مارکوس بکر
صبر علی اکبر صالحی فقط نیم ساعت دوام داشت. پس از آن، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی با حالتی خشم آلود لب به سخن گشود: “اجازه بدهید حرفم را تمام کنم!” او گفت: “من از شما می خواهم که یک گزارش ازسوی آژانس اتمی نشان دهید که بگوید برنامه اتمی ما صلح آمیز نیست.” بارها و بارها آژانس اتمی سؤالاتی در این زمینه مطرح کرده و همیشه و همیشه نیز پاسخ آن را گرفته. صالحی با صدایی بلند و لرزان پرسید: “بالاخره این اتهامات کی تمام می شود؟”
از کوره در رفتن صالحی در آخرین روز کنفرانس امنیتی مونیخ، دورنمایی از آنچه طی ماه های آینده روی خواهد داد می دهد. ممکن است رویارویی بر سر برنامه اتمی ایران به شکل قابل توجهی تشدید شود. بسیاری از کارشناسان براین باورند که سال ۲۰۱۳ سال تعیین کننده ای خواهد بود. آنها معتقدند که دولت آمریکا در این سال مواضع خود را مشخص خواهد ساخت. جو بایدن، معاون رییس جمهور آمریکا، در مونیخ گفت که “دستیابی ایران به سلاح اتمی برای واشنگتن به عنوان یک گزینه قابل پیش بینی نیست”. تنها یک هدف مد نظر است: اینکه نگذاریم آیت الله ها به بمب اتمی دست یابند.
حال سؤال این است که: آیا این هدف با شیوه های دیپلماتیک حاصل خواهد شد؟ درواقع شماره معکوس برای رسیدن به یک راه حل قابل مذاکره رو به اتمام است و طرفین خاطرنشان می سازند که درحال حاضر فوریت یافتن چنین راه حلی بسیار بالاست. روپرشت پولنتس، کارشناس سیاست خارجی “اتحادیه دموکرات مسیحی آلمان” و یکی از مخاطبان صالحی در کنفرانس مونیخ، دراین رابطه گفت: “اگر بلافاصله نشانه امیدوارکننده ای مشاهده نشود، وضعیت بسیار مشکل خواهد شد.”
“حرکت در جهت خلاف جریان”
نشانه های دریافت شده ازسوی تهران دقیقاً در جهت عکس در جریان اند. دولت تهران روز پنج شنبه اعلام کرد که هزاران سانتریفوژ جدید در مرکز غنی سازی نطنز نصب و راه اندازی خواهد شد. ماشین های نوع IR-2 از نوع قدیمی آن یعنی P-1 سریع تر عمل می کنند. براساس برآوردهای اخیر، تعداد ۱۲۰۰ سانتریفوژ نوع IR-2 برای تولید یک بمب اتمی به حدود یک سال زمان نیاز خواهند داشت.
مقوله غنی سازی در بطن مباحثات قرار دارد، زیرا دانستن اینکه آیا اورانیوم برای تولید برق یا تهیه بمب مورد استفاده قرار خواهد گرفت بسیار تعیین کننده است. در مرکز غنی سازی فوردو که در پناهگاه هایی در زیر کوهستان قرار گرفته، تعداد ۲۰۰۰ سانتریفوژ، غنی سازی را تا مرز ۲۰ درصد ادامه داده اند. و این درحالی است که تهران مرتباً تأکید می کند این مواد به عنوان سوخت برای رآکتورهای هسته ای مصرف خواهند شد. ولی تاکنون تنها مرکز هسته ای کشور یعنی بوشهر با سوخت تأمین شده ازسوی روسیه فعالیت می کند. سام نان، سناتور سابق آمریکایی و یکی از سیاستگزاران آمریکا در زمینه خلع سلاح، دراین خصوص به اشپیگل گفت: “زمانی که اورانیوم تا میزان ۲۰ درصد غنی می شود، اکثر افراد به این فکر می افتند که ساخت سلاح اتمی در دستور کار است.” غنی سازی یک “تهدید واقعی” است و “سال ۲۰۱۳ یک سال تعیین کننده برای مذاکرات” خواهد بود.
