برای حل خطرناک ترین تهدید جهانی

نویسنده

ajansatomi664.jpg

آژانس بین المللی انرژی اتمی هفته گذشته گزارش داد که ایران نتوانسته است به سؤالات مربوط به ‏فعالیت مشکوک طراحی و آزمایش کلاهک های اتمی، فرآوری اورانیوم و ساخت چاشنی مواد منفجره ‏بسیار قوی که مورد نیاز سلاح اتمی است، پاسخ دهد. گفته های آژانس اتمی در مورد این موضوعات ‏بسیار موثق است. آژانس از تعصبات سیاسی فاصله گرفته است و اسناد ارائه شده به مقامات ایران ‏توسط بازرسان آژانس از چند کشور مختلف عضو آژانس گرفته شده اند. اکنون ایران موظف است ‏آنچه را که محمد البرادعی مدیرکل آژانس با ظرافت و درایت “کمبود اعتماد” خوانده است، اصلاح ‏کند. ‏

احتمال می رود گزارش آژانس اتمی باعث ایجاد سردرگمی شود، چرا که بنظر می رسد این گزارش ‏با ارزیابی سازمان ملی اطلاعات آمریکا (نای) که در ماه نوامبر منتشر گردید، تناقض دارد. ارزیابی ‏نای “با اعتماد کامل بیان می کند” که ایران فعالیت طرح تسلیحاتی خود را در پاییز سال 2003 ‏متوقف کرده است. اما گزارش آژانس اتمی نشان می دهد که فعالیت تسلیحاتی ایران بعد از این زمان ‏هم همچنان ادامه داشته است. ‏

اما برای اهداف سیاست خارجی آمریکا چندان فرق نمی کند که ایران تحقیقات و ساخت سلاح های ‏خود را بعد از سال 2003 ادامه داده یا متوقف کرده باشد. این موضوع راحت ترین بخش یک برنامه ‏هسته ای نظامی برای پنهان کردن است، بخشی که به سرعت می توان آن را تکمیل کرد. حتی اگر ‏ایران برنامه تسلیحاتی خود را در سال 2003 متوقف کرده باشد، می توانسته است بلافاصله این ‏فعالیت را از سر گرفته و به سرعت آن را تکمیل کرده باشد.‏

در گزارش آژانس اتمی هیچگونه مطلبی وجود ندارد که اقدام سریع نظامی بر علیه ایران را توجیه ‏کند. در مقابل، تأکید دائمی آژانس بر این موضوع که ایران ثابت کند برنامه هسته ای این کشور صرفا ً ‏در جهت مقاصد صلح آمیز انرژی است، باید اجرای بی چون و چرای معاهدۀ منع گسترش سلاح های ‏اتمی و دیپلماسی چند ملیتی را تقویت نماید. ‏

البرادعی روز چهارشنبه در اظهارات مودبانه اما هدفمند خود از ایران خواست به آژانس اتمی اجازه ‏دهد از سایت های بیشتری دیدن کند، اسناد بیشتری را رؤیت نماید و “اطمینان خاطر دهد که نه تنها ‏فعالیت های اعلام شدۀ ایران در جهت مقاصد صلح آمیز هستند بلکه هیچگونه فعالیت اعلام نشدۀ هسته ‏ای ( در ایران) وجود ندارد.” ‏

مقامات ایران تأکید کرده اند که برنامه هسته ای آنها صرفا ً در آژانس اتمی و نه در شورای امنیت ‏سازمان ملل مورد بررسی قرار گیرد. اما رئیس آژانس هیچگونه تفاوتی میان موضع گیری آژانس و ‏خواسته شورای امنیت در جهت تعلیق غنی سازی اورانیوم توسط ایران نمی بیند. در واقع، البرادعی ‏قاطعانه می گوید به این خاطر که ایران تقریبا ً به مدت دو دهه برنامه مخفیانه هسته ای داشته است، ‏باید به جامعه بین الملل دربارۀ “اهداف آینده” خود در خصوص برنامه هسته ای اطمینان خاطر دهد. و ‏بدین ترتیب البرادعی تا جایی که می توانست نسخه سیاست ایران را پیچید. ‏

البرادعی خواهان “مذاکرات همه جانبه ای است که به یک راه حل ماندگار ختم شود.” چنین راه حلی ‏مستلزم آن است که ایران همه تردیدها را دربارۀ برنامه هسته ای خود برطرف کند. در عوض پاداش ‏ایران “ برقراری امنیت منطقه” و “روابط عادی تجاری میان ایران و جامعه بین الملل” خواهد بود.‏

این توصیه ای است که باید مورد توجه مقامات تهران و واشنگتن قرار گیرد. نشانه های این هفته ‏حاکی از آن است که احتمالا ً هر دو طرف چنین مذاکره ای را در پیش خواهند داشت. اندکی پس از ‏آنکه پنج عضو دائم شورای امنیت به همراه آلمان دربارۀ دور سوم تحریم های سازمان ملل بر ضد ‏ایران به توافق رسیدند، خاویر سولانا رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد، این قدرت ها در ‏حال مذاکره دربارۀ مشوق هایی هستند که احتمالا ً نظر ایران را برای انجام مذاکرات همه جانبه جلب ‏خواهد کرد؛ امری که خواسته البرادعی است. ‏

اگر این روش دنبال شود، عملگرایان تهران و واشنگتن ناگزیر خواهند بود بر افراط گرایان چیره ‏شوند. اما این روش مناسب ترین راه حل برای خطرناک ترین تهدید امنیتی جهان خواهد بود.‏

منبع: بوستون گلوب، 1 مارس‏