مدتی پس از تهدیدات برخی اعضای مجلس اسلامی درباره بستن تنگه هرمز برای مقابله با تحریم های نفتی و اعلام اینکه مقرر است پس از تصویب طرحی با ۱۵۰ امضا تنگه هرمز تا پایان تحریم ها بسته بماند، فرماندهان دریایی ارتش و سپاه پاسداران به مجلس رفتند اما نه تنها دیگر تهدیدی درباره بستن تنگه هرمز از سوی اعضای مجلس و فرماندهان نظامی مطرح نشد بلکه هر دو طرف اعلام کردند قوای نظامی کشور “امنیت” این شاهراه حیاتی را تامین می کند.
در این ارتباط حسین نقوی حسینی اعلام کرد: “اعضای کمیسیون امنیت ملی در جلسه خود با حضور فرماندهان نیروی دریایی ارتش و سپاه سپاه و همراهانشان موضوع امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز و چالش‌های موجود بر سر راه تأمین امنیت این منطقه و توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران در تأمین امنیت منطق را مورد بحث و بررسی قرار دادند.”
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: “حاضران در جلسه امروز کمیسیون بر این مسأله تأکید داشتند که جمهوری اسلامی ایران تمام توان خود را برای تأمین امنیت خلیج فارس به کار گرفته و با هر عنصری که قصد بر هم زدن امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز را داشته باشد، برخورد خواهد کرد.”
او همچنین در این اظهار نظر کوتاه که یکی از دو خبر منتشر شده در باره این جلسه بود اعلام کرد که “در ادامه جلسه کمیته‌های تخصصی کمیسیون ازجمله سیاسی، دفاعی امنیتی و روابط خارجی تشکیل جلسه داده و طرح‌ها و لوایح مرتبط با هر کمیته به آنها ارجاع شد”.
همزمان حبیب الله سیاری فرمانده نیروی دریایی ارتش نیز که در این جلسه حاضر بوده با تاکید بر اینکه “ایران تامین کننده امنیت صددرصدی منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز است” تصریح کرد:” مدیریت تنگه هرمز و کنترل کامل منطقه دست ایران است.”
این مقام بلند پایه ارتش جمهوری اسلامی اشاره ای هم به مانور بزرگ مین روبی در خلیج فارس داشته وافزوده: “آمریکا فکر می‌کند با اعلام برگزاری مانور مین‌روبی در خلیج فارس می‌تواند ایران را تحت‌تاثیر قرار دهد اما این موضوع واقعیت ندارد.ایران از آمریکا مواضع این چنینی بسیار دیده است، تصمیمات، حرکات و رزمایش‌های واشنگتن تاثیری بر جمهوری اسلامی ایران نمی‌گذارد.”
او در ادامه اضافه کرده: “کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس بدانند که با دست گذاشتن در دست استکبار جهانی نمی‌توانند برای خود اقتدار به وجود آورند و بهتر است که به توانمندی خود و مردم خود متکی باشند. امنیت منطقه خلیج فارس را جمهوری اسلامی ایران با همکاری کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس به راحتی تامین می‌کند و نیازی به حضور سایر کشورها نیست.”
این بخش ها از محور مذاکرات فرماندهان ارتش و سپاه با اعضای مجلس شرایطی مطرح شده است که پیش از این فرماندهان نظامی ابتدا تهدید کرده بودند در صورت تحریم نفت جمهوری اسلامی تنگه هرمز را خواهند بست و در ادامه اعضای مجلس هم از در دست داشتن طرحی برای بستن تنگه هرمز خبر داده بودند.
در همین راستا سخنگوی کمسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس که اکنون حرفی از بستن تنگه هرمز به میان نیاورده است ۱۷ تیرماه از “امضای بیش از ۱۰۰ نماینده برای طرح بستن تنگه هرمز” خبرداده و گفته بود که “احتمالا این طرح بعد از تعطیلات دو هفته‌ای مجلس تقدیم هیات رییسه خواهد شد. کلیت این طرح این است که جمهوری اسلامی باید در مقابله با تحریم غربی‌ها نسبت به بستن تنگه هرمز اقدام کند.”
چند روز بعد از آن جواد کریمی قدوسی از دیگر اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اعلام موافقت ۱۵۰ عضو مجلس با این طرح درباره جزییات آن اعلام کرد که” بر اساس طرح انسداد تنگه هرمز این تنگه تا زمان لغو تمامی تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران بسته خواهد ماند و پس از آن تنگه با رعایت ۱۴ شرط باز خواهد شد.”