پولنتس تهران را متهم به آن کرد که در اتخاذ سیاست های هسته ای “به مانند کسی است که در اتوبان در جهت خلاف حرکت می کند”.
حال سؤال این است که ایالات متحده و اسراییل تا چه مدت دیگری نظاره گر این رفت و آمدها خواهند بود. با اینکه حمله اسراییل به تأسیسات هسته ای ایران قریب الوقوع به نظر می رسد، ولی به مانند بهار ۲۰۱۲ نیست. با این حال، مداخله نظامی همچنان در دستور کار قرار دارد. بایدن بار دیگر در مونیخ گفت: “ما نخواهیم گذاشت ایران به سلاح اتمی دست یابد.”
“به محض اینکه ایران به قدرت اتمی تبدیل شود، واکنش ها بسیار خطرناک تر و پرهزینه تر خواهند بود”
ایهود باراک، وزیر دفاع اسراییل، از فرصت به دست آمده در مونیخ استفاده کرد و گفت: “هیچ گزینه ای مردود نیست.” خطرات بمب اتمی ایران بسیار بالاست. او در ادامه گفت: “به محض اینکه ایران به یک قدرت اتمی تبدیل شود، مسأله بسیار پیچیده تر، خطرناک تر و پرهزینه تر خواهد شد؛ چه به لحاظ انسانی و چه به لحاظ مالی.” با اینکه تدابیر دیپلماتیک و تحریم های بین المللی کارآمد ظاهر شده اند، ولی تهران همچنان به کار خود ادامه می دهد. اگر تهران به ساخت بمب اتمی مبادرت ورزد، “شمارش معکوس برای دورنمای وحشت آور هسته ای آغاز خواهد شد”.
بایدن پیشنهاد انجام مذاکرات مستقیم دوجانبه را به مقامات ایرانی داد، بدون اینکه هیچ پیش شرطی تعیین کنند. اودرعین حال خاطرنشان کرد که پنجره ای که به طور موقت باز شده، برای همیشه باز نخواهد ماند. ولی واکنش تهران همچنان مشخص نیست. علی اکبر صالحی اعلام کرد که “به طور جدی این پیشنهاد را بررسی خواهد کرد”. صالحی همچنین گفت که در تاریخ ۲۵ فوریه برای دیدار با گروه ۵+۱ به قزاقستان خواهد رفت. او گفت: “ما به استقلال خود پایبندیم و به مانند دیگر کشورها عمل نمی کنیم.”
واشنگتن در برابر کره شمالی از عملیات نظامی چشم پوشی کرده و درتلاش است تا حکومت این کشور را به نظم وادارد و این دقیقاً همان رویکردی است که اوباما و بایدن برای ایران مردود دانسته اند. به گفته کارشناسان نظامی، حمله هوایی در کوتاه مدت باعث کند شدن روند برنامه هسته ای ایران خواهد شد، ولی حمله زمینی عملی به نظر نمی رسد.
فقط باید امیدوار باشیم که شیوه های دیپلماتیک موفق ظاهر شوند. درحال حاضر سیاست هویج و چماق غرب یک نقطه ضعف دارد: چماق روی میز قابل مشاهده است، ولی از هویج خبری نیست. پیشنهادات ملموس برای همکاری بسیار معدود هستند.
بسیاری از کارشناسان در مونیخ سؤال کرده اند که در این مرحله چه باید کرد. ایگور ایوانوف، وزیر خارجه پیشین روسیه، دراین خصوص به اشپیگل گفت: “در صورت همکاری ایران، باید یک طرح شفاف به عنوان مشوق درنظر گرفته شود.”
نان، سناتور دموکرات آمریکایی نیز همین عقیده را دارد. او “نسبت به گزینه های دیپلماتیک چندان بدبین نبود”. او گفت: “باید این مسأله را برای مقامات ایرانی روشن کنیم که در صورت توقف روند دستیابی به سلاح هسته ای چه فرصت های اقتصادی ای برایشان ایجاد خواهد شد.”
منبع: اشپیگل، ۲ فوریه
