ابوالقاسم خزعلی، روحانی سنتگرا، محافظه کار و تنها عضو انجمن حجتیه در شورای نگهبان و مجلس خبرگان، همفکر و همرای احمد جنتی و یکی از مخالفان سرسخت اصلاح طلبان، آرزو کرده بود که بمیرد و ریاست هاشمی را بر مجلس خبرگان نبیند، فرصتی به دست راست گرایان داد تا به عنوان تجلیل از عضو مجلس خبرگان که دیگر مدت ها بود تریبونی به او داده نمی شود، برای به نمایش درآوردن قدرت خود بهره بگیرند ِ
ابوالقاسم خزعلی که از ابتدای انقلاب به عنوان روحانی سخت گیر و خشک طبع همرای احمد جنتی بود و در دوران انقلاب هر دو در خوزستان مشغول مبارزه با اقوام عرب بودند چرا که آنان را خطر بزرگی برای انقلاب می دیدند. آنان در یک زمان با حکم آیت الله خمینی به عضویت شورای نگهبانی درآمدند که بعدها بنیان گذار جمهوری اسلامی به شدت از آن ها انتقاد کرد و بعد از ناکامی از دور زدن آنان با عنوان احکام ثانویه، مجمع تشخیص مصلحت نظام را پدید آورد.
خزعلی که او نیز مانند جنتی این بداقبالی را یافت که فرزند بزرگ و ولیعهد رشد کرده اش از هواداران هاشمی رفسنجانی و از اعضای گروه وی درآمدند، هیچ فرصتی را برای تنقید از فرزند بزرگ خود هدر نداد و در حالی که این ضعف را داشت که از هواداران شناخته شده حجتیه بود که به دستور بنیان گذار جمهوری اسلامی منفور و خارج از دایره قدرت قرار گرفتند، اما به علت پایداریش در هواداری از نظریه ولایت فقیه، ماندگار شد. او از اولین روحانیونی بود که از جانب خمینی به شدت مورد انتقاد قرار گرفت و متهم شد به هواداری از تحجر. اما حمایت شدید جناح راست از وی باعث شد که در حاشیه حکومت ماندگار شود گرچه فرصتی مانند احمد جنتی در دست وی قرار نگرفت. اما به دستور دومین رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه ای یک بنیاد با عنوان الغدیر ساخته شد که وی ریاست آن را به عهده گرفت. پاکدستی خزعلی باعث شد که این بنیاد همانند بنیاد امام صادق برای مهدوی کنی، بنیاد پانزده خرداد برای شیخ حسن صانعی، سازمان تبلیغات اسلامی برای احمد جنتی و ده ها بنیاد دیگر که راهی به بودجه عمومی کشور دارند نباشد و رشد نکند و در کنار خود جز دو موسسه کوچک، نهادهای تجاری و اقتصادی نداشته باشد.
این دسته از روحانیون بازاری و دست راستی مانند خزعلی و جنتی از یک جهت دیگر هم شبیه به هم بوده اند و آن در مورد فرزندانشان است. اگر جنتی فرزند بزرگش را که به مجاهدین خلق متصل بود و حاضر نشد به نصیحت پدر گوش کند و تنبه جوید، قربانی نظامی کرد که بعدا تمام عمر به خدمت به آن مشغول شد، خزعلی هم پسر بزرگ خود حسین را در جریان اعتراض های انقلاب در شرایطی از دست داد که امکان پوشیده نگاه داشتن ارتباط وی با مجاهدین وجود نداشت.
اگر علی فرزند بزرگ آیت الله جنتی به جمع مردان هاشمی رفسنجانی درآمد و از هم گروه ماندن با پدر اعراض کرد آیت الله خزعلی هم چنین بود.
ابوالقاسم خزعلی برخلاف بیشتر رهبران بعدی جمهوری اسلامی تحصیل عالی حوزوی و سابقه سیاسی نداشت و به اصطلاح منبری بود، سواد و دانش عمومی و سیاسی هم در حد منبری ها بود، در دوره پادشاهی به دلایلی مانند مخالفت با سربازی رفتن دختران و یا اعتراض به این که کشتارگاه ها چرا رو به قبله ذبح نمی کنند، یا وجود آبریزگاه های غیراسلامی در هتل هیلتون به زندان رفت، اما در سال های دهه پنجاه هر بار به زندان افتاد از آیت الله خمینی هم یاد می کرد و اسناد ساواک نشان می دهد که به همین عنوان معروف بود.
او نه فرزند داشت. حسین خزعلی که در ۱۹ سالگی در درگیری با ساواک کشته شد. محسن. مهدی علیرضا. محمّدحسین. راضیه. مرضیّه. مریم (کُبری) و انسیّه. مهدی که چشم پزشک و فعال سیاسی است و بارها به زندان افتاده است در نقطه مقابل پدر قرار دارد و از جمله منتقدان شناخته شده جمهوری اسلامی است و به همین دلیل هم پدر از وی دوری می جست و کوچک ترین پسرش محمد حسین که خواننده موسیقی زیر زمینی است و در محیط موسیقایی خارج از کشور شناخته شده. کلیپ های وی با آرایشی که دارد و اتومبیل گران قیمتی که سوار می شود هیچ گونه نسبتی با آیت الله سنتگرا و متحجرترین روحانیون ندارد.