این فرمانده سابق سپاه استان های خراسان و سمنان با این ادعا که “اکثریت امضاء‌کنندگان این طرح به هنگام امضا عنوان می‌کردند که آمادگی دارند تا همانند یک سرباز در زمان اجرای طرح به وظیفه خود عمل کنند” همچنین گفته بود: “طبق گفته رئیس ستاد کل نیروهای مسلح یکی از طرح‌های روی میز کار این ستاد طرح بستن تنگه هرمز است، نیروهای مسلح ما اعم از ارتش و سپاه رزمایش‌های موفقی را در حوزه دریایی در تنگه هرمز داشته‌اند.”
او همچنین درباره یکی از شروط ۱۴ گانه طرح مورد تایید اعضای مجلس نیز گفته بود که “ پس از لغو تمامی تحریم‌ها دولت می‌تواند با رعایت ۱۴ شرط تنگه را برای عبور و مرور کشتی‌ها باز کند که «اخذ ۳ درصد از بهای نفت صادر شده از تنگه هرمز» از کشورهای واردکننده نفت منطقه خلیج فارس (کشورهای اروپایی و آمریکا) و واریز آن به حساب خزانه‌داری بانک مرکزی از جمله این شرایط است.”
در این حال اما با انتشار اخباری در رسانه های بین المللی مبنی بر افزایش قوای نظامی امریکا و سایر کشورها در خلیج فارس و همچنین راه اندازی خط لوله کشورهای همسایه در خلیج فارس برای دور زدن تنگه هرمز، حسن فیروزآبادی که تا پیش از این او نیز یکی از کسانی بود که تهدید کرده بود جمهوری اسلامی در صورت تحریم و تهدید تنگه هرمز را خواهد بست، ابتدا اعلام کرد که “ما طرح بستن تنگه هرمز را داریم، ولی این کار را نمی‌کنیم”.
حسن فیروزآبادی در جریان همایشی تحت عنوان “دکترین مهدویت” با اشاره به طرحی که برخی از نمایندگان مجلس درباره بستن تنگه هرمز مطرح کرده بودند اظهار کرد: “نمایندگان محترم مجلس، نمایندگان ملت هستند و هر سخن و نامه نمایندگان و رایشان نشان‌دهنده پیام و رای ملت ایران است.”
رییس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، در اشاره ضمنی به تبلیغات وسیع برنامه ریزی شده چند ماه گذشته مبنی بر تهدید به بستن تنگه هرمز، از تهدیدات فرماندهان نظامی جمهوری اسلامی به عنوان انجام وظیفه عادی نیروهای مسلح یاد کرده بود که باید برای هر کاری طرحی داشته باشد: “ولی ما این کار را نمی‌کنیم مگر اینکه منافع ما به خطر بیفتد، ملت شیعه به دلیل اینکه با عقلانیت عمل می‌کند راضی نمی‌شود که مجرای عبور انرژی چهل درصد جهان را دچار اختلال کند مگر اینکه منافع ما دچار اشکال جدی شود.”
فیروزآبادی در ارتباط با طرح برخی از نمایندگان مجلس برای بستن تنگه هرمز نیز به روزنامه خراسان، گفت که “فرمان یک عملیات از طریق سلسله مراتب بالاتر و پس از تصمیم شورای عالی امنیت ملی و تصویب رهبری و فرمان فرمانده کل قوا اجرا خواهد شد و سخنرانی ها، مصاحبه ها و هیچ کدام عامل تاثیرگذار در جریان عبور نفت از تنگه هرمز نخواهد بود.”
وی یک هفته بعد در ۲۴ تیرماه نیز در همایش سالانه فرماندهان نیروی دریایی گفت: “غربی‌ها اعلام کرده‌اند ایران توان بستن تنگه هرمز را ندارد آنها برای دلخوشی خودشان می‌گویند که ما بلوف می‌زنیم که البته ما هم بنا نداریم که تنگه هرمز را ببندیم ولی طرح بستن آن را داریم که طرحی هوشمندانه و معقولانه است.”
وی همچنین بار دیگر به صراحت هرگونه تصمیم گیری برای بستن تنگه هرمز و درگیری احتمالی نظامی را مشروط به دستور آیت الله خامنه ای دانست و اعلام کرد که “نیروهای مسلح برای هر موضوعی طرح خود را دارند ولی تصمیم اجرای بستن تنگه هرمز به عهده فرمانده معظم کل قواست و شورای عالی امنیت ملی به ایشان مشورت می‌دهند.”
