در حالی که حضور سیدمحمد خاتمی در انتخابات مجلس نهم همچنان خبرساز است برخی منابع غیررسمی اعلام کرده‌اند که وی در دیداری “جلوگیری از یک فاجعه” و “احتمال در حصر قرار گرفتن خود” را دلیل حضورش در انتخابات دانسته است.
برخی روزنامه‌نگاران در صفحات فیس‌بوک خود نوشته‌اند که سیدمحمد خاتمی، در دیداری غیررسمی اعلام کرده است که دلیل حضورش در دماوند این بوده که “رای ندهد”، اما اخباری از یک “جلسه محرمانه” به وی می‌رسد که در آن عده‌ای ـ که مشخص نشده چه افرادی و از کدام نهادها و با چه گرایشی ـ– تصمیم دارند در صورت عدم حضور “ته مانده اصلاح‌طلبان در انتخابات” آن‌ها را بازداشت و زندانی کنند تا “ریشه بخشکد”.
خاتمی براساس این خبر به این نتیجه می‌رسد که برای جلوگیری از این “فاجعه” که “اصلاح‌طلبان باقی‌مانده هم وارد زندان نشوند”، در انتخابات شرکت کند؛ یکی از روزنامه‌نگاران که به نقل سخنان خاتمی پرداخته، نوشته است که “تصور آقای خاتمی این بود که این برخورد در حد حصر ایشان است”.
گرچه هنوز سایت یا دفتر خاتمی این خبر را تایید نکرده، اما گفته می‌شود وی این سخنان را روز گذشته در دیدار با عده‌ای از فعالان سیاسی و روزنامه‌نگاران بیان کرده است.
پیش از این با بالا گرفتن اعتراضات علیه حضور خاتمی در انتخابات، سایت خبری کلمه، نزدیک به میرحسین موسوی، در یادداشتی با اشاره به حضور خاتمی در انتخابات، آن را باعث “شگفتی ناظران” دانسته و نوشته بود که نظرات کاربران خود را در این‌باره، در اختیار خاتمی قرار خواهد داد.
ساعاتی پس از انتشار یاداشت کلمه، سایت اختصاصی خاتمی نیز اعلام کرد که وی به زودی، دلایل این تصمیم خود را با مردم در میان خواهد گذاشت. هنوز مشخص نیست که توضیحات خاتمی به چه شکلی در اختیار افکار عمومی قرار خواهد گرفت.
از سوی دیگر، سایت‌های اصول‌گرا ـ از جمله باشگاه خبرنگاران جوان ـ روایتی از یک دیدار خاتمی ارائه و ادعا کرده اند که خاتمی ضمن انتقاد از موسوی و کروبی گفته است: “مردم نظامی را که پایش خون دادند رها نمی کنند و به دوستان لس آنجلسی و ما بچسبند”. برخی از افراد حاضر در این جلسه اما این مساله را تکذیب کرده و گفته‌اند که خاتمی چنین سخنانی را مطرح نکرده است.
پیش تر، حسین نورانی‌نژاد، فعال سیاسی و روزنامه‌نگار نوشته بود که خاتمی “اخبار نگران کننده ای طی دو روز منتهی به انتخابات، درباره برنامه و نقشه های تندروهای جریان حاکم در زمان پس از انتخابات دریافت کرده بود که حرکتی غافلگیرکننده را برای بر هم زدن آن ایجاب می کرد”.
نورانی‌نژاد افزوده بود: “آقای خاتمی با اشاره به انسجام فوق العاده ای که در بین نیروهای اصلاح طلب و سبز پیش از انتخابات بوجود آمده بود، ابراز امیدواری کرد که رای دادن ایشان به جای بر هم زدن نقشه های شوم تندروهای جریان حاکم، مخلّ انسجام اصلاح طلبان نشود. او بر پیچیده بودن شرایط سیاسی داخلی و بین المللی تأکید کرد و با توجه به ابعاد متعددی از موضوعات مختلف که هر لحظه بر تصمیمات می تواند اثرگذار شود، خواستار درک این پیچیدگی ها از سوی همگان شد. او گفت مدعی این نیست که درست ترین تصمیم ممکن را گرفته، ولی سعی کرده با رعایت همه این جوانب و پیچیدگی ها اقدام کند. در تمام این توضیحات آقای خاتمی دلنگرانی اش بر عواطف آسیب دیده و حفظ انسجام نیروهای اصلاح طلب را مورد تاکید قرار می داد”.
وی در پایان نوشت: “آقای خاتمی هرگونه فشار پیدا و پنهان، معامله و پیغامی را تکذیب کرد و در مقابل این پرسش که دیروز بر روی برگه رایش چه نوشته است، گفت: جمهوری اسلامی”.
با این وجود، موج انتقادات از خاتمی همچنان ادامه دارد. داریوش محمدپور، پژوهشگر و وبلاگ‌نویس، درباره حضور خاتمی در انتخابات نوشت: “سیاست‌ورزی سالم، سیاستی نیست که در آن همواره پرسش مردم را حواله به حکمتی پنهان بدهیم یا وعده‌ی تدبیر و تمهید خردمندانه‌ای را بدهیم که هنوز سرّش بر کسی آشکار نشده است. این جنس سیاست‌ورزی، سیاست‌ورزی جباران و مستبدان است. سیاستی که جهان امروز می‌طلبد، و بی‌شک این همان سیاستی است که جامعه‌ی ایران امروز می‌طلبد، سیاستی است شفاف که در آن سیاست‌ورزان و کنش‌گران سیاسی تصمیمی را دور از چشم و گوش مردم نمی‌گیرند و اگر عهدی با مردم بستند بر سر عهد خود می‌مانند. در صحنه‌ی این کشاکش مذاکره و سازشی رخ نمی‌دهد مگر آن‌که پیشاپیش مضمون و محتوای آن با مردم در میان گذاشته شود و مردم به آن رضایت داده باشند. جز این اگر باشد، در بهترین حالت استبدادی پدرانه داریم”.