محمد حسین نام هنری سمیر زند[۲] فعال است و گفته می شود. مدیریت شبکه‌های ماهواره‌ای IRAN-FMTV و IRAN-MNTV را بر عهده دارد. محمد حسین در سال ۲۰۱۲ میلادی از نفوذ پدر بهره جست و حبیب محبیان خواننده پاپ لس آنجلسی را برای همیشه به ایران بازگرداند. و با او ترانه ای دوصدایی اجرا کرد.
اما دختران خزعلی نه که برای او زحمتی به وجود نیاوردند بلکه کوچک ترینشان هم اکنون رییس دانشگاه الزهرا و جانشین خانم زهرا رهنورد است دختر دیگر او کبری رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی است.[۴] (لینک)
بنا به گزارش خبرگزاری های داخلی، مرگ اوبر اثر کهولت سن و پس از طی یک دوره نسبتا طولانی بیماری و بستری روی داده است.
در عکس های منتشر شده در لحظه مرگ او، فرزند منتقدش مهدی خزعلی نیز بر بالین وی دیده می شود.(لینک)
پیکر او قرار است امروز در تهران از سر در دانشگاه تهران تا میدان انقلاب تشیییع و سپس برای خاکسپاری به مشهد، محلی که خود در وصیتنامه اش خواستار دفن در آنجا شده بود، منتقل شود و بر روی سنگ قبرش نوشته شود: “ابولقاسم خزعلی دوستدار خمینی”.(لینک)
ساعتی پس از مرگ وی، برخی از مقامات سیاسی بلنپایه حکومت ایران از جمله حسن روحانی، رئیس دولت مرگ وی را تسلیت گفتند و پایگاه اطلاع رسانی رهبر حکومت ایران نیز کلیپی از آخرین ملاقات آیت الله خامنه ای با وی در منزلش که به اواخر مرداد ماه جاری مربوط است را پخش کرد، هرچند هنوز اطلاعیه تسلیت وی منتشر نشده است.(لینک)
حسن خمینی، نوه آیت الله خمینی نیز ساعاتی پی از مرگ این روحانی محافظه کار بر سر پیکر وی حاضر شد و با خانواده او ابراز همدردی کرد.(لینک)
بنا به نوشته رسانه ها، تا کنون بسیاری از مقامات و چهره های مطرح در حکومت ایران مرگ وی را تسلیت گفته اند و موضع گیری های وی در آنچه که “ماجرای فتنه” نامیده اند، تحسین کرده اند.(لینک 1 و2 و 3)
از جمله آنها، هاشمی رفسنجانی بود که با کمی تاخیر نسبت به دیگر مقامات ودر پیامی به شدت مختصر، چنین تسلیت گفت: “درگذشت آیت‌الله خزعلی، عضو مجلس خبرگان رهبری باعث تأسف و تألم خاطر گردید با آرزوی علوّ درجات برای آن فقید سعید، به بازماندگان ایشان تسلیت می‌گویم و صبر و اجرشان را از درگاه خداوند متعال خواستارم”.(لینک)
حسن روحانی، رئیس دولت نیز در پیام تسلیت خود آورده است: “ایشان از جمله مبارزین با سابقه نهضت اسلامی و از چهره های ماندگار نظام جمهوری اسلامی بود که در همه عرصه های مهم استقرار نظام و تعالی کشور نقش آفرینی کرد. این جانب این مصیبت را به محضر مقام معظم رهبری، حوزه های علمیه، شاگردان و بیت محترم آن مرحوم تسلیت گفته، از درگاه حضرت حق برای آن فقید سعید علو درجات و همجواری با اولیاء و برای بازماندگان و علاقمندان صبر و اجر مسئلت می کنم”.(لینک)
رسانه های حکومتی اعم از اعتدال گرا و اصولگرا وی را “یار امام”، یکی از تدوین کنندگان قانون اساسی و عضو شورای نگهبان و مجلس خبرگان از بدو تاسیس تا کنون معرفی کردند، هر چند که شهرت او بیش از هر چیز به مخالفت های سر سختانه اش با انتخابات آزاد، آزادی های مدنی از جمله حق انتخاب پوشش و… مربوط است.(لینک)
سایت انتخاب در یادداشتی با عنوان “خزان آیت الله خزعلی” نوشت: “بیش از نیم قرن از زندگیش را صرف پیروزی انقلاب و تثبیت نظام جمهوری اسلامی کرده بود. در وصف ساده زیستی وی همین بس که خانواده اش پیش از انقلاب همواره در کنار وی در تبعید به سر برده و در اوان انقلاب در خانه ای کوچک در قم مستقر بود. بعد از انقلاب نیز که به عضویت شورای نگهبان در می آید همراه با آیت الله جنتی و خانواده اش برای ۱۰ سال در خانه‌های سازمانی شورای نگهبان ساکن می شوند”.(لینک)
حمایت از محمود احمدی نژاد و ادعای ”مورد تأیید و موافقت امام غایب شیعیان” بودن وی،درخواست جایگزینی عید غدیر خم به جای عید نوروز، مخالفت با رهبران جنبش سبز و صدور فتوای قتل حبیب‌الله آشوری نویسنده کتاب “توحید” که منجر به اعدام وی شد، از جمله مواضع و اقدامات خزعلی در سال های پس از انقلاب بوده است.
خزعلی به علت کمبود مطالعات حوزوی و علمی کتابی جز یک کتاب با عنوان الغدیر که از انتشارات بنیاد وی است به نامش ثبت نیست.
