهای مرزبان ما به واسطه گزارشات خود مردم منطقه از این جریان مطلع شده بودند.”
فرمانده مرزبانی کردستان توضیح داده است که “مسیر ورود کاروان حیوانات باربر در ان در آن منطقه به گونه‌ای است که باید صفی حرکت کرد و در صورت بروز حادثه راه برگشتی وجود ندارد به طوری که در زمان ورود دواب و قاچاقچیان به این مسیر و برخورد با نیروهای مرزبانی شهرستان بانه، باربر‌ها رم کرده و به داخل دره سقوط می‌کنند.”
”بحثی به نام کولبری داریم”
نماینده سقز و بانه در تذکر خود به وزارت کشور که در سایت خانه ملت منتشر شده است گفته که کشتار حیوانات کولبر “باعث نارضایتی شدید مردم این منطقه شده و در همین حال فرماندار این منطقه که رئیس شورای تامین و عالیترین مقام دولت در شهرستان بانه است، از این امر اظهار بی‌اطلاعی کرده است.”
محسن بیگلری گفته بود: “سوال از وزارت کشور این است که باید هر چه سریع‌تر درباره این مساله و جهت روشن شدن اذعان عمومی توضیحات لازم را ارائه دهد.”
او سپس پرسده است: “آیا بهتر و انسانی‌تر نبود که به جای کشتار حیوانات، فقط بار‌های قاچاق مصادره می‌شد و از کشتن حیوانات ممانعت به عمل می‌آمد.”
در سالهای گذشته از کولبری به عنوان شغلی که امر قاچاق کالا را تسهیل می‌کند اسم برده‌اند. آن‌ها می‌گویند کولبر‌ها به این دلیل که کالاهای قاچاق را جابه جا می‌کنند مجرم محسوب می‌شودند. اما به اعتقاد کار‌شناسان انتساب این جرم به افراد کولبر به لحاظ حقوقی با تردید‌هایی روبروست.
عثمان مزین، وکیل دادگستری و: “طبق قانون نحوه اعمال تعزیرات حکومتی، مجازات مرتکبین قاچاق، بند ۱ قانون امور گمرکی و خصوصا تفسیر سال ۸۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام از ماده ۸ قانون تعزیرات قاچاق عبارت است از وارد یا شادر کردن کالا از مبادی ورودی و خروجی کشور بدون پرداخت حقوق گمرکی که در مورد کولبران غالبا تحقق تمامی ارکان و عناصر این جرم در حالت ابهام و تردید قرار دارد.”
او توضیح داده بود “بر اساس بند الف ماده ۲ قانون قاچاق اگر کالایی که قاچاق شده کمتر از یک میلیون تومان ارزش داشته باشد هیچ مجازاتی متوجه فرد نخواهد بود که کالایی که کولبران با کول یا با قاطر حمل می‌کنند به لحاظ اینکه کمتر از نصاب مذکور است از مجازات جریمه معاف خواهد بود و صرفا کالا ضبط خواهد شد و لاغیر اما در عمل برخوردهای خشنی بدون وجود حکمی از محکمه با این افراد صورت می‌گیرد.”
پیش‌تر فخرالدین حیدری، نماینده سابق شهرهای سقز و بانه هم در اعتراضی به آمارهای دولت در مورد اشتغال با اشاره به وضعیت کولبران در کردستان گفته بود: “متاسفانه دولت هر حرکتی برای کسب یک لقمه نان بخور و نمی‌ر را هم کار حساب می‌کند”
این نماینده مجلس هشتم با ا اعلام اینکه “در کردستان بحثی به نام کو بری داریم”، گفته بود: “ آقایان این کار‌ها را هم جزو آمار اشتغال حساب می‌کنند در حالی که این‌ها درآمدهای ناچیزی دارند.”