عرفان ثابتی، پژوهشگر و مترجم نیز نوشت: “جدا از بی معنی بودن شرکت خاتمی در انتخابات که هیچ گونه معنای سیاسی در خود حمل نمی کند. متن هایی که در حمایت از او نوشته شده است بسیار معنا دار است. همه بر این نکته صحه می گذارند که او کار هایی می کند که ما به دلایلش بعد ها پی می بریم. اگر با او مخالفید عجله نکنید چند ماه که بگذرد پی خواهید برد که او در خشت خام چه ها می دیده است. این نگاه خطرناک تر از رای دادن بی معنای خاتمی است. ته این نگاه این است که خاتمی فکر می کند و مردم فکر نمی کنند. مردم بعد ها از ثمرات فکر خاتمی بهره مند می شوند. کل نوشته ی علی شکوری راد در این یادداشت همین نکته است که خاتمی گرچه بر خلاف فکر و خواست مردم عمل می کند ولی این کار به نفع مردم است. این فکر بسیار خطرناک است”.
اشاره ثابتی به یادداشت علی شکوری‌راد در وبلاگش است که رای دادن خاتمی را “غیرمنتظره و تکان‌دهنده” توصیف کرده بود: “من هیچ خبری از اینکه چرا خاتمی به پای صندوق رأی رفت ندارم ولی مطمئن هستم عامل آن خوف بوده است. خوف از اینکه مبادا رأی ندادن او آب به آسیاب کسانی بریزد که با تمام قوا تمام روزنه های اصلاح را مسدود می کنند. کسانی که نانشان در انباشتن کینه و دوری دلهاست. مگر نه اینست که کم هزینه ترین راه اصلاح امور کشور این است که حاکمان خود به آن رو بیاورند. من نمی دانم اگر موسوی بود چگونه عمل می کرد. شاید گونه ای دیگر!”
اردشیر امیرارجمند، سخنگوی شورای هماهنگی راه سبز امید نیز در گفتگو با “میهن” در این باره گفته: “راه جنبش سبز و مطالبات آن روشن است؛ آقای خاتمی هم باید خودش پاسخگو باشد و مردم هم درباره پاسخ وی قضاوت خواهند کرد”.
خاتمی در حالی در انتخابات شرکت کرد که بنا به گفته نزدیکان وی در روزهای منتهی به انتخابات، در چند جمع خصوصی صراحتا اعلام کرده بود که در انتخابات شرکت نخواهد کرد و به همین دلیل قصد دارد روز انتخابات تهران را ترک کند.
خاتمی پیش از این اعلام کرده بود: “بنده می‌گویم بیایید فضا را آماده کنید زندانیان آزاد شوند، حصرها برداشته شود، فضا باز شود این مردم ما اینقدر بزرگوار و خوبند، این جوانان ما که اینقدر رنج دیده اند اگر این فضا باز شود و به آینده امیدوار باشند دارای گذشت اند، در این صورت مملکت تضمین و تامین می شود”. با برآورده نشدن این شروط، آذرماه سال جاری اعلام کرده بود که با توجه به فراهم نشدن “شرایط حداقلی” که خود او تعیین کرده بود “نباید در انتخابات شرکت کنیم و شرکت در انتخابات معنا ندارد”.
چند ساعتی پس از اعلام حضور خاتمی در انتخابات، شایعاتی درباره حصر، بازداشت موقت یا فشار امنیتی بر وی برای رای دادن منتشر شد که البته هیچ‌کدام تایید نشد.
زهرا اشراقی، همسر محمدرضا خاتمی، برادر سیدمحمد خاتمی، رای دادن رییس‌جمهور دوران اصلاحات را “ضربه ای بسیار سنگین” توصیف کرد.
ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگاری که خود در حوادث پس از انتخابات بازداشت و به 30 سال محرومیت از روزنامه‌نگاری محروم شده و همسرش، بهمن احمدی‌امویی، نیز در زندان است، در این‌باره نوشت: “قرار بود امروز صدای اعتراض را منعکس کنیم، از صندوق‌ها بگوییم. هرچند که اگر خاتمی رای داده باشد در ایجاد این فضا مقصر است و من از این بابت هم نمی‌بخشمش”.
محمد نوری‌زاد، نویسنده و کارگردان معترض نیز در پاسخ به “دویچه وله” در این باره گفت: “اگر به لحاظ فردی رفته در انتخابات شرکت کرده به خود او مربوط است. منتها ایشان دیگر آقای خاتمی سابق نیست. چون از جمع کنده شده و به‌صورت فرد در این انتخابات شرکت کرده است… فردا آقای خاتمی اجازه نخواهد داشت حرف از جمع بزند و حرف از «ما» بگوید. مثلا بگوید «مردم» یا «بخشی از مردم» معترض”.
با اینهمه اما سیدمحمد خاتمی هنوز واکنشی رسمی به این انتقادات نشان نداده است.