در چنین فضایی از روز اول جولای (۱۱ تیرماه) اتحادیه اروپا پس از ایالات متحده و برخی دیگر از کشورهای جهان، تحریم نفتی جمهوری اسلامی را آغاز کرد؛ در حالی که از یک ماه قبل جمهوری اسلامی در تبلیغات رسمی خود وانمود کرده بود اروپائی ها در مورد تحریم ایران دچار اختلاف هستند و به هم ریختگی اقتصاد کشورهای عضو اتحادیه مانع از هر نوع عملی در مقابله با ایران می شود.
پس از تشدید تحریم های بین المللی آیت الله خامنه ای و منصوبان وی در نهادهای نظامی که تا پیش از این بر استراتژی نوین دفاعی تحت عنوان “تهدید دربرابر تهدید” تاکید کرده و بارها از “بستن تنگه هرمز در صورت تحریم نفتی جمهوری اسلامی” خبرداده بودند، راه عقب نشینی و سکوت را برگزیده و حتی در مواردی تحریم ها را فرصتی برای جمهوری اسلامی دانسته اند.
البته صرف نظر از تهدید “بستن تنگه هرمز” تنها عقب نشینی جمهوری اسلامی از سال گذشته تا کنون نیست، پیش از این سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی نیز پس از افزایش حضور نظامی کشورهای غربی در خلیج فارس از برگزاری مانور آبی در این منطقه علیرغم آنکه خبرش را اعلام کرده بودند عقب نشینی و به مانورهای زمینی در داخل خاک کشور بسنده کرده بودند.
در چند سال اخیر تعداد زیادی از فرماندهان نظامی از جمله مقامات ارشد سپاه پاسداران به عنوان قدرتمندترین نیروی نظامی جمهوری اسلامی بر “بستن تنگه هرمز” برای مقابله با تهدیدها و تحریم ها سخن گفته اند. از جمله محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه پاسداران دی ماه سال گذشته همزمان با طرح تحریم نفتی جمهوری اسلامی از سوی اتحادیه اروپا و در جریان مانور نیروی زمینی سپاه در شرق کشور گفته بود: “حتی اگر تهدید ایران به ذهن دشمن خطور کند برای برای مقابله با هر گونه تهدید و تجاوزی با آن آماده هستیم.”
فرمانده کل سپاه پاسداران پیشترنیز چندین بار از بستن تنگه هرمز سخن گفته بود؛ از جمله تابستان سال گذشته اظهار کرده بود: “با توجه به موقعیت استراتژیک تنگه هرمز این موضوع هیچ وقت از دستور کار ما خارج نمی شود ضمن اینکه ما صرفا به این موضوع هم اکتفا نکرده و در این نقطه متوقف نشده ایم.”
اما تغییرات اخیر در مواضع فرماندهان نظامی جمهوری اسلامی در باره بستن تنگه هرمز از ابتدای مردادماه و پس از هشدار چندتن از فرماندهان ارشد و سابق سپاه پاسداران ازجمله محسن رضایی و حسین علایی صورت گرفته است.
در این راستا حسین علایی فرمانده سابق نیروی دریایی سپاه با تاکید بر اینکه “بسته شدن تنگه هرمز به نفع هیچ‌یک از کشورهای حاشیه خلیج فارس نخواهد بود” در گفت و گویی با خبرگزاری ایسنا اعلام کرد که “کشورهای وارد کننده نفت خام هم از بسته شدن آن زیان خواهند دید. ایران حتی در دوران جنگ تحمیلی هم نسبت به بستن تنگه هرمز اقدام نکرد. جمهوری اسلامی ایران همواره برای تامین امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز تلاش کرده است. البته آمریکا در تیرماه ۱۳۶۷ با حمله به هواپیمای مسافربری هما سعی در ناامن کردن تنگه هرمز داشت که ایران با هوشیاری از توسعه درگیری‌ها جلوگیری کرد.”
آقای علایی با اشاره به مطرح شدن “طرح بسته شدن تنگه هرمز” در مجلس شورای اسلامی نیز گفته بود که “وقتی تهدیدی علیه کشور مطرح می‌شود، مردم و نمایندگان آنها را وادار به واکنش می‌کند و طبیعی است که طرح این مساله از سوی نمایندگان محترم مجلس حاکی از نگرانی آنها است، اما موضوع تنگه هرمز از مسائل امنیت ملی کشور است؛ لذا این مساله به شورای عالی امنیت ملی باز می‌گردد. ” وی از جمله درباره تبعات بسته شدن تنگه هرمز نیز هشدار داده بود که “بسته شدن تنگه هرمز وضعیت ناپایداری را در ثبات خلیج فارس ایجاد کرده و صادرات نفت از خلیج فارس را دچار بحران خواهد کرد. این اتفاق ممکن است به درگیری‌های نظامی بینجامد.”
